Η στρατηγική αφύπνιση της Ευρώπης για το Διάστημα…

Στις 24 Απριλίου 2023, το Ινστιτούτο Μελετών Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUISS) και η σουηδική Προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε. διοργάνωσαν ένα σεμινάριο σχετικά την Διαστημική Στρατηγική της E.E. για την ασφάλεια και την άμυνα, που ανακοινώθηκε στις 10 Μαρτίου 2023 [1].

Το EUISS, με έδρα το Παρίσι, αποτελεί οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θεωρείται ως το αρμόδιο «think tank» για την ανάλυση θεμάτων της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας και άμυνας (ΚΕΠΠΑ), συμπεριλαμβανομένης της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ). Το σχετικό σύντομο κείμενο που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του EUISS αναγνωρίζει από την αρχή δύο σημαντικά στοιχεία ενδιαφέροντος [2].

-Πρώτον, ότι, παραδοσιακά, την προτεραιότητα για την χάραξη της Πολιτικής Διαστήματος της E.E. και των κρατών μελών αποτελούσαν οι μη στρατιωτικές και οικονομικές διαστάσεις του. Όμως, το σημερινό τοπίο απειλών απαιτεί νέο τρόπο σκέψης καθώς οι αντιδορυφορικές δοκιμές από διάφορες χώρες έχουν οδηγήσει σε αυξανόμενες ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια στο διάστημα (Security in Space).

-Δεύτερον, ότι η σύγκρουση στην Ουκρανία είχε ως αποτέλεσμα «την στρατηγική αφύπνιση της Ευρώπης για το Διάστημα». Πράγματι, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία συνιστά μια τεκτονική αλλαγή στην ευρωπαϊκή ιστορία, γι' αυτό η E.E. αποφάσισε να ενισχύσει τις αμυντικές της ικανότητες.

Είναι ενδιαφέρον να παρατηρηθεί ότι πριν από μόλις λίγα χρόνια η προσέγγιση ήταν διαφορετική. Την 1η Οκτωβρίου 2019, το EUISS, εκείνη την φορά με την φινλανδική Προεδρία του Συμβουλίου της E.E. συνδιοργάνωσε αντίστοιχη συζήτηση με επίκεντρο την E.E., το Διάστημα, και την άμυνα [3].

Εκεί αναφέρθηκε ότι «Η E.E. έχει τονίσει την "ειρηνική πρόσβαση στο Διάστημα" και οι προσπάθειές της περιλαμβάνουν την χρήση του Διαστήματος για εξερεύνηση και παρατήρηση και την ασφάλεια, προκειμένου να προβλεφθεί η αυτονομία της δράσης για τις αποστολές και τις επιχειρήσεις της ΚΠΑΑ». Ουσιαστικά, η E.E. στόχευε κυρίως στην υποστήριξη των αποστολών και επιχειρήσεων από δορυφορικά μέσα, ήτοι στην ασφάλεια από το Διάστημα (Security from Space).

Συνολικά, η έκθεση του EUISS (2019) καταγράφει ότι η E.E. δεν επιθυμεί να δει το διάστημα στρατιωτικοποιημένο (militarized), ενώ οι τεχνολογικές εξελίξεις τρίτων χωρών περιεγράφησαν ως αιτία ανησυχίας, δεδομένης της τάσης προς την κατεύθυνση της οπλοποίησης (weaponisation) του διαστήματος.

Εικόνα 1. «Χρήσεις του Διαστήματος για σκοπούς Ασφάλειας και Άμυνας» (Πηγή https://defence-industry-space.ec.europa.eu/eu-space-strategy-security-a...)
-----------------------------------------------------------------------

Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

H θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ότι η χρήση του διαστήματος πρέπει να γίνεται για ειρηνικούς σκοπούς, όπως άλλωστε καταγράφεται στο πλαίσιο του ΟΗΕ, στην Συνθήκη του 1967 για το Διάστημα (Outer Space Treaty). Μάλιστα, το 2008, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφάνθηκε «η ευρωπαϊκή διαστημική πολιτική να μη συνεισφέρει επ' ουδενί στην συνολική στρατιωτικοποίηση και “οπλοποίηση” του διαστήματος» [4].

Είναι, όμως, πραγματικά ρεαλιστική μια τέτοια απόλυτη τοποθέτηση, δεδομένου ότι το διάστημα έχει ήδη στρατιωτικοποιηθεί εκτενώς από τις αρχές της δεκαετίας του 1960, και έχουν ήδη συμβεί αρκετά περιστατικά οπλοποίησής του; Όπως αναφέρει η Έκθεση EUISS (2019), άλλες διαστημικές δυνάμεις όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα, ή ακόμη και εταίροι της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως το NATO, δεν συμμερίζονται την προσέγγιση της για το Διάστημα.

Σύμφωνα με το EUISS (2023), ο πόλεμος στην Ουκρανία προκάλεσε την στρατηγική αφύπνιση της Ε.Ε. Το Διαστημικό Πρόγραμμά της (Galileo, Copernicus και Space Situational Awareness), που αναπτύσσεται εδώ και δύο δεκαετίες και προς τούτο έχουν δαπανηθεί πολλά δισεκατομμύρια ευρώ, αφορά πολιτικά συστήματα που δεν έχουν σχεδιαστεί για πολεμικές συγκρούσεις. Ως εκ τούτου, είναι αναμενόμενο που η συνεισφορά του στην Ουκρανία δεν υπήρξε αξιοσημείωτη [5].

Η μη στρατιωτική επιλογή σε σχέση με το Διαστημικό Πρόγραμμα δεν οφείλεται σε άγνοια, καθώς μεγάλες χώρες που βρίσκονται στον πυρήνα λήψης αποφάσεων στην E.E. έχουν σημαντικές στρατιωτικές δορυφορικές ικανότητες, αλλά αποτελεί συνειδητή επιλογή. Οι ίδιες διαστημικές δραστηριότητες των κρατών-μελών της ΕΕ δίνουν πρωτίστως έμφαση στην εθνική ασφάλεια. Η E.E., που δεν είναι κράτος, έδωσε στο Διάστημα έμφαση στην ανάπτυξη, στις οικονομικές διαστάσεις του και στην συνεργασία, παραλείποντας την στρατιωτική διάστασή του.

Είναι κοινή αντίληψη, βασισμένη στην πραγματικότητα ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρχει ανάπτυξη, χωρίς ασφάλεια. Βέβαια η E.E. δεν είναι στρατιωτική δύναμη, αλλά ένα ιδιότυπο μόρφωμα που σταδιακά κινείται προς μια κοινή άμυνα υποστηριζόμενη από αντίστοιχες ικανότητες.

Το άρθρο 42 της Συνθήκης της E.E. αναφέρεται στην «προοδευτική διαμόρφωση μιας κοινής αμυντικής πολιτικής της Ένωσης», η οποία μπορεί «να οδηγήσει σε κοινή άμυνα, όταν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ενεργώντας ομόφωνα, το αποφασίσει» [6]. Η κοινή αυτή άμυνα σχετίζεται με την περιφερειακή σταθερότητα και τον ρόλο της Ε.Ε. ως παρόχου ασφαλείας στο διεθνές περιβάλλον. Σε αυτό το πλαίσιο, τα κράτη-μέλη θέτουν στην διάθεση της Ένωσης τις στρατιωτικές και μη στρατιωτικές ικανότητές τους, προκειμένου να συμβάλουν στους στόχους της ΚΠΑΑ που καθορίζει το Συμβούλιο.

Η Ένωση έχει συντρέχουσα αρμοδιότητα για το Διάστημα, την οποία ασκεί παράλληλα με την αρμοδιότητα των κρατών μελών (άρθρο 189 της συνθήκης για την λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Μπορεί να εκπονήσει την ευρωπαϊκή πολιτική για το διάστημα προωθώντας κοινές πρωτοβουλίες, στηρίζοντας την τεχνολογική έρευνα και ανάπτυξη και συντονίζοντας τις αναγκαίες προσπάθειες για την εξερεύνηση και την χρήση διαστήματος, πάντοτε μέσω μιας ενισχυμένης εταιρικής σχέσης με τα κράτη-μέλη.

Βήματα σε αυτή την κατεύθυνση έγιναν από το Συμβούλιο της E.E. στο παρελθόν:
-Το 2004 ενέκρινε την πρώτη Ευρωπαϊκή Διαστημική Πολιτική: «Ευρωπαϊκή Πολιτική για την Ασφάλεια και Άμυνα (ΕΠΑΑ) και Διάστημα» (μετά από πρωτοβουλία της ελληνικής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ε.Ε.) [7].

-Το 2005 ενέκρινε να σχέδιο αρχικού οδικού χάρτη για την επίτευξη των βημάτων που καθορίζονται στην ανωτέρω Πολιτική: «ΕΠΑΑ και Διάστημα». Αν και το κείμενο είναι εν μέρει προσβάσιμο στο κοινό, ο οδικός χάρτης παρέχει τον προβλεπόμενο προγραμματισμό για την επίτευξη των βημάτων που προσδιορίζονται στην παράγραφο 26 του εγγράφου «ΕΠΑΑ και Διάστημα» [8].

-Το 2007 ενέκρινε την Ευρωπαϊκή Διαστημική Πολιτική του 2007 που περιείχε ένα ξεχωριστό κεφάλαιο για την ασφάλεια και την άμυνα [9].

Το έργο που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τα κράτη-μέλη κατά την περίοδο 2002-2007, βασίστηκε σε μια στρατηγική αντίληψη η οποία κληρονομήθηκε από την απορρόφηση στην Ε.Ε. της Δυτικοευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία ήταν υπεύθυνη για τα θέματα άμυνας. Ωστόσο, τα επόμενα δέκα χρόνια, το ενδιαφέρον της Ε.Ε. για τα θέματα άμυνας στο Διάστημα εκδηλώθηκε κυρίως μέσω δηλώσεων. Συνεπώς δεν είναι περίεργο, αφού τα παραπάνω βήματα δεν υλοποιήθηκαν, να μην υπάρχει αξιοσημείωτη συνεισφορά του Διαστημικού Προγράμματος της Ε.Ε. στην Ουκρανία.

Όπως σημείωσε ο J. Borrell, Ύπατος Εκπρόσωπος της Ένωσης για Θέματα Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας: «Οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουμε μια κατάσταση στην οποία υφιστάμεθα τις συνέπειες μιας διαδικασίας που διαρκεί εδώ και χρόνια, κατά την οποία έχουμε αποσυνδέσει τις πηγές της ευημερίας μας από τις πηγές της ασφάλειάς μας» [10]. Επεσήμανε ότι o κόσμος, κατά τον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες φρόντιζαν για την ασφάλεια της E.E. και η Κίνα και η Ρωσία παρείχαν την βάση της ευημερίας της, δεν υπάρχει πια. Για τον λόγο αυτό κατέγραψε την ανάγκη η γραφειοκρατία της E.E. να καλλιεργήσει έναν νέο τρόπο σκέψης ώστε να αντιμετωπιστούν οι μελλοντικές αβεβαιότητες.

H ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ E.E. ΣΤΑ ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ

Η πρώτη διαστημική στρατηγική της Ε.Ε. για την ασφάλεια και την άμυνα, που παρουσιάστηκε στις 10 Μαρτίου 2023, επιβεβαιώνει την αναγνώριση του νέου γεωστρατηγικού περιβάλλοντος. Ο πρώτος σημαντικός πόλεμος στην Ευρώπη, αδιαμφισβήτητα, βρήκε την Ε.Ε. απροετοίμαστη, παρά τις προειδοποιήσεις από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Γι’ αυτόν τον λόγο, υπάρχει απαίτηση από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ευρώπης να εκπαιδεύσουν μελλοντικούς ηγέτες με κριτική σκέψη και ικανότητα να λαμβάνουν ρίσκα κατά την διάρκεια κρίσεων. Πράγματι, η διαστημική στρατηγική φέρνει ένα νέο τρόπο σκέψης και επιφέρει σημαντικές αλλαγές κατεύθυνσης σε σχέση με τις προηγούμενες στρατηγικές του 2011 και του 2016, όπου η συζήτηση για την σύζευξη του Διαστήματος, της Ασφάλειας, και της Άμυνας ήταν περιορισμένη.

Η συναντίληψη με τις ΗΠΑ για τις απειλές στο Διάστημα και η αναγνώριση ότι η ασφάλεια της Ε.Ε. εξαρτάται από την επίτευξη ανθεκτικότητας των διαστημικών υποδομών της, αποτελεί απόδειξη ενός νέου τρόπου σκέψης που προέκυψε από την αναγκαιότητα.

Η στρατηγική αφύπνιση της Ευρώπης για το Διάστημα κάνει επίσης μια άλλη ρεαλιστική παραδοχή: Τόσο η Ε.Ε. όσο και τα κράτη-μέλη της αντιμετωπίζουν έλλειψη εμπειρογνωμοσύνης στον τομέα της διαστημικής ασφάλειας και άμυνας. Δεδομένου ότι υπάρχει παγκόσμια έμφαση στα θέματα της διαστημικής ασφάλειας, χρειάζονται όλο και περισσότεροι φοιτητές να αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες σε αυτά τα θέματα.

Γι’ αυτόν τον λόγο, η στρατηγική υιοθετεί μια καινοτόμο προσέγγιση για την γενική εκπαίδευση στο Διάστημα. Στόχος είναι η Επιτροπή και ο Ύπατος Εκπρόσωπος να κινητοποιήσουν τα υφιστάμενα εργαλεία για την στήριξη της απόκτησης δεξιοτήτων, της αναβάθμισης δεξιοτήτων, και της επανειδίκευσης. Γι’ αυτό το ζήτημα, προσδιορίστηκαν τρείς καινοτόμοι τρόποι αντίδρασης της Ε.Ε.:

-Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας (EDA), θα χαρτογραφήσει όλες τις ενωσιακές και εθνικές δραστηριότητες εκπαίδευσης και κατάρτισης που σχετίζονται με την διαστημική ασφάλεια και άμυνα, με σκοπό την ανάπτυξη δεξιοτήτων που είναι σημαντικές τόσο για τον σχεδιασμό πολιτικής όσο και σε τεχνικό επίπεδο.

-Σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Ασφάλειας και Άμυνας (ESDC), θα προωθήσει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και θα καθορίσει προγράμματα σπουδών. (Σημειώνεται ότι ήδη από το 2018 η ΕΑΑΑ, μετά από πρόταση της Σχολής Ικάρων έχει καθιερώσει ένα πρότυπο μαθήματος με τίτλο «Space Applications for Security and Defence». Το μάθημα διδάσκεται πλέον στο Διεθνές Αεροπορικό Εξάμηνο μεταξύ Ελλάδας, Πορτογαλίας, και Ρουμανίας, υπό την αιγίδα του ESDC) [11].

-Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την υποστήριξη του Οργανισμού Προγράμματος για το Διάστημα της E.E. (EUSPA), θα αναπτύξει την «Ακαδημία Διαστήματος της E.E.» για την δημιουργία προγραμμάτων ανάπτυξης που σχετίζονται με την διαστημική ασφάλεια.

Εικόνα 2. «Απειλές στο Διαστημικό Χώρο» (Πηγή https://defence-industry-space.ec.europa.eu/eu-space-strategy-security-a...)
--------------------------------------------------------------------------------

Αυτές είναι ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες που θα αναπτυχθούν τα επόμενα χρόνια και από τις οποίες αναμένεται να ωφεληθούν οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, τα Πανεπιστήμια και η ντόπια διαστημική βιομηχανία. Σε εθνικό επίπεδο, η κατάσταση είναι παρόμοια με εκείνη που περιγράφεται στην στρατηγική της Ε.Ε.: «Και τα κράτη-μέλη της αντιμετωπίζουν έλλειψη εμπειρογνωμοσύνης στον τομέα της διαστημικής ασφάλειας και άμυνας». Φυσικά, αυτό δεν αφορά όλα τα κράτη-μέλη.

Μια άλλη ενδιαφέρουσα αναφορά είναι στην ενότητα 1.3 της νέας Στρατηγικής. Αυτή εξετάζει τον στόχο της επίτευξης κοινής κατανόησης των διαστημικών απειλών μέσω της Ενιαίας Ικανότητας Ανάλυσης Πληροφοριών (SIAC) υπό τον Ύπατο Εκπρόσωπο, και τις στρατιωτικές και πολιτικές υπηρεσίες πληροφοριών των κρατών-μελών. Ετούτη η στρατηγική κατανόηση θα πρέπει να υποστηρίζει τα διαστημικά προγράμματα της E.E. και να επωφελείται από τις πληροφορίες που συλλέγονται από αυτά.

Η ομάδα SIAC, που αποτελείται από εκπροσώπους του Κέντρου Πληροφοριών της Ε.Ε. και των Υπηρεσιών Πληροφοριών του Στρατιωτικού Επιτελείου της Ε.Ε., λαμβάνοντας υπόψη τις συνεισφορές των υπηρεσιών πληροφοριών των κρατών-μελών, εκπόνησε την πρώτη ανάλυση απειλών της Ε.Ε. για το χρονικό διάστημα 2020-2021 για την Στρατηγική Πυξίδα που παρουσιάστηκε το 2022.

Στο μέλλον, ο Ύπατος Εκπρόσωπος, με την συμβολή της SIAC, θα εκπονεί μια ετήσια διαβαθμισμένη ανάλυση του τοπίου των διαστημικών απειλών, που θα περιλαμβάνει και τις εξελίξεις στις αντιδορυφορικές ικανότητες. Αυτή η ανάλυση θα παρέχει μια
βασισμένη στις πληροφορίες κατανόηση του πλήρους φάσματος των απειλών και των προκλήσεων που αντιμετωπίζει σήμερα ή ενδέχεται να αντιμετωπίσει στο εγγύς μέλλον η E.E. στο Διάστημα. Σκοπός της είναι να βοηθήσει στην αντίληψη μιας κοινής βάσης κατανόησης και να συμβάλει στην κοινή ευρωπαϊκή κουλτούρα ασφάλειας και άμυνας.

H ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Στο εθνικό επίπεδο, το θέμα καταρχήν αφορά και το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, αλλά και τις εθνικές υπηρεσίες πληροφοριών. Σε ό,τι αφορά τον κύριο δρώντα στα θέματα της άμυνας, το ΥΠΕΘΑ λαμβάνει υπόψη σε όλα τα επίπεδα το νέο επιχειρησιακό πεδίο του Διαστήματος. Η δημιουργία Διεύθυνσης Διαστήματος στο ΓEEΘΑ, τον Δεκέμβριο του 2021 δείχνει ότι υπήρξε ανταπόκριση στην πρόκληση του αυξανόμενου επιχειρησιακού ρόλου του Διαστήματος [12].

Δεν μπορεί να αγνοηθεί ότι τα ζητήματα της διαστημικής ασφάλειας είναι εξειδικευμένα και πολυδιάστατα και μόνο λίγες χώρες τα διαχειρίζονται με επάρκεια. Μόνο τέσσερις διαστημικές δυνάμεις, οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα, και η Ινδία, έχουν δράσεις σε θέματα ασφάλειας στο Διάστημα και αποτελούν τις μόνες παγκοσμίως που έχουν κάνει αντιδορυφορικές δοκιμές (ASAT). Επιπλέον, και η Γαλλία κάνει σχετική έρευνα με την χρήση laser υψηλής ισχύος.
Το ΓΕΕΘΑ, έχει ήδη ισχυρές σχέσεις, μέσω των στρατηγικών συμφωνιών με ΗΠΑ και Γαλλία, τις δύο δηλαδή από τις παραπάνω πέντε χώρες και έχει ήδη διερευνήσει και την δυνατότητα εκπαίδευσης στελεχών του στον τομέα της Διαστημικής Ασφάλειας.

Ήδη έχει υπάρξει συνεργασία με την Διοίκηση Διαστημικής Εκπαίδευσης και Ετοιμότητας (STARCOM) των Διαστημικών Δυνάμεων των ΗΠΑ (Space Forces) για την ενημέρωση Ελλήνων αξιωματικών σχετικά με τις προκλήσεις ασφάλειας από και εις το Διάστημα, και πώς πρέπει να σκεφτόμαστε γι’ αυτό. Λίγες είναι οι χώρες με τις οποίες οι ΗΠΑ συνεργάστηκαν στο παρελθόν στον τομέα της διαστημικής ασφάλειας, παρέχοντας ενημέρωση ή και εκπαίδευση, επομένως η ελληνική συμμετοχή θεωρείται ως επίτευγμα.

Αντίστοιχες δράσεις έχουν ξεκινήσει να γίνονται και με την Γαλλία, με την οποία οι Ένοπλες Δυνάμεις συνδέονται με στρατηγική συνεργασία πολλών ετών τόσο στο πρόγραμμα Helios-2 όσο και στο διάδοχο CSO. Η Γαλλία, έχοντας ως στόχο να γίνει η τρίτη διαστημική δύναμη διεθνώς έχει ξεκινήσει από το 2021 να κάνει ασκήσεις για θέματα ασφάλειας του Διαστήματος. Στις ετήσιες στρατιωτικές ασκήσεις για το Διάστημα υπό το όνομα ASTERX, η Γαλλική Διοίκηση Διαστήματος συμπεριέλαβε και στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων (Αξιωματικούς και Ικάρους).

Εικόνα 3. «Απειλές για την ασφάλειας στο Διάστημα που εντοπίστηκαν από την γαλλική άσκηση AsterX» (Πηγή: https://www.friendsofeurope.org/wp/wp-content/uploads/2022/06/Running-ou...
-------------------------------------------------------------------------

Στο ακαδημαϊκό επίπεδο, υπάρχουν διάχυτα προπτυχιακά μαθήματα σε πολλά ΑΕΙ που αφορούν στην κυρίαρχη τεχνική διάσταση των δορυφορικών συστημάτων. Από τα ΑΣΕΙ, η Σχολή Ικάρων διδάσκει τα θέματα ασφάλειας και άμυνας του Διαστήματος στο Διεθνές Αεροπορικό Εξάμηνο υπό την αιγίδα του ESDC.

Σε μεταπτυχιακό επίπεδο, η χώρα έχει μόνο ένα: Το Διιδρυματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών με τίτλο «Διαστημικές Τεχνολογίες, Εφαρμογές και Υπηρεσίες» (STAR) που λειτουργεί από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο Πατρών, όπου διδάσκονται και θέματα Ασφάλειας και Διαστήματος.

Δεδομένης της πανταχού παρουσίας της διαστημικής τεχνολογίας σε όλους τους τομείς δραστηριότητας, είναι περίεργο που τα θέματα της Διαστημικής Ασφάλειας και της διαστημικής ισχύος είναι παραμελημένα στον Τομέα των Διεθνών Σχέσεων. Το ποιες διαστημικές τεχνολογίες θα επιλεγούν, εξαρτώνται από τις επιχειρησιακές ανάγκες και την πολιτική / στρατηγική που αποφασίζεται.

Συνοψίζοντας, το γεωστρατηγικό περιβάλλον στο Διάστημα μεταβλήθηκε ραγδαία και η E.E. αλλά και πολλά κράτη-μέλη βρίσκονται αντιμέτωπα με έναν ρόλο για τον οποίο δεν ήταν προετοιμασμένα. Η Ε.Ε, με την στρατηγική της ήδη ανακοίνωσε σχέδια για σχετικές ενέργειες εκπαίδευσης. Η Ελλάδα βρίσκεται σε καλή πορεία διαθέτοντας ήδη κάποιες συναφείς υποδομές και προγράμματα αυτόνομα αλλά και συνεργατικά. Θα πρέπει, όμως, να σημειωθεί ότι οι διαστημικές δραστηριότητες βασίζονται στις πολιτικές που ακολουθούνται, συνεπώς οι υπεύθυνοι χάραξης, θα πρέπει να υποβοηθούνται από ειδικούς ώστε να λαμβάνουν τις σωστές αποφάσεις.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:
[1] Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ύπατος Εκπρόσωπος της Ένωσης για Θέματα Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας. «Διαστημική στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ασφάλεια και την άμυνα». JOIN(2023) 9 final, 10 Mar. 2023, Brussels, https://ec.europa.eu/transparency/documents-register/api/files/JOIN(2023)9_0/090166e5f914c8bc?rendition=false
[2] European Union Institute for Security Studies. «Advancing the EU’s Strategic Positioning in Outer Space». European Union Institute for Security Studies, 24 Apr. 2023, www.iss.europa.eu/content/advancing-eu%E2%80%99s-strategic-positioning-o....
[3] European Union Institute for Security Studies. «The EU, Space and Defence: A Reflection on Strategy, Complementarity and Capabilities». European Union Institute for Security Studies, 2021, https://www.iss.europa.eu/sites/default/files/EUISSFiles/EU%20Space%20an....
[4] European Parliament. «European Parliament Resolution of 10 July 2008 on Space and Security (2008/2030(INI))». European Parliament, 10 July 2008, https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-6-2008-0365_EN.html
[5] Κολοβός, Αλέξανδρος, Πληροφόρηση και Κυβερνοεπιθέσεις στη Ρωσο-Ουκρανική Σύγκρουση: Ο Ρόλος του Διαστήματος. Εργαστήριο Πληροφόρησης και Κυβερνοασφάλειας, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Working Paper Series no.4, Ιούλιος 2022
[6] Treaty on European Union (Consolidated Version), Treaty of Maastricht. European Union, February 7, 1992. Official Journal of the European Communities C 325/5; December 24, 2002. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A12016M%2FTXT.
[7] Council of the European Union. «European Space Policy: ‘ESDP and Space’». 16 Nov. 2004, http://register.consilium.europa.eu/pdf/en/04/st11/st11616-re03.en04.pdf.
[8] Council of the European Union, «Initial Road Map for achieving the steps specified in the
European Space Policy: ESDP and Space» 9505/05, 30 May 2005, document partially accessible to the public. Available at: https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST%209505%202005%20INIT/EN....
[9] Council of the European Union, Outcome of proceedings of the Council (Competitiveness) on 21-22 May 2007 - Resolution on the European Space Policy, 10037/07, Brussels, 25 May 2007. https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-10037-2007-INIT/en/pdf
[10] Borrell, Josep. «EU Ambassadors Annual Conference 2022: Opening Speech by High Representative Josep Borrell». European External Action Service (EEAS), 10 Oct. 2022, https://www.eeas.europa.eu/eeas/eu-ambassadors-annual-conference-2022-op....
[11] European Security and Defence College. «Common Module Space Applications for Security and Defence. Module Description». Implementation Group, 16 April 2018, Module description (emilyo.eu)
[12] Κολοβός, Αλέξανδρος, Η άμυνα της Ελλάδας και το Διάστημα. Ο αυξανόμενος επιχειρησιακός ρόλος του Διαστήματος απαιτεί αναδιοργάνωση των Εθνικών Δομών Διοίκησης. Foreign Affairs The Hellenic Edition. τεύχος Ιουνίου - Ιουλίου 2021, σελ. 45-53, 2021.

Copyright © 2023 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.