Η εξέγερση του Πριγκόζιν, η μοίρα του Πούτιν, και το μέλλον της Ρωσίας

Ο Stephen Kotkin είναι εξέχων ιστορικός της Ρωσίας και συγγραφέας μιας αναγνωρισμένης τρίτομης βιογραφίας [1] του Ιωσήφ Στάλιν (ο τρίτος τόμος είναι επικείμενος). Ο εκτελεστικός συντάκτης Justin Vogt μίλησε μαζί του νωρίτερα χθες για τα δραματικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Ρωσία τις τελευταίες 24 ώρες. Αυτή η συνομιλία έχει τροποποιηθεί για λόγους σαφήνειας και διάρκειας.

-Χθες, ο Yevgeny Prigozhin, ο ηγέτης της μισθοφορικής οργάνωσης Wagner, εξαπέλυσε μια εξέγερση κατά του ρωσικού στρατού και μια άμεση αμφισβήτηση της διακυβέρνησης του Ρώσου προέδρου, Vladmir Putin. Από χθες το απόγευμα, φαίνεται ότι έχει σταματήσει τουλάχιστον προσωρινά αυτό που φαινόταν να είναι μια πορεία προς τη Μόσχα. Παραμένει εξαιρετικά δύσκολο να γνωρίζουμε πού οδηγούν τα γεγονότα στην Ρωσία. Η κατάσταση είναι ρευστή, είναι νωρίς και δεν θέλουμε να βγάλουμε βιαστικά συμπεράσματα. Παρά ταύτα: Πώς μπόρεσε να συμβεί αυτό;

Ο Πριγκόζιν αυτοσχεδιάζει. Ίσως σταμάτησε την πρόοδο προς τη Μόσχα, αλλά τώρα τι; Επιστροφή στα στρατόπεδα βάσης, λέει. ΟΚ: αλλά εξακολουθεί να είναι υπεύθυνος. Εσείς λέτε εξέγερση, εγώ λέω πραξικόπημα. Εσείς λέτε ντομάτα, εγώ λέω τομάτα: ας σταματήσουμε το όλο θέμα -αλλά μόνο προς το παρόν.

Μαχητές της παραστρατιωτικής εταιρείας Wagner στο Rostov-on-Don, στην Ρωσία, τον Ιούνιο του 2023. Stringer / Reuters
-----------------------------------------------------------

Αλλά ήδη πέτυχε να μπει στο νότιο στρατιωτικό αρχηγείο της Ρωσίας, το οποίο βρίσκεται στο κέντρο του Ροστόφ, ακριβώς μέσα στην πόλη. Η Βάγκνερ [2] πήρε το αρχηγείο —και το πήρε όχι με όπλα αλλά ουσιαστικά με smartphone. Η τεχνολογία το έχει κάνει αυτό ένα διαφορετικό παιχνίδι. Μια εταιρεία τηλεοπτικής παραγωγής διευθύνει την Ουκρανία —και το κάνει με τεράστια επιτυχία, σε καιρό πολέμου. Το εργαλείο του Prigozhin είναι το Telegram. Ο Πούτιν είναι γνωστό ότι δεν είναι στο Διαδίκτυο˙ προφανώς δεν καταλαβαίνει τα social media. Μεγάλο λάθος.

Η δυναμική εδώ είναι δυνητικά σαν ένας τραπεζικός πανικός (bank run). Σκεφτείτε πότε κατέρρευσε η Silicon Valley Bank: αυτός ήταν ένας τραπεζικός πανικός που τροφοδοτήθηκε από το Twitter. Εάν ο ρωσικός στρατός αρχίσει να αποσυντίθεται στο πεδίο, θα ισοδυναμούσε με έναν τροφοδοτούμενο μέσω Telegram πανικό σε μια πολιτικο-στρατιωτική τράπεζα.

Αν συμβεί αυτό –ένα τεράστιο «αν»– ο Prigozhin θα μπορούσε να είναι το δώρο που αξίζει στην Ουκρανία: η κρίσιμη εναλλακτική λύση στον Πούτιν που δοκιμάζει την πίστη όλων στην Ρωσία, αποκαλύπτει ότι υπάρχει ελάχιστη έως καθόλου πραγματική υποστήριξη για τον πόλεμο μεταξύ εκείνων που τον πολεμούν από την ρωσική πλευρά, και μέχρι που ξηλώνει τα πράγματα στη Μόσχα. Η αντεπίθεση της Ουκρανίας τις πρώτες δέκα ημέρες της διερεύνησε αδυναμίες -αλίμονο, διερευνούσε τις αδυναμίες της ίδιας της Ουκρανίας και τις έβρισκε σχεδόν παντού. Αλλά η κίνηση μπορεί ξαφνικά να μοιάζει περισσότερο με το να κόβεις βούτυρο [στμ: δηλαδή εύκολη], αν οι Ρώσοι αφήσουν τα όπλα, μπερδεμένοι -ή, αποθαρρυμένοι, απλώς κατευθυνόμενοι προς το σπίτι τους. Η αντεπίθεση της Ουκρανίας αντιμετώπισε μεγάλες, δύσκολες πιθανότητες˙ μια εσωτερική απειλή για τον Πούτιν ήταν το μόνο σενάριο που ευνόησε πραγματικά τους Ουκρανούς. Και, λοιπόν, εδώ είμαστε —ή θα μπορούσε να είμαστε.

Από καιρό αποκαλώ το καθεστώς Πούτιν «κούφιο αλλά ακόμα ισχυρό». Παρέμεινε, και παραμένει, βιώσιμο όσο δεν υπάρχει πολιτική εναλλακτική. Τώρα, ίσως δούμε το πόσο κούφιο είναι το καθεστώς. Ο Πούτιν ξεκίνησε άθελά του ένα stress test για το δικό του καθεστώς. Είχε ήδη χάσει τη μαγεία του με την προχειρότητα της επίθεσης κατά της Ουκρανίας. Η μαγεία, όταν χαθεί, είναι σχεδόν αδύνατο να ανακτηθεί. [Είναι σαν] το παλιό κλισέ για τον αυτοκράτορα και τα ρούχα. Κατέχει ακόμα τεράστια δύναμη, ριζωμένη σε δομές που έχτισε γύρω από τον εαυτό του, όπως η Πραιτωριανή Φρουρά του, και εκείνες που κατεδάφισε -την ισοπέδωση του τοπίου των πολιτικών δυνατοτήτων εκτός από τον εαυτό του και την σοβαρή καταστολή για τον παροπλισμό του πληθυσμού.

Υπάρχει ένα πράγμα που όλοι οι δικτάτορες ορθώς φοβούνται: μια εναλλακτική. Και ο Πούτιν, σοκαριστικά, μετά από χρόνια και χρόνια ακατανίκητης καταστολής εναλλακτικών λύσεων, προώθησης μη οντοτήτων στον στενό του κύκλο για να διασφαλίσει ότι κανείς δεν θα μπορούσε να τον απειλήσει, επέτρεψε να μια [εναλλακτική να] διαμορφωθεί. Τσίμπα με [δεν το πιστεύω].

Τα αυταρχικά καθεστώτα δημιουργούν τρομερές στρατιωτικές υπηρεσίες και υπηρεσίες ασφαλείας, αλλά αυτές διχάζονται εναντίον η μια της άλλης επίτηδες από τον ηγέτη, για να τις ελέγξει, να τις εξαρτήσει από αυτόν. Ο ηγέτης σκόπιμα τους δίνει αλληλεπικαλυπτόμενες δικαιοδοσίες, εντείνει τις εγγενείς αντιπαλότητές τους σε κάθε καμπή και κάθεται πίσω και παρακολουθεί, συνήθως με ευχαρίστηση. Αλλά σε αυτή την περίπτωση, ο Πούτιν έχει επινοήσει την δική του νέμεση.

Λέω εδώ και καιρό ότι ο τρόπος για να τραβήξει κάποιος την προσοχή του Πούτιν, να αποσταθεροποιήσει το καθεστώς του, ήταν να εντοπίσει και να στρατολογήσει έναν αποστάτη εκ των έσω, έναν Ρώσο εθνικιστή, έναν άνθρωπο που απευθύνεται στην βάση του Πούτιν, αλλά κάποιον που αναγνωρίζει την ξεχωριστή ύπαρξη ενός ουκρανικού έθνους και κράτους. Κατά προτίμηση αποστάτης με στολή. Και ο Πούτιν μάς χάρισε έναν υποψήφιο.

Είναι νωρίς. Πρέπει να προσέχουμε να μην επιδοθούμε σε ευσεβείς πόθους. Τα πραξικοπήματα στην Ρωσία έχουν τρομερό ιστορικό. Σε παγκόσμιο επίπεδο, σχεδόν κάθε πραξικόπημα αποτυγχάνει. Οι πιθανότητες είναι μεγάλες. Αλλά τώρα, τουλάχιστον, υπάρχουν πιθανότητες.

-Ποιες είναι όμως οι εναλλακτικές στον Πούτιν;

Είναι εύκολο να απορρίψεις τον Πριγκόζιν ως ταπεινό άτομο, έναν διοικητή ορισμένων τμημάτων θανάτου -πολιτοφυλάκων που είχαν φυλακιστεί για φόνο ή βιασμό και τους οποίους στρατολόγησε προσωπικά σε ποινικές αποικίες. Ο ίδιος εξέτισε μακρόχρονη φυλάκιση, εννέα χρόνια κατά κάποιους υπολογισμούς. Αλλά αντιπροσωπεύει επίσης κατά κάποιο τρόπο μια εναλλακτική που θα μπορούσε να έχει ελκυστικότητα: ένας αυταρχικός Ρώσος εθνικιστής που αναγνωρίζει ότι ο πόλεμος είναι λάθος και, είτε πλήρως εσκεμμένα είτε όχι, τερματίζει ουσιαστικά τον πόλεμο, ή τουλάχιστον την τρέχουσα ενεργό φάση του. Αυτός είναι ο μόνος άνθρωπος που θα μπορούσε να απειλήσει τον Πούτιν —και ο Πούτιν δεν έκανε τίποτα όπως εκτυλίχθηκε σε πραγματικό χρόνο, σε βίντεο που παρακολουθούσε όλος ο κόσμος.

Ο Πριγκόζιν μπορεί να φαίνεται απίθανος υποψήφιος. Αλλά κατά κάποιο τρόπο το υπόβαθρό του είναι πιο κατάλληλο για την στιγμή από εκείνο του Πούτιν. Και οι δύο είναι από την Αγία Πετρούπολη, αλλά ο Prigozhin, παρά το γεγονός ότι φυλακίστηκε, είναι από την διανόηση. Η μητέρα του είναι καλλιτέχνις˙ διευθύνει μια γκαλερί [3] στο Λονδίνο. Μιλάει καλύτερα ρωσικά από τον Πούτιν. Όσον αφορά την κοινωνική τάξη, είναι στην πραγματικότητα ένα επίπεδο πάνω από τον Πούτιν. Και η καλλιτεχνική πλευρά του Prigozhin είναι ορατή στα βίντεό του. Δεν μπορεί να μετρήσει (τα μαθηματικά του είναι τρομερά, άλλη μια αποκάλυψη των βίντεό του). Αλλά κοιτάξτε το εύστοχο και αιχμηρό λεξιλόγιό του, τους ρυθμούς του, την ικανότητά του να αναλαμβάνει τον ρόλο του σκληρού άντρα, του Ρώσου πατριώτη με καρδιά, αυτού που λέει την αλήθεια και που επικρίνει τους οπορτουνιστές, τους ανόητους, και τους κλέφτες που έχει ορίσει ο Πούτιν.

Ο Stephen Kotkin είναι Ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Διεθνών Σπουδών Freeman Spogli του Στάνφορντ.
--------------------------------------------------------------

Σε κάποιο βαθμό, ο Prigozhin φαίνεται να έχει μάθει από τις υπέροχες παραστάσεις βίντεο του [Ρώσου αντιφρονούντος] Alexei Navalny. Ο Ναβάλνι είναι ακόμα ζωντανός. Βρίσκεται στην φυλακή και αντιμετωπίζει ανανέωση της ποινής του με πλαστές κατηγορίες. Όσο είναι ζωντανός, αντιπροσωπεύει και αυτός μια εναλλακτική. Ένας άλλος Ρώσος εθνικιστής, πολύ διαφορετικού είδους σίγουρα, αλλά που λέει επίσης δυνατά ότι ο πόλεμος ήταν μια απαίσια ιδέα και βλάπτει την Ρωσία.

Ο Ναβάλνι αποτελεί, επιπλέον, το ανεκτίμητο χαρτί της άρσης των κυρώσεων για κάθε επίδοξο αντικαταστάτη του Πούτιν, ακόμα κι αν ο Ναβάλνι δεν είναι ο ίδιος αυτός ο αντικαταστάτης.

-Τι μπορεί να κάνει ο Πούτιν για να γυρίσει τα πράγματα;

Ο Πούτιν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την ισχυρή αεροπορία του, η οποία είναι ακόμα άθικτη, για να χτυπήσει τις δυνάμεις της Βάγκνερ. Φαίνεται ότι η ρωσική αεροπορία βομβαρδίζει τις δυνάμεις της Wagner καθ' οδόν προς τη Μόσχα. Θα ήταν ριζοσπαστική ενέργεια να χτυπηθεί ο Πριγκόζιν, που βρίσκεται στο Ροστόφ, τον κύριο στρατιωτικό κόμβο στην Ρωσία για τον πόλεμο του Πούτιν στην Ουκρανία. Φανταστείτε τον συμβολισμό από κάτι τέτοιο. Τούτου λεχθέντος, μια αεροπορική ή μια πυραυλική επίθεση θα μπορούσε να τερματίσει γρήγορα αυτή την επίδοξη εξέγερση. Και αν δεν χρησιμοποιήσει αποφασιστικά την αεροπορία και σύντομα, ο Πούτιν θα μπορούσε να χάσει τον έλεγχο της κατάστασης.

Ο Πριγκόζιν δεν έχει τα βαριά όπλα για να πάρει στρατιωτικά τη Μόσχα. Δεν έχει πολεμική αεροπορία —εκτός εάν στοιχεία της ρωσικής αεροπορίας αποστατήσουν προς αυτόν. Θα μπορούσε να πάρει τη Μόσχα, ή τουλάχιστον να μπει σε αυτήν, για συνομιλίες ή διαπραγματεύσεις, αλλά μόνο εάν δεν συναντήσει αντίσταση. Αυτό θα απαιτούσε από τον ρωσικό στρατό -στρατιώτες και αξιωματικούς- να επιλέξουν να μην πυροβολήσουν εναντίον των ανδρών του και εναντίον του. Θα σήμαινε ότι η FSB (Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας) αποφάσισε, ή κάποια στοιχεία της αποφάσισαν, να απόσχει από την εκπλήρωση εντολών θανάσιμων βολών. Αυτό φαίνεται απίθανο, για να είμαι ειλικρινής. Το ότι το συζητάμε, όμως, σημαίνει ότι δεν είναι μηδενική η πιθανότητα.

Εάν ο Πούτιν χρησιμοποιούσε όντως την αεροπορία εναντίον του Πριγκόζιν, θα μπορούσε επίσης να κάνει τα πράγματα χειρότερα για τον εαυτό του. Θα βομβάρδιζε τις δικές του δυνάμεις. Το Ροστόφ είναι Ρωσία, όχι Ουκρανία. Υπάρχουν παιδιά από την Ρωσία εκεί. Το στρατιωτικό στρατηγείο βρίσκεται στο κέντρο μιας πολυπληθούς πόλης και Ρώσοι στρατιώτες και αξιωματικοί βρίσκονται μέσα στο στρατηγείο, όχι μόνο μισθοφόροι της Βάγκνερ -οι οποίοι έχουν επίσης μητέρες και πατέρες, αδερφές και αδέρφια. Ο Πούτιν δεν θα μπορούσε να λογοκρίνει μια τέτοια πράξη, γιατί το όλο θέμα θα ήταν να αποδείξει ότι είναι επικεφαλής.

Θα πρέπει επίσης να ανησυχούμε ότι ο Πούτιν θα μπορούσε να κάνει κάτι ριζικό για να αποσπάσει την προσοχή και να ανακτήσει το πάνω χέρι. Ανατίναξε το φράγμα Kakhovka. Τι γίνεται με τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια; Ο Πούτιν θα μπορούσε να το ανατινάξει και να εκθέσει την Ουκρανία σε ακτινοβολία. Μεγάλο μέρος της Ουκρανίας θα γινόταν δυνητικά ακατοίκητο για μεγάλο χρονικό διάστημα: η ακτινοβολία είναι πολύ χειρότερη από το μολυσμένο νερό ή από τις νάρκες που έχει σπείρει η Ρωσία σε όλες τις μεγάλες εκτάσεις της Ουκρανίας που καταλαμβάνει. Οι ουκρανικές ειδικές δυνάμεις προσπάθησαν και απέτυχαν, πολλές φορές, να διασχίσουν τον ποταμό Δνείπερο και να πάρουν τον έλεγχο του πυρηνικού σταθμού.

-Αυτά είναι μερικά τρομερά σενάρια.

Ο Αρμαγεδδών δεν αποφεύχθηκε αλλά καθυστέρησε; Επαναπρογραμματίστηκε ο Αρμαγεδδών; Δεν μπορώ να πιστέψω ότι λέω τέτοια λόγια. Ο Πούτιν επανέλαβε πρόσφατα ότι η κυβερνητική πολιτική για την χρήση πυρηνικών όπλων υπάρχει σε ένα σενάριο όταν απειλείται η ύπαρξη του ρωσικού κράτους. Εξισώνει την προσωπική του διακυβέρνηση με αυτήν του ρωσικού κράτους.

Δεν θέλουμε να πανικοβληθούμε ή να προκαλέσουμε πανικό, φυσικά. Δεν ξέρω αν είναι αληθινή η δήλωση του καθεστώτος του Πούτιν ότι έχει αναπτύξει τακτικά πυρηνικά όπλα στην Λευκορωσία. Χρειάζεται μόνο να έχει αναπτύξει ένα. Εάν εκτοξευθεί πυρηνικό τακτικό από την Λευκορωσία, υπάρχει περίπτωση για αντίποινα κατά της Ρωσίας;

Ας θυμηθούμε: όταν ο Πούτιν επιχείρησε να δολοφονήσει ό,τι θεωρούσε προδότες στο Ηνωμένο Βασίλειο, δεν έβαλε τις ομάδες χτυπημάτων του να χρησιμοποιήσουν πιστόλια για να τους πυροβολήσουν ή να ρίξουν αρσενικό στο τσάι τους. Τους έβαλε να χρησιμοποιήσουν πολώνιο, Novichok. Αυτό, επίσης, ήταν ένα μήνυμα –όχι μόνο το γεγονός ότι θα σκότωνε τους προδότες όπου κι αν βρίσκονταν, αλλά και το «πώς».

-Ανεξάρτητα από το πώς απαντά ο Πούτιν, φαίνεται ότι κινδυνεύει να χάσει την λαβή του [στην εξουσία].

Αυτό θα μπορούσε να ξεφτίσει γρήγορα. Ο Πούτιν είναι κάποιος που επιβιώνει. Η αίσθηση ότι το ρωσικό κράτος κινδυνεύει θα μπορούσε να συσπειρώσει τις διάφορες αντίπαλες φατρίες γύρω του.

Ο Πούτιν, στην μέσω βίντεο απάντησή του στον Πριγκόζιν, αναφέρθηκε σε μια στιγμή κινδύνου όπως το 1917 —τότε ήταν όταν ο Λαβρ Κορνίλοφ, ο επικεφαλής των ρωσικών δυνάμεων στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, έστειλε δυνάμεις στην πρωτεύουσα, την Αγία Πετρούπολη, για να αποκαταστήσει την τάξη, αλλά το μόνο που κατάφερε ήταν να αποσυνθέσει περαιτέρω το πολιτικό εσωτερικό μέτωπο.

Ή σκεφτείτε την απόπειρα λίγο αργότερα από τον Αλεξάντερ Κερένσκι να προλάβει μια απόπειρα πραξικοπήματος στέλνοντας δυνάμεις για να κλείσουν και να συλλάβουν τους Μπολσεβίκους, θέτοντας σε κίνηση το ίδιο το πραξικόπημα που ο Κερένσκι και η προσωρινή κυβέρνησή του ήθελαν να αποτρέψουν. Η Ρωσική Αυτοκρατορία διαλύθηκε. Αν οι σκληροί άντρες συμφωνήσουν, αν αντιληφθούν μια στιγμή ισοδύναμου κινδύνου, όχι μόνο για τον Πούτιν αλλά και για την Ρωσία, θα μπορούσαν να τον σώσουν για να σώσουν την χώρα.

-Τι ή ποιον πρέπει να προσέχουμε για να ξέρουμε πού πάνε τα πράγματα;

Παρακολουθήστε τον αρχηγό του συμβουλίου ασφαλείας, Νικολάι Πατρούσεφ. Το Πεκίνο δεν έχει σχολιάσει ακόμη˙ τώρα μπορεί να είναι η στιγμή για τον Σι Τζινπίνγκ να αποφασίσει ότι στην πραγματικότητα δεν έχει εναλλακτική από ένα καθεστώς σχεδόν μαριονέτα στη Μόσχα. Εάν ο Πούτιν πέσει, ο Σι μπορεί να θέλει να προλάβει λιγότερο επιθυμητές επιλογές, όπως μια φιλική προς την Δύση [κυβέρνηση στη Μόσχα]. Σοβαρές συνέπειες, ενδεχομένως, για την Κίνα.

Παρακολουθήστε τον Τσετσένο πολέμαρχο Ραμζάν Καντίροφ, ο οποίος, όπως ο Πριγκόζιν, διευθύνει μια μεγάλη ιδιωτική πολιτοφυλακή. Δηλώνει απόλυτη πίστη στον Πούτιν, αλλά θα μπορούσε να βοηθήσει να πυροδοτηθεί ένα πρόβλημα στον Βόρειο Καύκασο. Ας δούμε αν ο Καντίροφ, που έχει σοβαρά προβλήματα υγείας, μένει μέσα ή κοντά στο Γκρόζνι ή αν εμφανίζεται κάπου αλλού για να παίξει κάποιον ρόλο. Οι άντρες του εμπλέκονται στην καταστολή της Βάγκνερ, φαίνεται. Οι φιλοδοξίες του Kadyrov, απίστευτα, ήταν στη Μόσχα. Αλλά η ενεργοποίηση του Βόρειου Καυκάσου θα μπορούσε να έχει μεγάλες προεκτάσεις —για τον Νότιο Καύκασο, για το Λεβάντε, για την Ρωσία.

Δείτε και την Λευκορωσία. Ο εκκεντρικός πρόεδρος, Αλεξάντερ Λουκασένκο, θα μπορούσε να αποφασίσει ότι τα σημάδια είναι καθαρά και ξαφνικά να αποφασίσει να δραπετεύσει, προκαλώντας περαιτέρω επιπτώσεις. Ο Πούτιν θα μπορούσε ακόμη και να προσπαθήσει να τον απομακρύνει και να τον αντικαταστήσει. Και ποιος ξέρει; Ο Λουκασένκο θα μπορούσε ακόμη και να αλλάξει πλευρά και να στρίψει προς τα δυτικά.

-Αυτό που συνέβη τις τελευταίες 24 ώρες άλλαξε την άποψή σας για τον Πούτιν;

Εδώ είναι η ουσία: ακόμα κι αν έχει πλέον εξαλειφθεί, επιτράπηκε να προκύψει μια εναλλακτική. Όλα αυτά ξεδιπλώθηκαν σε πραγματικό χρόνο, σε βίντεο, επί μήνες και μήνες. Ο Πούτιν δεν παρενέβη νωρίτερα και επέτρεψε να φτάσουν τα πράγματα σε αυτό το σημείο. Εκπληκτικό. Είτε έχει περιέλθει σε απόλυτη ανικανότητα είτε έχει λιγότερο λειτουργικό έλεγχο από όσο άφηνε να φανεί ο μηχανισμός των μέσων ενημέρωσης του. Ή και τα δύο. Περίμενα ότι θα ήταν καλύτερος στην απολυταρχία. Περίμενα να καταλάβει ότι αυτή ήταν η μοναδική απειλή σε πραγματικό χρόνο. Περίμενα να τελειώσει τα παιχνίδια, να τελειώσει το να ρίχνει τους αντιπάλους του τον έναν εναντίον του άλλου για να τους ελέγξει, γιατί είχε γίνει επικίνδυνο για αυτόν προσωπικά. Τον υπερεκτίμησα. Δεν θα ήθελα να κάνω το αντίθετο λάθος και να τον υποτιμήσω τώρα, όμως.

-Ποιος είναι ο σωστός ιστορικός παραλληλισμός εδώ;

Ανέφερα ήδη το 1917, γιατί ο ίδιος ο Πούτιν το υπενθύμισε και όχι την σοβιετική κατάρρευση του 1991, την οποία έζησε και έχει αναλογιστεί συχνά. Αλλά η αξιοσημείωτη πτυχή για μένα δεν είναι μόνο η απόκοσμη αίσθηση του μακρινού παρελθόντος που φαίνεται τόσο κοντά, για άλλη μια φορά, αλλά η επανάσταση της τεχνολογίας και των μέσων ενημέρωσης. Κοιτάζω εκείνη την ουκρανική εταιρεία τηλεοπτικής παραγωγής που διευθύνει αυτόν τον πόλεμο, κοιτάζω την παραγωγή των ακροάσεων της 6ης Ιανουαρίου εδώ στις Ηνωμένες Πολιτείες —τις ακροάσεις της Liz Cheney διηύθυνε ένας τηλεοπτικός παραγωγός, με δυνατό αποτέλεσμα— και σκέφτομαι, «Έτσι κάνεις την εθνική ασφάλεια πιο αποτελεσματική τώρα: με smartphone, βίντεο, μιμίδια». Όλα αυτά τα γραπτά και αποσταλμένα με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ενημερωτικά δελτία πολιτικής, όλες εκείνες οι συναντήσεις διευθυντών και βουλευτών από τις εκτεταμένες γραφειοκρατίες εθνικής ασφάλειας, όλη αυτή η κατασκοπεία και η ίντριγκα —και, μπουμ: το Telegram και ένα ζευγάρι [emoji με] αντίχειρες [κάνει την δουλειά].

-Μπορεί η Ουκρανία να επωφεληθεί από αυτό;

Δεν ήμουν από εκείνους που πείστηκαν ότι η Ουκρανία επρόκειτο να πάρει ένα σωρό τύπους που δούλευαν σε αντίστοιχα [καταστήματα] 7-11, να τους εκπαιδεύσει για μερικούς μήνες στο πώς να χρησιμοποιούν τα πιο εξελιγμένα όπλα στον κόσμο και να τους στείλει σε μετωπικές επιθέσεις εναντίον ορισμένων από τις πιο οχυρωμένες θέσεις που πρόκειται να δείτε ποτέ. Δηλαδή, να κάνεις μια επίθεση όπου ο εχθρός ξέρει ακριβώς πού θα χτυπήσεις, και έχει περισσότερο από αρκετό χρόνο για να προετοιμαστεί και έχει προετοιμαστεί, επισταμένως.

Από την ουκρανική πλευρά δεν διαθέτεις πολύ μεγάλο αριθμό καλά εκπαιδευμένων στρατευμάτων ειδικευμένων σε επιχειρήσεις συνδυασμένων όπλων, ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα για οποιονδήποτε στρατό, αλλά κυρίως πολίτες που, παρ’ όλο το θάρρος και την θέλησή τους, χωρίς να φταίνε, λοιπόν, τους δόθηκε μια πολύ δύσκολη αποστολή. Δεν έχουν σταλεί σε δράση όλες οι πρόσφατα εκπαιδευμένες ταξιαρχίες της Ουκρανίας. Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν ήταν εντυπωσιακό. Ναι, η Ουκρανία δεν έχει F-16 ακόμα˙ υποτίθεται ότι θα έρθουν. Αλλά το πώς οι αεροπόροι θα μπορούσαν να πετάξουν με επιτυχία πολεμικές αποστολές με αυτά ευθέως έναντι των ρωσικών S-300 και S-400, που βάλλουν από ρωσικό έδαφος, με ξεπερνά.

Παρακολουθούμε τις ρωσικές δυνάμεις στην άμυνα να μαθαίνουν και να προσαρμόζονται, να χρησιμοποιούν τα ελικόπτερα πολύ αποτελεσματικά. Αυτό δεν θα έπρεπε, αλλά φαίνεται να εξέπληξε ορισμένους αναλυτές. Οι ρωσικές νάρκες ήταν άφθονες και θανατηφόρες και χρησιμοποιήθηκαν με κάποια εξυπνάδα και σε τεράστια ποσότητα.

Τι γίνεται όμως αν ο Πριγκόζιν καταφέρει να διαλύσει τον ρωσικό στρατό; Κι αν καταφέρει να αποσταθεροποιήσει το καθεστώς στη Μόσχα; Τι [θα γίνει] αν, ακόμα κι αν τον εξουδετερώσουν, η αποσταθεροποίηση και η αποσύνθεση προκύψει, σε κάποια μορφή, σε κάποιο βαθμό, ούτως ή άλλως; Αυτό θα μπορούσε να είναι το δώρο που αξίζει η Ουκρανία, το δώρο που η ανδρεία και η θυσία της έχουν κερδίσει και με το παραπάνω. Αυτό το σενάριο -ο Ρώσος εθνικιστής που αποκηρύσσει τον πόλεμο- είναι ο πιο γρήγορος δρόμος της Ουκρανίας προς κάποιου είδους νίκη. Τότε, φυσικά, το ζήτημα της Κριμαίας θα ξεπηδούσε στο επίκεντρο.

-Τι επιλογές έχουν η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της στο ΝΑΤΟ; Να περιμένουν και να δουν;

Εάν η Ουάσιγκτον, το ΝΑΤΟ, η Ουκρανία, θεωρηθεί ότι υποστηρίζουν τον Πριγκόζιν, σε συνεργασία με τον Πριγκόζιν, θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα να υπονομεύσει τις πιθανότητες που ίσως να έχει να λειτουργήσει ως καταλύτης για τον τερματισμό της επίθεσης. Έτσι, η απάντηση ήταν σωστή να το αφήσουμε να εξελιχθεί, με λίγο σχολιασμό με υπονοούμενα από το Κίεβο, αλλά κατά τα άλλα με σιωπηλή αυτοσυγκράτηση από την Ουάσινγκτον και Βρυξέλλες.

Πίσω από την σκηνή, φυσικά, είναι η σε 24ωρη βάση πολύ στενή παρακολούθηση των πάντων και του οτιδήποτε, και η έντονη διαβούλευση. Δώδεκα ώρες, 24 ώρες, 36 ώρες, άγχους και έντασης. Αλλά μετά από όλη την ταραχή, θα μπορούσαμε να επιστρέψουμε εκεί που ξεκινήσαμε: ο Πούτιν στην εξουσία στη Μόσχα και η Ουκρανία να αντιμετωπίζει μια αντεπίθεση που θα είναι πολύ δύσκολο να κερδίσει.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.amazon.com/Stalin-Paradoxes-1878-1928-Stephen-Kotkin/dp/0143...
[2] https://www.foreignaffairs.com/russian-federation/why-putin-needs-wagner
[3] https://www.ft.com/content/03137d7f-6ea0-45eb-9284-d8957a650ba4

Copyright © 2023 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/ukraine/prigozhin-rebellion-putin-fate-ru...

Μπορείτε να ακολουθείτε το Foreign Affairs The Hellenic Edition στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition