Οι ευθύνες της Γερμανίας για την κρίση του ευρώ

Τέλος, ο Kindleberger θα επιθυμούσε η Γερμανία - ή, μάλλον η ΕΚΤ, η οποία κυριαρχείται από τη Γερμανία - να δρα ως ο δανειστής έσχατης καταφυγής, παρέχοντας ρευστότητα κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης. Η Γερμανία ,αντιθέτως, επέμεινε στις προϋποθέσεις που έθεσε το ΔΝΤ για τις χώρες που έχρηζαν διάσωση και στα αυστηρά δημοσιονομικά μέτρα λιτότητας δίνοντας ως αντάλλαγμα περιορισμένη ρευστότητα. Απέτυχε κατ’ αυτό τον τρόπο και στο τελευταίο προαπαιτούμενο του Kindleberger. Το πιο προφανές παράδειγμα είναι το γερμανικό πείσμα να μην αφήσει την ΕΚΤ να παίξει το ρόλο διαδραμάτισε η Federal Reserve στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2008 και το 2009. Με το να δανείζει αφειδώς, η Fed ήταν σε μεγάλο βαθμό σε θέση να συγκρατήσει τη πορεία των Ηνωμένων Πολιτειών προς το κενό. Μόλις πριν από μια-δυο μέρες, ο Jens Weidmann, ο πρόεδρος της πανίσχυρης Bundesbank, της Κεντρικής Τράπεζας της Γερμανίας, απέρριψε δια κάθετα την ιδέα της χρήσης της ΕΚΤ ως «δανειστή έσχατης καταφυγής» για τις κυβερνήσεις, προειδοποιώντας ότι κάτι τέτοιο «θα συνέβαλε στην αστάθεια με την παραβίαση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας». Είναι δύσκολο να γίνει κατανοητό πώς μία ακόμη παραβίαση του ευρωπαϊκού Δικαίου θα συμβάλλει σημαντικά στα ήδη φρικτά επίπεδα αστάθειας, όταν ο παραγκωνισμός της δημοκρατίας θεωρείται θετικός για το ευρώ.

Στο μεγαλύτερο μέρος του εικοστού αιώνα, το «Γερμανικό Πρόβλημα» - το γεγονός ότι η Γερμανία είναι πολύ ισχυρή, πολύ ικανή και πολύ δυναμική οικονομικά σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη – βασάνιζε τις ευρωπαϊκή ελίτ. Η «χαλιναγώγηση της Γερμανίας» μέσω του ΝΑΤΟ και της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης θεωρήθηκε ως η λύση. Το πρόβλημα σήμερα δεν είναι γερμανική δύναμη αλλά η γερμανική αδυναμία - η απροθυμία της να αναλάβει ηγεμονικό ρόλο. Δεν είναι πολύ αργά για τη Γερμανία η αλλαγή πορείας. Ακόμα κι αν έχει επωφεληθεί γενναιόδωρα μέχρι στιγμής από τη σημερινή κατάσταση, θα πρέπει πλέον να συνειδητοποιήσει ότι αυτό το μοντέλο ήταν πάντα βασισμένο σε σαθρά θεμέλια, δεν μπορεί να γενικευθεί σε όλα τα κράτη και έχει φτάσει στα όρια της βιωσιμότητάς του. Εάν το ευρώ καταλήξει να καταρρεύσει - και η Ευρωπαϊκή Ένωση με αυτό - η Γερμανία θα είναι σαφώς σε πολύ χειρότερη θέση. Πολλές από τις αγορές της θα εξαφανιστούν ενώ το νέο γερμανικό μάρκο θα πετάξει σε άγνωστα ύψος. Σε έναν τέτοιο κόσμο, το «παλιό» Γερμανικό Πρόβλημα θα επανέλθει στο επίκεντρο της «νέας» Ευρώπης.

Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Dean Acheson, κάποτε παρατήρησε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έχασε μια αυτοκρατορία αλλά ακόμη δεν βρήκε έναν ρόλο. Κατά κάποιον τρόπο, με την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η Γερμανία δημιούργησε κατά λάθος μια οικονομική αυτοκρατορία. Παίζει έναν ρόλο –εκείνο του ηγέτη και όχι του νομοθέτη - αλλά είναι σαφές ότι δεν το έχει συνειδητοποιήσει ακόμη.

Πρωτότυπο: http://www.foreignaffairs.com/articles/136685/matthias-matthijs-and-mark...

Copyright © 2002-2010 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

[1] Ο Eric John Ernest Hobsbawm γεννήθηκε το 1917 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και είναι μαρξιστής βρετανός ιστορικός, διανοούμενος και συγγραφέας. Τα πιο γνωστά βιβλία του είναι The Age of Revolution: Europe 1789-1848, The Age of Capital: 1848-1875 και The Age of Empire: 1875-1914.

[2] Ο Andrew Mellon (1855 – 1937) ήταν αμερικανός τραπεζίτης, βιομήχανος, ευεργέτης και συλλέκτης έργων τέχνης. Διετέλεσε υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ (1921-1932) και ήταν υπέρμαχος της μείωσης των φόρων και της αύξησης της αποτελεσματικότητας του κράτους. Έγινε αντιπαθής στη Μεγάλη Ύφεση γιατί συμβούλεψε τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Χέρμπερτ Χούβερ να αφήσει να ρευστοποιηθούν τα πάντα διότι «έτσι θα φύγει ό, τι σάπιο υπάρχει στο σύστημα». Πίστευε ότι με την επαναρρύθμιση των αξιών η κοινωνία θα λειτουργούσε σε πιο αποτελεσματικές και ηθικές βάσεις. Πρότεινα την περικοπή των δημοσίων δαπανών και την αποφυγή οποιονδήποτε προγραμμάτων αναζωογόνησης της οικονομίας.

[3] Ο Charles P. Kindleberger (1910-2003) ήταν αμερικανός οικονομολόγος και συγγραφέας περισσότερων από 30 βιβλίων. Εχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με την δημιουργία «φουσκών» στα χρηματιστήρια και την οικονομία και δημιούργησε την Θεωρία της Ηγεμονικής Σταθερότητας, με βάση την οποία η διεθνής σταθερότητα επιτυγχάνεται ευκολότερα όταν υπάρχει ένα ηγεμονικό κράτος το οποίο εξασκεί την ηγεμονία του μέσω της διπλωματίας, της πειθούς και της σύγκλισης.

[4] Ο ordoliberalισμός είναι μια σχολή του φιλελευθερισμού που εστιάζει στην ανάγκη για ένα κράτος να παράγει αποτελέσματα μέσα στο πλαίσιο της ελεύθερης αγοράς πολύ κοντά στις θεωρητικές του δυνατότητες. Το κράτος οφείλει να δημιουργεί το κατάλληλο περιβάλλον για την οικονομία και να επιβάλλει υγιή επίπεδα ανταγωνισμού που ταιριάζουν στις αρχές της αγοράς. Το κράτος δεν θα πρέπει να παρεμβαίνει σε τίποτε άλλο εκτός της δημοσιονομικής λειτουργίας. Η Κεντρική τράπεζα θα αναλαμβάνει τη νομισματική σταθερότητα και τον έλεγχο του πληθωρισμού ενώ οι εργοδότες και τα συνδικάτα τη μακροοικονομική πολιτική. Αυτή η θεωρία αναπτύχθηκε από γερμανούς οικονομολόγους όπως οι Walter Eucken, Franz Böhm, Hans Grossmann-Doerth και Leonhard Miksch μεταξύ 1930 και 1950. Το όνομα της θεωρίας αυτής προέκυψε από το όνομα μιας ακαδημαϊκής επιθεώρησης «ORDO» και του φιλελευθερισμού (liberalism).