Μια πραγματική αντιπολίτευση απέναντι στον Ούγκο Τσάβες

Τον Οκτώβριο, οι πολίτες της Βενεζουέλας θα πάνε στις κάλπες για τις τέταρτες προεδρικές εκλογές από τότε που ο Hugo Chávez ανέλαβε την εξουσία το 1999. Με την ανακοίνωση του Leopoldo Lopez ότι δεν θα είναι ξανά υποψήφιος και ότι θα στηρίξει την υποψηφιότητα του Henrique Capriles Radonski, του νεαρού και χαρισματικού κυβερνήτη που πολλοί προσδοκούν ότι θα είναι ο κύριος ανταγωνιστής του Chávez, η αντιπολίτευση εδραιώνει βαθμιαία την ισχύ της. Σιγά - σιγά, η αντιπολίτευση αναδεικνύεται σε μία σοβαρή πρόκληση για το καθεστώς στο Καράκας, παραμένοντας η ίδια εκλογικά ανταγωνιστική.

Το διακύβευμα είναι τώρα υψηλότερο απ’ ό,τι υπήρξε οποτεδήποτε άλλοτε στην τελευταία δεκαετία, τόσο για την κυβέρνηση όσο και την αντιπολίτευση. Μια ήττα του Chávez θα σηματοδοτούσε το τέλος μιας αριστερής επανάστασης που έχει αλλάξει ριζικά τη Βενεζουέλα και - όπως υποστηρίζουν ορισμένοι- τη Λατινική Αμερική στον εικοστό πρώτο αιώνα. Μια νίκη του Chávez, ωστόσο, θα προκαλέσει ένα μοιραίο πλήγμα σε μια ανανεωμένη αντιπολίτευση που έχει αγωνιστεί, και τώρα φαίνεται να επιτυγχάνει, να κερδίσει κάποιο έδαφος σε μια κοινωνικά πολωμένη χώρα.

Είναι βέβαιο πως ο Chávez δεν θα τα παρατήσει εύκολα. Έχει περιγράψει τις εκλογές ως μια αντιπαράθεση χωρίς περιθώρια για πολιτική διαπραγμάτευση. Παρά το γεγονός ότι ο πρόεδρος χαίρει ισχυρής λαϊκής υποστήριξης, έχει να αντιμετωπίσει τρία εμπόδια εκτός από τον Capriles Radonski: δυσλειτουργίες στην οικονομία, μία αδύναμη δημόσια διοίκηση που δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει την υψηλή εγκληματικότητα και την μάχη του με τον καρκίνο.

Προς το παρόν, οι υψηλές τιμές του πετρελαίου χρησιμεύουν ως μία διαρκής σανίδα σωτηρίας για τον Chávez και η τεράστια επέκταση των δημόσιων δαπανών έχει δημιουργήσει μια αύξηση της εγχώριας κατανάλωσης. Εν τω μεταξύ, το Καράκας έχει διπλασιάσει τον έλεγχό του στην οικονομία, κάνοντας πιο αυστηρούς τους κανονισμούς, προωθώντας ελέγχους τιμών και απαλλοτριώνοντας επιχειρήσεις. Παλιότερα, ο Chávez είχε χρησιμοποιήσει τέτοιες μεθόδους ως καλοκουρδισμένα «εργαλεία» προκειμένου να προκαταλάβει τον πολιτικά φορτισμένο ιδιωτικό τομέα. Αλλά τώρα πια έχει αποκτήσει τον άμεσο έλεγχο των μεγάλων εθνικών και ξένων επιχειρήσεων για να προωθήσει την πρόγραμμα του.

Τα τελευταία χρόνια, ο Chávez είχε βάλει στο στόχαστρο τη Sidor, μία γιγαντιαία χαλυβουργική επιχείρηση που ανήκει στην Techint, έναν πολυεθνικό όμιλο χάλυβα ιταλικών και αργεντινών συμφερόντων, την EDC, μια τοπική θυγατρική της εταιρείας AES Corporation με έδρα στη Βιρτζίνια που είναι ταυτόχρονα η μεγαλύτερη εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας του μητροπολιτικού Καράκας, την Casino, μια γαλλική εταιρεία λιανικής πώλησης, την CANTV - την εθνική εταιρεία τηλεπικοινωνιών που ελεγχόταν από τη Verizon καθώς και μεγάλες εταιρείες πετρελαίου από το εξωτερικό όπως η Conoco και η Exxon Mobil. Πέραν, όμως, από τις επίσημες διαμαρτυρίες από τις επιχειρηματικές οργανώσεις και τους διεθνείς διαιτητές, η κατάσχεση των εταιρειών αυτών από τη κυβέρνηση αντιμετωπίστηκε με αδιαφορία από τους πολίτες της Βενεζουέλας, αφού η έκρηξη των τιμών του πετρελαίου συνέχισε να χρηματοδοτεί την υψηλή ιδιωτική κατανάλωση.

Ωστόσο, τα οικονομικά του Καράκας δεν είναι βιώσιμα. Το εξωτερικό χρέος αυξήθηκε κατά 160% τα τελευταία πέντε χρόνια. Οι περισσότερες από τις δαπάνες κατευθύνονται σε πληρωμές για τον διευρυνόμενο δημόσιο τομέα και τα μεγάλα κοινωνικά προγράμματα. Όπως έχουν τα πράγματα, η κρατική εταιρεία πετρελαίου PDVSA και τα κρατικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα BANDES και FONDEN καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του χρέους. Αλλά αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί επ’ άπειρον, αν και, μεσοπρόθεσμα, οι δραστηριότητές τους τούς δίνουν τεράστια οικονομική και πολιτική δύναμη. Εν τω μεταξύ, η Κίνα έχει δώσει στη Βενεζουέλα πίστωση 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων, η οποία έχει ως εγγύηση τις υποσχέσεις της Βενεζουέλας για έκπτωση στο πετρέλαιο στο μέλλον - μια εφαρμόσιμη λύση για το παρόν, αλλά που μακροπρόθεσμα θα ωφελήσει περισσότερο το Πεκίνο απ’ ό, τι το Καράκας.

Καθώς ο Chávez συνεχίζει να δαπανά μεγάλα ποσά, ο πληθωρισμός της Βενεζουέλας παραμένει ο υψηλότερος στη Λατινική Αμερική. Επιπροσθέτως, οι κοινωνικές πολιτικές του Chávez είναι αντιπαραγωγικές: υψηλότερες τιμές, εξαιτίας του πληθωρισμού, μειώνουν τον αντίκτυπο προγραμμάτων όπως τα misiones, τα οποία μεταφέρουν άμεσα πόρους προς ομάδες χαμηλού εισοδήματος σε αστικές και αγροτικές περιοχές για να βοηθήσουν στην ανακούφιση της φτώχειας. Με το χρήμα να αξίζει όλο και λιγότερο, τέτοιου είδους «βοήθειες» μπορεί να μην είναι πλέον αρκετές για να κατευνάσουν τους φτωχούς. Επιπλέον, οι πελατειακές σχέσεις, η διαφθορά και η αδύναμη δημόσια διοίκηση έχουν διαβρώσει περαιτέρω την εμπιστοσύνη τους στην κυβέρνηση.

Επίσης, ο μαρασμός του κράτους δικαίου έχει αρνητικές επιπτώσεις στην κοινωνία της Βενεζουέλας. Οι δικαστές δεν διαθέτουν αυτονομία - διατρέχουν τον κίνδυνο να φυλακιστούν γιατί πήραν αποφάσεις που δεν συνάδουν με τους επαναστατικούς στόχους του κινήματος του Chávez. Σε μια αξιοσημείωτη περίπτωση το 2009, η δικαστής του Καράκας, María Lourdes Afiuni Mora, συνελήφθη με την κατηγορία της διαφθοράς μετά τη διαταγή που έδωσε για υπό όρους αποφυλάκιση με εγγύηση του πρώην «σύντροφου» τραπεζίτη που κατηγορείτο για δωροδοκία. Η υπόθεση κέρδισε τη προσοχή των διεθνών οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς και αριστερών διανοουμένων, συμπεριλαμβανομένων του Νόαμ Τσόμσκι, ο οποίος προσέφυγε στον Chávez προσωπικά για την απελευθέρωση της Afiuni. Αφέθηκε ελεύθερη από τη φυλακή το 2011, αλλά παραμένει σε κατ 'οίκον περιορισμό. Η βία που σχετίζεται με το λαθρεμπόριο ναρκωτικών είναι επίσης στα ύψη. Ο αριθμός των κατά κεφαλήν φόνων τοποθετούν τη Βενεζουέλα στις πρώτες πέντε χώρες στο κόσμο στη σχετική λίστα. Βίαια εγκλήματα σπάνια φτάνουν στο δικαστήριο και η αίσθηση της ατιμωρησίας κυριαρχεί στη χώρα. Κατά συνέπεια, η ποιότητα ζωής στη χώρα έχει υποστεί πληγές ασχέτως οικονομικής τάξης.