Μια πραγματική αντιπολίτευση απέναντι στον Ούγκο Τσάβες

Τα παραπάνω έχουν δημιουργήσει τους κατοίκους της Βενεζουέλας ανάμικτες απόψεις για τον πρόεδρο τους. Τα ποσοστά αποδοχής του Chávez παραμένουν υψηλά, περίπου στο 55%, αλλά αυτό είναι πολύ χαμηλότερο από το ιστορικό υψηλό του. Η αφοσίωσή του στη συζήτηση περί κοινωνικής ένταξης και μείωσης της φτώχειας, του έχουν εξασφαλίσει οπωσδήποτε μια πιστή βάση υποστήριξης, κυρίως μεταξύ των φτωχών. Και πάλι, όμως, δεν θα είναι σε θέση να βασιστεί σε αυτή την υποστήριξη για μια εύκολη νίκη. Οι δημοσκοπήσεις εξακολουθούν να δείχνουν ότι οι Βενεζουελάνοι είναι βαθιά διχασμένοι αναφορικά με το πρόσωπό του και το κρατικίστικο έργο του.

Και η πρώην ανίκανη αντιπολίτευση έχει σημειώσει πρόοδο σε διάφορους τομείς κατά τα τελευταία χρόνια. Στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν το 2010, για παράδειγμα, η πληθώρα των κομμάτων της αντιπολίτευσης συσπειρώθηκε υπό την Ενιαία Δημοκρατική Πλατφόρμα (MUD). Με αυτόν τον τρόπο κατάφεραν να κερδίσουν τη λαϊκή ψήφο με μία μικρή διαφορά. (Οι ξαφνικές αλλαγές στο εκλογικό σύστημα - σχεδιασμένες από την ελεγχόμενη από τον Chávez Εθνοσυνέλευση – συνεπάγονταν την αδυναμία να μετουσιώσει η αντιπολίτευση τις ψήφους σε ανάλογο αριθμό βουλευτικών εδρών). Όμως η νίκη της αντιπολίτευσης σηματοδότησε πάραυτα μια νέα πολιτική ισχύ. Οι αντι-Chávez παρατάξεις κατέχουν σήμερα τα κυβερνεία των πολυπληθέστερων αστικών κρατιδίων, τα οποία με τη σειρά τους κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο των ψήφων της χώρας.

Ο Capriles Radonski και η αντιπολίτευση σήμερα οικοδομούν τα σχέδια τους μετά από μια επώδυνη διαδικασία μάθησης. Μετά την πρώτη ανάληψη της εξουσίας από τον Chávez, τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν ήταν σε γενικές γραμμές σε θέση να κερδίσουν το λαϊκό έρεισμα, διότι οι ψηφοφόροι τούς αντιμετώπιζαν ούτε λίγο ούτε πολύ ως πισωγύρισμα στο αποτυχημένο παρελθόν της Βενεζουέλας. Όπως και σε πολλές άλλες χώρες της Νότιας Αμερικής, οι προηγούμενες δεκαετίες, που είχαν ως βασικό χαρακτηριστικό τη διαφθορά και την κακοδιαχείριση, απαξίωσαν τα παραδοσιακά κόμματα και, για να το θέσουμε απλά, μετά από τόσες καταχρήσεις, κακοδιαχείριση και σκάνδαλα, οι άνθρωποι είχαν μπουχτίσει. Έτσι, οι αρχές της δεκαετίας του 2000 ήταν κατά κάποιο τρόπο μία χαμένη πολιτική περίοδος για τη Βενεζουέλα. Το 2002, επιχειρηματικοί όμιλοι, εργατικά συνδικάτα, ΜΚΟ και παραδοσιακά κόμματα έκαναν μια αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος κατά του Chávez. Το 2003, αυτές οι ίδιες ομάδες πραγματοποίησαν μια σχετικά ανίσχυρη πετρελαϊκή απεργία. Στη συνέχεια, το 2005, όλα τα αντι-Chávez κόμματα μποϊκοτάρισαν τις βουλευτικές εκλογές, γεγονός που παραμόρφωσε τη διεθνή αξιοπιστία και την εικόνα τους ακόμη περισσότερο.

Μέχρι το 2006, μια σειρά από κόμματα αποφάσισαν να αναδομηθούν. Πρώτον, ενώθηκαν υπό την ηγεσία του αναδυόμενου «Πρώτα Δικαιοσύνη» και του «Κίνημα Νέων Καιρών» (UNT). Με τη προσθήκη της υποστήριξης ορισμένων εξασθενισμένων παραδοσιακών κομμάτων, συμπεριλαμβανομένης της Δημοκρατικής Δράσης, η αντιπολίτευση δημιούργησε τελικώς το 2010 τη MUD. Στο πλαίσιο της προετοιμασίας για τις φετινές εκλογές, η MUD συμφώνησε ακόμη και να πραγματοποιήσει προκριματικές εκλογές που περιλάμβαναν τέσσερα τηλεοπτικά debates. Με τον Lopez να είναι τώρα εκτός κούρσας, ο Capriles Radonski, από το «Πρώτη Δικαιοσύνη», αναμένεται να κερδίσει τις προκριματικές ενάντια του Pablo Pérez (UNT), να αναλάβει τη MUD και να ηγηθεί της διάρκειας εννέα μηνών σταυροφορίας κατά του Chávez.

Αν πράγματι κερδίσει τις προκριματικές εκλογές, το πιο πολύτιμο όπλο του Capriles Radonski είναι πως κανείς δεν μπορεί να τον κατηγορήσει ότι ανήκει στο πολιτικό παρελθόν της Βενεζουέλας. Στο 39 του, είναι νεότερος από τον Chávez. Είναι ένας δικηγόρος με κατάρτιση, που έχτισε την πολιτική του σταδιοδρομία στα νέα περιφερειακά κόμματα. Έχει μια προϊστορία στην υποστήριξη των κοινωνικών προγραμμάτων, που είναι ευρέως δημοφιλή μεταξύ των ψηφοφόρων. Επιπλέον, έχει αποφύγει την αυστηρή κριτική για την ιδεολογική ατζέντα του Chávez. Καταλαβαίνει ότι ο άμεσος ανταγωνισμός έναντι της δημοφιλούς κοινωνικής ατζέντας του Chávez είναι ένας αγώνας που δεν μπορεί να κερδηθεί. Αντ' αυτού, στηρίζεται στην αξιόπιστη παροχή εγγυήσεων για πολιτική συμφιλίωση, την καταπολέμηση του εγκλήματος και την προώθηση πιο αποτελεσματικών και λιγότερο πολιτικοποιημένων κοινωνικών προγραμμάτων.

Η στρατηγική του έχει ήδη αποδώσει καρπούς σε αστικές περιοχές – κάτι που δεν αποτελεί έκπληξη, δεδομένου ότι ήταν ο κυβερνήτης μιας από τις μεγαλύτερες και πιο αστικοποιημένες περιφέρειες της Βενεζουέλας. Αλλά, καθώς πρόκειται να σταθεί απέναντι στον Chávez κατά τους προσεχείς μήνες, αντιμετωπίζει μια σειρά από προκλήσεις. Πρώτον, παρά την υποστήριξη που απολαμβάνει στις πόλεις, η αντιπολίτευση είναι σχεδόν ανύπαρκτη στις αγροτικές περιφέρειες. Αν ο Chávez καταφέρει να κερδίσει πάλι κάποια υποστήριξη στις μεγάλες πόλεις, για παράδειγμα με το διπλασιασμό των κοινωνικών προγραμμάτων, και η αντιπολίτευση αποτύχει να διεισδύσει στις αγροτικές περιοχές, η εκλογική προσπάθεια της MUD θα είναι καταδικασμένη.

Ο Chávez εμφανίζεται έτοιμος να ξεπεράσει όλα τα δικά του εμπόδια, έχοντας το πετρέλαιο ως το βασικό «καύσιμο» για τις δαπάνες του. Κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος του 2004, ο Chávez βασίστηκε στον ξεπερασμένο λαϊκισμό - και αυτό απέδωσε. Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, ότι οι δημόσιες δαπάνες της κεντρικής κυβέρνησης διευρύνθηκαν περισσότερο από 15% σε πραγματικούς όρους το περασμένο έτος. Πέρα από τις ελεημοσύνες, ο Chávez έχει υποσχεθεί να αναθεωρήσει την εργατική νομοθεσία της χώρας, να αυξήσει τις κοινωνικές παροχές, ιδιαίτερα τις συντάξεις. Οι προσπάθειες αυτές θα κοστίσουν δισεκατομμύρια δολάρια ενώ θα επωφεληθούν κυρίως εργαζόμενοι στο δημόσιο τομέα, μια κοινωνική ομάδα που αυξάνεται με ταχύτερο ρυθμό από όσο οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα. Από δημοσιονομική άποψη, οι πολιτικές αυτές είναι επαχθείς, αλλά βραχυπρόθεσμα πιθανώς να έχουν μια σημαντική εκλογική απόδοση.