Οι εκλογές και το σύστημα

Εκλογές έπρεπε να έχουν γίνει προ πολλού. Όπως έπρεπε να μη χαθεί ο πολύτιμος χρόνος από το 2007 μέχρι το 2010, τουλάχιστον. Οι κυβερνήσεις δεν είχαν σχέδιο αντιμετώπισης της κρίσης που ερχότανε και το ήξεραν, διότι ήσαν απόλυτα ενημερωμένες. Δεν είχαν ούτε σχέδιο διαπραγμάτευσης στις κρίσιμες καμπές της κρίσης. Ζήτησαν την επιτήρηση και παραδόθηκαν στο καθεστώς των μνημονίων, παραδίδοντας στο κοινωνικό βάσανο εκατομμύρια πολίτες και στο διεθνή διασυρμό τη χώρα και την ταυτότητά μας. Θα έπρεπε να σιωπούν, θα ώφειλαν να αισθάνονται πολιτική ντροπή, «να τους αισχύνει η της πόλεως αισχύνη». Άλλωστε, τις διαδοχικές εξαγγελίες για μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα, σ’ όλη τη διάρκεια της μεταπολίτευσης, τις ματαιώνουν οι σκοπιμότητες και οι διαπλοκές του ίδιου του κυβερνητικού συστήματος κι όχι ο κακός θεός, ο κακός καιρός κι ο κακός εαυτός του Έλληνα.

Μετά από μια μακρά περίοδο ευκολιών, που κυριαρχούσαν τα αρεστά συνθήματα, περιπέσαμε σε ραγδαίες καταστάσεις, οι οποίες συνοδεύονται από ασφυκτικά διλλήματα, όχι μονάχα εκβιαστικά και σκηνοθετημένα, αλλά και ουσιαστικά και αναπόφευκτα: θα πτωχεύσουμε ή θα σωθούμε, θα δανειστούμε ή θα πάμε σε στάση πληρωμών, θα παραμείνουμε στην ευρωζώνη ή θα επιστρέψουμε στη δραχμή, θα γίνουν εκλογές ή θα παραταθεί η κυβέρνηση Παπαδήμου, θα προκύψει αυτοδύναμη μονοκομματική πλειοψηφία ή θα συγκυβερνήσουν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, θα σχηματιστεί κυβέρνηση προσωπικοτήτων ή θα επακολουθήσουν νέα μνημόνια.

Δεν είναι μονάχα τα καταιγιστικά διλήμματα, είναι και τα ατελείωτα σενάρια κινδυνολογίας, παραπολιτικής σπέκουλας και επικοινωνιακής μικρολογίας, που αποπροσανατολίζουν διχαστικά την κοινή γνώμη και συσκοτίζουν επικίνδυνα την πραγματικότητα, που θα κινείται μέχρι το 2060 στα εφαρμοστικά πλαίσια της επιτηρούμενης διακυβέρνησης.

Τα κόμματα του δικομματισμού θεωρούν πως η Ελλάδα τους χρωστάει και τους ανήκει. Θέλουν να περιθωριοποιούν την Αριστερά, να την λεηλατούν, να την ενοχοποιούν. Ποτέ δεν αποδέχτηκαν να εκλογικεύσουν τις σχέσεις τους με την Αριστερά, της επιφυλάσσουν την αλαζονεία του κατεστημένου, προς τον «φτωχό και ενοχλητικό συγγενή», ακόμα και τώρα που ο δικομματισμός, από είδωλο κατάντησε σκιάχτρο. Οι ισχυρές κυβερνήσεις με μονοκομματικές αυτοδυναμίες, στηρίχτηκαν στα καλπονοθευτικά εκλογικά συστήματα, στον περιορισμό της δύναμης της Αριστεράς, στον παρεμβατισμό εξωθεσμικών κέντρων, στη λεηλασία των συλλογικών αγαθών. Δυστυχώς τα μνημόνια, οι εφαρμοστικοί νόμοι και η δανειακή σύμβαση αποτελούν καθεστωτικό πλαίσιο και προαποφασισμένη κυβερνητική πολιτική. Η μεγάλη ευθύνη του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ είναι ότι δεν είπαν την αλήθεια ούτε τώρα αποκαλύπτουν την πραγματικότητα, δεν προετοιμάστηκαν ούτε προετοίμασαν τη χώρα, δεν μπόρεσαν να διαπραγματευτούν για τίποτε. Έτσι διαμορφώθηκε το σημερινό παρασύνταγμα των μνημονίων. Επειδή, όμως, η πολιτική είναι δυναμική διαδικασία σε διαρκή εξέλιξη, μπορούν και πρέπει να διαμορφωθούν συνθήκες και συσχετισμοί επαναδιαπραγμάτευσης, με κοινωνικά και αναπτυξιακά αντιστηρίγματα. Κάτι τέτοιο, βεβαίως, δεν θα γίνει από αυτούς που υπέγραψαν τις σημερινές συμφωνίες ούτε από όσους πιστεύουν πως «δεν γίνεται αλλιώς». Αυτή η αντίληψη για την πολιτική είναι κούφια, χωρίς ιστορικό, κοινωνικό και αξιακό περιεχόμενο. Σημαίνει προσαρμογή και διεκπεραίωση, όχι παρέμβαση για αλλαγή και ανασύνθεση. Σε όλη την Ευρώπη, όμως, κυριαρχεί το αίτημα για εγκατάλειψη της πολιτικής δημοσιονομικής πειθαρχίας κι επιτήρησης.

Στο δίλημμα των δυο κομμάτων «ή εμείς ή η ακυβερνησία», η απάντηση είναι το υπεύθυνο σχέδιο ανάκαμψης, αντιμετώπισης του χρέους, αναδιάρθρωσης του πολιτικού συστήματος, διαφορετικής κυβερνητικής πολιτικής. Ο κακέκτυπος επιγονισμός του ηγεμονικού δικομματισμού θα είναι η τελευταία πράξη της μεταπολιτευτικής αποσύνθεσης. Η εκλογική και πολιτική κατάρρευση του δικομματισμού σημαίνει πολλά και καινοφανή πράγματα, που ξεπερνούν τις ασκήσεις επί χάρτου εντός του μεταπολιτευτικού κυβερνητικού, πολιτικού και κομματικού πλαισίου, αλλά και των εξωθεσμικών παρασκηνίων.

Η πολιτική ζωή δεν διαθέτει αξιόπιστα εργαλεία αποτελεσματικού ελέγχου για τη χρηστή διαχείριση, την ορθολογική αξιοποίηση των πόρων, την συστηματική λογοδοσία των υπολόγων. Μέσα σε ένα τρύπιο διοικητικό και συμβατικό πλαίσιο ανθεί και οργιάζει το οργανωμένο έγκλημα των προμηθειών, του μαύρου πολιτικού χρήματος, των εξαγορών και των δωροδοκιών. Πολιτική ευθύνη σημαίνει έλεγχος, λογοδοσία, κύρωση. Τα γνωστά και ξέφτια επιφωνήματα πρωθυπουργών και κυβερνήσεων για ποινικοποίηση της πολιτικής ζωής, όταν υπάρχουν σκάνδαλα, είναι θρασύδειλες προφάσεις ενός συστήματος που γερνάει εν αμαρτίαις.