Τίποτα εύκολο για την Ελλάδα

Αλλά, πώς, όμως, θα μπορούσε μια ομάδα μη έμπειρων, ευκολόπιστων δογματικών και νεο-κομμουνιστών ακαδημαϊκών, με επικεφαλής τον 37χρονο πρώην ακτιβιστή φοιτητή Αλέξη Τσίπρα, να σκαρφαλώσει στην κορυφή της ελληνικής πολιτικής δομής εξουσίας; Μεγάλο μέρος της μετατόπισης έρχεται ως απάντηση στην βαθιά ύφεση που έχει ωθήσει την ανεργία πάνω από το 20%, στην απώλεια εμπιστοσύνης στα διαδοχικά προγράμματα λιτότητας που επίμονα αποτύγχαναν, στην απόρριψη των διεφθαρμένων πρακτικών και της μη πειστικής ρητορικής των δύο μεγάλων κομμάτων, και στο αίσθημα εθνικής ταπείνωσης που προήλθε από το επαναλαμβανόμενο θέαμα της Γερμανίας να προκαλεί συνεχώς την Ελλάδα. Οι ψηφοφόροι στην Ελλάδα αισθάνονται επίσης απογοήτευση μετά την κατάρρευση του άλλοτε κραταιού πελατειακού κοινωνικού συμβολαίου, σύμφωνα με το οποίο αντηλλάγησαν ψήφοι για θέσεις εργασίας, εύνοια και ένα αξιοζήλευτο επίπεδο ζωής, αν και βασισμένο σε ένα τεράστιο χρέος.

Ο ΣΥΡΙΖΑ εδραίωσε τη θέση του στις εκλογές της 6ης Μαΐου, κερδίζοντας 17% των ψήφων και εμφανίζεται ως ο ηγέτης του κινήματος κατά της τρόικα. Ο Τσίπρας, ένας νεαρός και χαρισματικός πολιτικός, έχει συνδυάσει τη λαϊκιστική με την εθνικιστική ρητορική, πλασάροντας έναν συνδυασμό περήφανης περιφρόνησης και ελπίδας. Διαβεβαιώνει τους ψηφοφόρους ότι τα πράγματα δεν είναι δυνατόν να επιδεινωθούν και διακηρύσσει ότι το κόστος μιας ελληνικού εξόδου είναι πολύ υψηλό για να πραγματοποιηθεί.

Η αναμέτρηση, σύμφωνα με τους αριθμούς, δεν είναι ακόμη ξεκάθαρη, αλλά ένα από τα δύο αποτελέσματα είναι πιθανό. Στην πρώτη περίπτωση, η ΝΔ θα καταφέρει να νικήσει και να σχηματίσει μια κυβέρνηση συνασπισμού με το ΠΑΣΟΚ και μερικά μικρότερα κόμματα. Η νέα κυβέρνηση θα μπορούσε να αποτελείται από τεχνοκράτες, ένα είδος κυβέρνησης «Παπαδήμου συν κάτι», αλλά ξεκινώντας με σημαντικά χαμηλότερες προσδοκίες και μια πραγματική εντολή για υλοποίηση των τόσο αναγκαίων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Ωστόσο, ακόμη και μια τέτοια κυβέρνηση δεν θα σήμαινε ένα γρήγορο τέλος στα προβλήματα της Ελλάδας. Παρά τα μηνύματα της τρόικας ότι σχεδιάζει να διευκολύνει την εκτέλεση του Συμφώνου Προσαρμογής με αντάλλαγμα μια πραγματική δέσμευση για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, θα εξακολουθεί να πιέζει για επώδυνα μέτρα. Ακόμη και στις καλύτερες μέρες, το έργο της εφαρμογής αυτών των μεταρρυθμίσεων θα είναι τιτάνιο, καθώς θα απαιτούσε μια πλήρη επανεκκίνηση της οικονομίας και την ανοικοδόμηση του κράτους, όλα κάτω από συνθήκες σοβαρής οικονομικής πίεσης και λαϊκής αντίδρασης.

Στο δεύτερο σενάριο, ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να τραβήξει μπροστά και να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού με το μικρό κεντροαριστερό κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς και ίσως το ΠΑΣΟΚ. Πιθανόν να δώσει συνέχεια στην υπόσχεσή του να ακυρώσει τη συμφωνία της τρόικας με την Ελλάδα και να αθετήσει τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις του προγράμματος. Μια τέτοια κίνηση δεν θα οδηγήσει αναγκαστικά την χώρα αμέσως σε αθέτηση του χρέους της, δεδομένου ότι αυτό εξυπηρετείται άμεσα μέσω κονδυλίων της τρόικας. Ωστόσο, κατά πάσα πιθανότητα, η τρόικα, δεν θα επιθυμεί να διατηρήσει την άνευ όρων χρηματοδότηση της Ελλάδας, θα μειώσει ή και θα σταματήσει τις ενέσεις χρημάτων. Δεδομένου του υφιστάμενου πρωτογενούς ελλείμματος, η νέα κυβέρνηση θα αναγκαστεί να εκδώσει υποσχετικές (IOUs) αντί να πληρώσει μισθούς και συντάξεις. Θα ακολουθήσει κοινωνική αναταραχή, με ή χωρίς αναλήψεις πανικού από τις τράπεζες. Η κυβέρνηση θα καταρρεύσει και τελικά η Ελλάδα θα αναγκαστεί να εκτυπώσει (και αμέσως να υποτιμήσει) το δικό της νόμισμα, με έναν τρόπο που θυμίζει την κρίση της Αργεντινής τον Ιανουάριο του 2002. Αλλά σε αντίθεση με την Αργεντινή, η Ελλάδα δεν διαθέτει τα βασικά προϊόντα που προορίζονται για εξαγωγή και είναι εισαγωγέας ενέργειας και τροφίμων. Μια ελληνική έξοδος θα συνδυάζει υψηλό πληθωρισμό, υψηλά επιτόκια, πολιτική αστάθεια, κοινωνική αναταραχή και κίνητρα για τους πολιτικούς να διαιωνίζουν διεφθαρμένες πρακτικές και να αναβάλουν περαιτέρω τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις - σαφώς ένα εκρηκτικό κοκτέιλ που εξαλείφει κάθε ελπίδα για ανάκαμψη.

Μια παραλλαγή αυτού του δεύτερου σεναρίου θα είναι η κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας, ακριβώς μετά από μια νίκη του ΣΥΡΙΖΑ αλλά πριν από τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης. Στην πραγματικότητα, η ελληνική οικονομία πλησιάζει γρήγορα το σημείο της κατάρρευσης. Οι διαδοχικές εκλογές και η παρεπόμενη παράλυση έχουν τεράστιο τίμημα σε μια ετοιμοθάνατη οικονομία. Η εμπιστοσύνη των καταναλωτών βρίσκεται σε ιστορικό χαμηλό. Τα φορολογικά έσοδα είναι ελάχιστα. Οι αναλήψεις από τις τράπεζες κορυφώθηκαν μετά τις εκλογές και εκτιμάται ότι ανήλθαν σε 90 δισεκατομμύρια δολάρια από τότε που ξεκίνησε η κρίση. Οι πιστώσεις για τις επιχειρήσεις έχουν στερέψει. Οι κρατικές υπηρεσίες και τα συνταξιοδοτικά ταμεία έχουν παύσει τις πληρωμές, προκαλώντας τεράστια οικονομική και κοινωνική αναστάτωση. Και οι ροές των εισαγωγών και των εξαγωγών έχουν ισοπεδωθεί καθώς οι ασφαλιστικές εταιρείες απέσυραν την ασφάλιση εξαγωγικών πιστώσεων από ελληνικές εταιρείες. Όλα αυτά συμβαίνουν ενώ η δημόσια τάξη καταρρέει και η εγκληματικότητα και η βία αυξάνονται. Σε αυτό το σενάριο, μια νίκη ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να είναι η σταγόνα που θα ξεχειλίσει το ποτήρι.