Η πτώση της Τεχεράνης | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η πτώση της Τεχεράνης

Πώς θα πυροδοτηθεί μια επανάσταση στο Ιράν

Στην πραγματικότητα, παρά τους περιορισμούς από την κυβέρνηση, οι διαφωνούντες σήμερα συνέχισαν να βάλλουν εναντίον του καθεστώτος μέσω πράξεων όπως η δολιοφθορά αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η διακοπή της γραμμής φυσικού αερίου μεταξύ Ιράν και Τουρκίας στα τέλη Ιουνίου, η οποία αναφέρθηκε από την κρατική Press TV, είναι μόνο η τελευταία από πολλές τέτοιες επιθέσεις. Τον περασμένο Μάρτιο, ακτιβιστές της αντιπολίτευσης ανέλαβαν την ευθύνη για τις επιθέσεις σε δύο εγκαταστάσεις του Σώματος των Φρουρών της Επανάστασης. Η μία ήταν η Ζαρίν Νταστ, όπου κατασκευάζονται καύσιμα πυραύλων και πυρηνικών κεφαλών. Η άλλη ήταν η Νατάνζ, ένα σημαντικό κέντρο εμπλουτισμού ουρανίου. Η έκρηξη έλαβε χώρα σε μεγάλο βάθος κάτω από την γη, οδηγώντας σε διακοπή λειτουργίας ολόκληρου του συγκροτήματος.

Εν τω μεταξύ, αν και οι ηγέτες του Πράσινου Κινήματος εξακολουθούν να είναι σε κατ' οίκον περιορισμό, συνεχίζουν να κάνουν δηλώσεις στους υποστηρικτές τους. Και σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, ο πληθυσμός έχει αγανακτήσει. Σχεδόν τα δύο-τρίτα των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι προτιμούσαν να σταματήσει το πυρηνικό πρόγραμμα με αντάλλαγμα τον τερματισμό των κυρώσεων. Η δημοσκόπηση γρήγορα εξαφανίστηκε από το διαδίκτυο.

Από την πλευρά τους, οι ιρανικές αρχές ανησυχούν. Τον Ιανουάριο, ο Ali Saeedi, εκπρόσωπος του Χαμενεΐ στο Σώμα Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης, παραδέχθηκε ότι το καθεστώς συνεχίζει να φοβάται τη δύναμη του Πράσινου Κινήματος. Οι ηγέτες του καθεστώτος φρόντισαν να καθησυχάσουν το κοινό ότι ο Μουσαβί και ο Καρουμπί αντιμετωπίζονται καλά. Αν ο Ιρανός Ανώτατος Ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ ήθελε να αποδείξει την αδυναμία της αντιπολίτευσης, θα τους είχε υποβάλλει στην ίδια σκληρή μεταχείριση που έχει επιφυλαχθεί σε πολλούς από τους οπαδούς τους. Αλλά, όπως είπε ο Saeedi στο Fars, το ιρανικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων, οι Μουσαβί και Καρουμπί έχουν «υποστηρικτές και οπαδούς», καθώς και «μερικούς (κληρικούς) οι οποίοι εξακολουθούν να υποστηρίζουν στοιχεία εντός της στάσης» - ο όρος που χρησιμοποιείται από το καθεστώς για να παραπέμπει στο Πράσινο Κίνημα.

Το άγχος του καθεστώτος για το Πράσινο Κίνημα το οδήγησε να καθυστερήσει όλες τις εκλογές στη χώρα για τρία χρόνια. Και όταν τελικά πραγματοποιήθηκαν βουλευτικές εκλογές τον περασμένο Μάιο, απέκλεισε πολλούς υποψήφιους από το να συμμετάσχουν και τοποθέτησε χιλιάδες άνδρες των δυνάμεων ασφαλείας στα εκλογικά τμήματα για να αποτρέψουν διαδηλώσεις. Ο φόβος τους μπορεί επίσης να είναι ο λόγος που ο Χαμενεΐ απέφυγε να μιλήσει στον εορτασμό της Ημέρας των Φρουρών της Επανάστασης στα τέλη Ιουνίου, για πρώτη φορά μέσα σε πάνω από δύο δεκαετίες. Ομοίως, το καθεστώς έχει μειώσει σταδιακά τον αριθμό των αντιαμερικανικών διαδηλώσεων, ίσως ανησυχώντας ότι οι μεταρρυθμιστές μπορεί να τις εκμεταλλευθούν. Όταν δύο δημοφιλείς (και απολιτικοί) Ιρανοί καλλιτέχνες απεβίωσαν αυτό το καλοκαίρι - ο ηθοποιός Iraj Ghaderi και ο μουσικός Hassan Kassai – οι κηδείες τους πραγματοποιήθηκαν χωρίς τυμπανοκρουσίες και στη μέση της νύχτας. Το καθεστώς κάνει σαφώς ό, τι μπορεί για να εμποδίσει τους Ιρανούς να συγκεντρωθούν στους δρόμους.

Από μόνες τους, η δύναμη της αντιπολίτευσης και οι φοβίες του καθεστώτος δεν δικαιολογούν δυτική επέμβαση. Στο κάτω - κάτω, πολλοί δικτάτορες της Μέσης Ανατολής έχουν πέσει τον τελευταίο καιρό, απλώς για να αντικατασταθούν από παράγοντες πιο εχθρικούς προς τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Ορισμένοι ειδικοί διατείνονται ότι το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί στο Ιράν. Ο Μουσαβί διετέλεσε πρωθυπουργός του Ιράν την περίοδο 1981 - 1989 και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Πολλοί, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, θεωρούν αυξημένη την πιθανότητα η ανάρρησή του να μην αλλάξει πολλά. Έτσι, πριν να σπεύσουν να μπουν στη φασαρία για λογαριασμό της αντιπολίτευσης, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους πρέπει να αναρωτηθούν αν το Πράσινο Κίνημα θα τερματίσει την υποστήριξη του Ιράν στην τρομοκρατία εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών και των συμμάχων τους, αν θα σταματήσει την καταπίεση του ίδιου του λαού του και αν θα τερματίσει το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας.

Αν και είναι επικίνδυνο για τους ηγέτες της αντιπολίτευσης να είναι απόλυτα σαφείς σχετικά με όλα αυτά τα θέματα, οι απαντήσεις τους είναι ενθαρρυντικές. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας το 2009 και σε πολλές άλλες ευκαιρίες που ακολούθησαν, ο Μουσαβί υποσχέθηκε να σταματήσει την ιρανική υποστήριξη σε τρομοκρατικές οργανώσεις - μια υπόσχεση που απηχεί σε μεγάλο αριθμό Ιρανών πολιτών. Τον Φεβρουάριο του 2011, διαδηλωτές κρατούσαν πανό στηλιτεύοντας την υποστήριξη του καθεστώτος στις ξένες τρομοκρατικές ομάδες, με συνθήματα όπως «Μην μας μιλάτε για τους Παλαιστινίους, μιλήστε μας για εμάς».

Το Πράσινο Κίνημα έχει επίσης δεσμευθεί να καταργήσει πολλές καταπιεστικές πρακτικές της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Παρά το γεγονός ότι οι ηγέτες της ομάδας ισχυρίζονται ότι θέλουν να αποκαταστήσουν τις αξίες της επανάστασης του 1979, κατά τη διάρκεια των προεδρικών εκλογών 2009, η σύζυγος του Μουσαβί, Zahra Rahnavard, αγωνίστηκε μαζί του και δήλωσε την υποστήριξή της στις γυναίκες που θέλουν να απαλλαγούν από το να φορούν πέπλο. Ήταν μια σκληρή πράξη ανυπακοής ενάντια σε ένα βαθιά μισογυνικό καθεστώς. Ο Μουσαβί, εν τω μεταξύ, υποσχέθηκε ανοχή σε θρησκευτικά διαφωνούντες, απελευθέρωση όλων των πολιτικών κρατουμένων καθώς και μεγαλύτερο διαχωρισμό εκκλησίας και κράτους. Όπως οι «Πράσινοι» ηγέτες έγραψαν στον Ομπάμα τον Νοέμβριο του 2009, «η θρησκεία, με τη βούληση του ιρανικού λαού σήμερα, πρέπει να διαχωριστεί από το κράτος προκειμένου να διασφαλιστεί η ενότητα του Ιράν».