Οι μύθοι και οι λύσεις για το ελληνικό πρόβλημα

Το βασικό επιχείρημα σε ότι αφορά στο πρώτο επίπεδο ανάλυσης είναι ότι η χώρα κινείται σε ένα νέο περιβάλλον παγκόσμιας πολιτικής οικονομίας. Πιο συγκεκριμένα, διαμορφώνεται μια νέα οικονομική τάξη με κύριο χαρακτηριστικό την οικονομική αντιπαράθεση ανάμεσα στη Κίνα και τις ΗΠΑ, η οποία βρίσκεται στα πρόθυρα του οικονομικού πολέμου. Τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου αυτού περιβάλλοντος πολιτικής οικονομίας είναι:

• Η ενίσχυση την πορείας διαμόρφωσης κυρίως άτυπων μορφωμάτων παγκόσμιας οικονομικής διακυβέρνησης, με σκοπό την έστω και ελάχιστη ρύθμιση των όρων, κανόνων και των διαδικασιών της διεξαγωγής του παγκόσμιου εμπορίου και των διεθνών οικονομικών σχέσεων, ενδεχομένως μέσα από την ενδυνάμωση διεθνών fora όπως το G7 και το G20.
• Η ενίσχυση της τάσης για τη διαμόρφωση νέων περιφερειακών συνεργασιών, με πρωταγωνιστές τη Κίνα και τις ΗΠΑ, στη προσπάθεια δημιουργίας συμμαχιών στη νέα ισορροπία οικονομικής και πολιτικής ισχύος.
• Είναι, ίσως, η πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο που η Ευρώπη φαίνεται να έχει δευτερεύοντα ρόλο στη παγκόσμια σκηνή. Εκλαμβάνεται, τουλάχιστον από τις ΗΠΑ, ως ένας «παθητικός» παράγοντας ισορροπίας σε μια νέα τάξη οικονομικής ισχύος. Οι ΗΠΑ, σε αυτό το πλαίσιο, δεν αναμένουν από την Ευρώπη παρά μια φιλική προς τα συμφέροντα τους στάση.

Στο προαναφερόμενο πλαίσιο η πολιτική οικονομία της θέσης της χώρας μας, κρίνεται δυσχερέστερη, σε σχέση με την αντίστοιχη που κατείχε πριν από μερικά χρόνια. Πιο συγκεκριμένα:
• Βρίσκεται σε δεινή οικονομική θέση.
• Διαθέτει περιορισμένη πολιτική ισχύ και, άρα, περιορισμένη διαπραγματευτική ικανότητα στο παγκόσμιο περιβάλλον.
• Το παραδοσιακό πλεονέκτημα της χώρας μας, δηλαδή η στρατηγική γεωγραφική της θέση σε αυτή τη φάση μπορεί να αποβεί μέρος της πολυπλοκότητας της σημερινής πραγματικότητας αφού οι παγκόσμιοι οικονομικοί παίκτες έχουν συγκεκριμένες προσδοκίες με αποτέλεσμα η «ένταξη» σε ένα στρατόπεδο και η αντίστοιχη αξιοποίηση αυτής της θέσης προς όφελος του, αυτόματα σημαίνει αντιπαράθεση με το άλλο.
• Τέλος, το αρχικό πλαίσιο διαμόρφωσης ισορροπίας της ισχύος στην περιοχή μας έχει διαφοροποιηθεί υπέρ της Τουρκίας, η οποία αυτή τη στιγμή αναδεικνύεται σε «ανεξάρτητη» περιφερειακή δύναμη με βασικές αναφορές στον μουσουλμανικό κόσμο του οποίου εμφανίζεται ο κύριος συνομιλητής, ειδικά μετά τις τελευταίες εξελίξεις στην πολιτική σκηνή του Ισραήλ.

Βασική επιλογή της Ελλάδας πρέπει να είναι η ανάδειξή της σε περιφερειακή «Ήπια Δύναμη» με προώθηση θεσμικών, κυρίως, παρεμβάσεων, οι οποίες, μάλιστα, δεν απαιτούν ιδιαίτερα σημαντικούς πόρους. Πιο συγκεκριμένα:
• Η χώρα πρέπει να διαμορφώσει ένα θετικό κλίμα υποδοχής επενδύσεων με τη δημιουργία αντίστοιχου θεσμικού πλαισίου.
• Ενίσχυση του ρόλου της χώρας ως φορέας διευκόλυνσης διεξαγωγής του παγκόσμιου εμπορίου, αλλά και μεταφοράς ενέργειας, ιδιαίτερα μέσα από τη δημιουργία και λειτουργία διαμετακομιστικών κέντρων και υποδομών και την αξιοποίηση της γεωγραφικής της θέσης.
• Ανάδειξη και ενίσχυση των εξωστρεφών τομέων της οικονομίας με συγκριτικό πλεονέκτημα, με έμφαση στη Ναυτιλία, την Παιδεία και την Ενέργεια. Η κατάργηση του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας μόνον παράλογη μπορεί να χαρακτηρισθεί. Επίσης, η αναβάθμιση του ρόλου της Ελλάδας ως χώρος παροχής εκπαιδευτικών υπηρεσιών και έρευνας είναι απόλυτα συμβατός τόσο με τη γεωγραφική θέση της χώρας όσο και με την παράδοσή μας. Τέλος, η αξιοποίηση των τεράστιων (εναλλακτικών) ενεργειακών αποθεμάτων της χώρας μπορεί να αποτελεί μοχλό ανάδειξης της χώρας μας σε σημαντικό παίκτη στη διεθνή σκηνή.
• Ανάδειξη του διαμεσολαβητικού ρόλου της Ελλάδας σε κρίσιμες περιοχές και περιπτώσεις, αξιοποιώντας τις φιλικές σχέσεις της χώρας με μια σειρά από κράτη αλλά και την απουσία βεβαρυμμένου αποικιοκρατικού παρελθόντος.
• Εντατικοποίηση των ελληνικών παρεμβάσεων στο χώρο της κοινωνίας και της δημόσιας διοίκησης σε υπό ανάπτυξη οικονομίες της περιοχής μας, αλλά και σε χώρες με εθνικό ενδιαφέρον, όπως αυτές με έντονο το ελληνικό στοιχείο.

Η Ελλάδα καλείται να κινηθεί σε ένα νέο περιβάλλον παγκόσμιας πολιτικής οικονομίας του οποίου τα χαρακτηριστικά φαίνεται να διαμορφώνονται με τέτοιο τρόπο που περιορίζουν το ρόλο της και αυξάνουν τον βαθμό της πολυπλοκότητας στις κινήσεις της. Σε κάθε περίπτωση, όμως, τα περιθώρια υπάρχουν, καθώς επίσης και οι ευκαιρίες, για μια σειρά από πρωτοβουλίες που είναι σε θέση να καταστήσουν την Ελλάδα περιφερειακή δύναμη ήπιας ισχύος, γιατί όχι και παγκόσμιας. Αυτό που απαιτείται, δεν είναι τόσο οι χρηματικοί πόροι, αλλά η πολιτική βούληση για τις αναγκαίες θεσμικές μεταρρυθμίσεις.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:

[1] Το μέρος αυτό του άρθρου σχετικά με τη θέση της Ελλάδας στο κόσμο στηρίζεται σε κοινή παρουσίαση σε διεθνές συνέδριο με τον Σπύρο Ρουκανά.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/#!/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr