Τι πραγματικά συνέβη στο Βιετνάμ

Η μελέτη της Νγκουγιέν εκθέτει λεπτομερώς τις συναρπαστικές διακυμάνσεις στις «δύσκολες» σινο-σοβιετικές σχέσεις, που λειτουργούσαν άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά για τους ηγέτες του Βορείου Βιετνάμ. Οι τελευταίοι ήταν ειδικοί στο να στρέφουν τον έναν προστάτη εναντίον του άλλου, αλλά κατά περιόδους περιθωριοποιούνταν, χάνοντας την προστασία και των δύο. Σκιαγραφώντας αυτές τις σχέσεις, η μελέτη της Νγκουγιέν ανταποκρίνεται στον αυτοπροσδιορισμό της ως «διεθνής ιστορία του πολέμου για την ειρήνευση του Βιετνάμ». Εντούτοις, ο υπότιτλος αυτός προϋποθέτει ένα βιβλίο με ευρύτερο πεδίο από εκείνο που δίνει η Νγκουγιέν. Παρά το γεγονός ότι η εισαγωγή υπόσχεται προσεκτικό χειρισμό στο ζήτημα του Νοτίου Βιετνάμ και των ηγετών του, η κυβέρνηση της Σαϊγκόν αναδύεται ως βασικός παράγων μόνο προς το τέλος του δράματος. Ομοίως, η Νγκουγιέν θα έπρεπε ίσως να κάνει μια πληρέστερη αξιολόγηση της δημοτικότητας της κυβέρνησης ή της ευρύτερης δυναμικής κράτους-κοινωνίας στον Νότο.

Αφηγούμενη την αμερικανική οπτική γωνία της ιστορίας, η Νγκουγιέν βασίζεται κυρίως σε δημοσιευμένες πηγές, στις οποίες περιλαμβάνεται η εξαίρετη σειρά του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Foreign Relations of the United States και ένας επιλεγμένος αριθμός σημαντικών δευτερευουσών αφηγήσεων. Στο μεγαλύτερο μέρος τους, οι ερμηνείες της για τις πολιτικές του Νίξον και του Κίσινγκερ ακολουθούν τα χνάρια προηγούμενων ιστορικών καταγραφών.
Γι’ αυτόν τον λόγο, εν μέρει, είναι αμφίβολο αν αυτό το βιβλίο θα μεταβάλει ριζικά τον εξελισσόμενο στις ΗΠΑ δημόσιο διάλογο σχετικά με τον πόλεμο. Όπως και οι κομμουνιστικές πηγές στο ευρύτερο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου, εργασίες σαν αυτή της Νγκουγιέν που επικεντρώνονται στους Βιετναμέζους επαναστάτες, ενισχύουν τους αναλυτές να συνεχίζουν με την ίδια επιχειρηματολογία (όσον αφορά τους λόγους για τους οποίους αρχικά οι ΗΠΑ ενεπλάκησαν στο Βιετνάμ, γιατί αποφάσισαν να διεξαγάγουν πόλεμο μεγάλης κλίμακας εκεί και τελικά γιατί απέτυχαν στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν ένα ανεξάρτητο μη κομμουνιστικό Νότιο Βιετνάμ), αν και σε ένα επίπεδο πιο εξεζητημένο.

Ως εκ τούτου, μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι «Ο Πόλεμος του Ανόι» αφήνει στενά περιθώρια για ρεβιζιονιστικές αναλύσεις της σύγκρουσης, ενώ εξακολουθεί να διατηρεί τις βασικές ορθόδοξες θέσεις. Η Νγκουγιέν ξεκαθαρίζει ότι οι πολιτικοί του Ανόι έχουν ευθύνη για κακούς υπολογισμούς, εσωτερικές διχογνωμίες και, όπως συμβαίνει στις απανταχού πολιτικές και στρατιωτικές ηγεσίες, για καριερισμό και -σε ένα βαθμό- για επιδίωξη προσωπικών συμφερόντων. Η συγγραφέας δεν αφήνει καμιά αμφιβολία ότι η ηγεσία αντιμετώπισε περιόδους μεγάλης έντασης και αβεβαιότητας, κυρίως μετά την επίθεση στο Τετ, και σε διάφορες περιπτώσεις αντιμετώπισε σημαντικά ηθικά προβλήματα, τόσο με τις ένοπλες δυνάμεις όσο και με τις λαϊκές τάξεις του Βορρά, αλλά και με τη δυσαρέσκεια στους κόλπους της διανόησης.

Ωστόσο, τίποτα εν τέλει σ’ αυτό το βιβλίο δεν απειλεί να κλονίσει την επικρατούσα άποψη ότι οι ΗΠΑ και οι Νοτιοβιετναμέζοι σύμμαχοί τους δεν είχαν μεγάλες πιθανότητες επιτυχίας σ’ αυτόν τον πόλεμο. Η σκληροτράχηλη φύση των αντιπάλων τους, η πεισματική επιμονή τους και η πολεμική τους ικανότητα, ήταν από τη αρχή ως το τέλος αξιοσημείωτες, εξίσου εντυπωσιακές με κάθε εμπλεκόμενο σε σύγχρονες πολεμικές αναμετρήσεις. Η κυβέρνηση της Σαϊγκόν, εξάλλου, εξαρχής καταδυναστευόταν από τρία βασικά μειονεκτήματα, που με καμιά αμερικανική βοήθεια δεν μπορούσαν να ξεπεραστούν: χαμηλό επίπεδο επαγγελματικού στρατού, ενδημική διαφθορά και ανεπαρκή λαϊκή υποστήριξη.

Πράγματι, η ανάμιξη της Ουάσιγκτον ήταν μέρος του προβλήματος, επειδή έθεσε στους μη κομμουνιστές εθνικιστές του Νότου ένα εξωφρενικό δίλημμα: δεν μπορούσαν να νικήσουν χωρίς τους Αμερικανούς αλλά ούτε και με αυτούς. Η μαζική αμερικανική βοήθεια ήταν ουσιώδης για την καταστολή της εξέγερσης αλλά ακύρωσε κάθε ελπίδα για εξασφάλιση ευρείας λαϊκής αποδοχής. Ο Μπούι Ντιέμ, πρώην πρεσβευτής του Νοτίου Βιετνάμ στις ΗΠΑ, θα έγραφε αργότερα σχετικά: «Παγιδευμένοι ανάμεσα σ’ αυτές τις ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις, οι εθνικιστές του Βιετνάμ αντιμετώπισαν σειρά επικίνδυνων καταστάσεων. Στις περισσότερες περιπτώσεις υποχρεώθηκαν να επιλέξουν μεταξύ δυσάρεστων λύσεων και είναι αλήθεια ότι πολύ συχνά δεν είχαν καν τη δυνατότητα επιλογής. Επειδή διακυβευόταν η επιβίωσή τους, αναγκάστηκαν να καταφύγουν σε δυσάρεστους συμβιβασμούς, που λίγο-λίγο υπέσκαψαν τη νομιμότητά τους».

Ίσως αυτό εξηγεί το γιατί, όταν έφθασε η στιγμή της αλήθειας, η πλειοψηφία των αξιωματικών, των στρατιωτών και των απλών ανθρώπων δεν θέλησε να υπερασπιστεί το Νότιο Βιετνάμ μέχρι τέλους. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του στρατηγού Τσάο Βαν Βιέν, του τελευταίου αρχηγού του στρατού του Νοτίου Βιετνάμ, προς το τέλος «όλο το έθνος έδινε την εικόνα ενός σάπιου φρούτου, έτοιμου να πέσει στο πρώτο αεράκι».

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/138364/fredrik-logevall/what-real...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/#!/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr