Προβλήματα στην Αν. Μεσόγειο…

Τα δύο άλλα παράκτια κράτη της περιοχής – η Αίγυπτος και η Συρία – είναι πολύ απασχολημένα με την εγχώρια αναταραχή που αντιμετωπίζουν,για να δημιουργήσουν μια συνεκτική απάντηση στις υπεράκτιες ανακαλύψεις φυσικού αερίου. Η Αίγυπτος είναι η δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγός φυσικού αερίου της Αφρικής, με 77 TCF αποδεδειγμένων αποθεμάτων, το 80% εκ των οποίων βρίσκεται στο Δέλτα του Νείλου και την Μεσόγειο. Ωστόσο, η μετεπαναστατική αναταραχή έχει θέσει αμφιβολίες για την αξιοπιστία του Καΐρου ως ενεργειακού προμηθευτή, επιβραδύνοντας την εξερεύνηση και εκθέτοντας μια σειρά από προκλήσεις για την ασφάλεια των σχετικών αγωγών. Εν τω μεταξύ, οι εξερευνήσεις στη Συρία έχουν σχεδόν σταματήσει λόγω της συνεχιζόμενης βίας και των σκληρών διεθνών κυρώσεων. Το ότι η Συρία δεν έχει μια συμφωνία για τα όρια της αποκλειστικής της οικονομικής ζώνης με την Κύπρο είναι ανησυχητικό για τη σταθερότητα στο μέλλον, ιδιαίτερα αν ένα περισσότερο φιλικό προς την Άγκυρα καθεστώς αντικαταστήσει εκείνο του Μπασάρ αλ-Άσαντ. Τελικά, τόσο η Αίγυπτος όσο και η Συρία θα αναδυθούν από την πολιτική κρίση και θα επαναβεβαιώσουν την θέση τους στην περιοχή.

Παρά το γεγονός ότι μια ανοικτή ναυτική σύγκρουση στην ανατολική Μεσόγειο είναι απίθανη στο εγγύς μέλλον, μια ακούσια κλιμάκωση λόγω επεισοδίων στη θάλασσα γίνεται όλο και πιο πιθανό σενάριο. Καθώς οι στόλοι της περιοχής αρχίζουν να επιχειρούν σε κοντινότερη απόσταση και με μεγαλύτερη συχνότητα, ακόμη και ένα μικρό ατύχημα ή μια προβοκάτσια μπορεί να εκληφθεί ως πράξη επιθετικότητας. Επικίνδυνοι ελιγμοί - όπως η παρεμβολή σε ναυτικούς σχηματισμούς, οι τακτικές καταναγκασμού (όπως όταν ένα πλοίο μιας ναυτικής δύναμης αναγκάζει ένα πολεμικό πλοίο άλλης δύναμης να αλλάξει κατεύθυνση), οι εικονικές επιθέσεις, οι προσεγγίσεις πλοίων με χαμηλές πτήσεις πολεμικών αεροσκαφών, καθώς και άλλες ενέργειες «στενής επαφής» - είναι πιθανό να γίνουν πιο συχνές. Σε ένα κλίμα διαρκούς καχυποψίας και αβεβαιότητας, τέτοιες προκλήσεις μπορούν εύκολα να προσκαλέσουν αντίποινα.

Η τάση μπορεί να εκτονωθεί με διάφορους τρόπους. Κατ’ αρχήν, η επέκταση και η συστηματοποίηση πολυεθνικών ναυτικών ασκήσεων θα μπορούσε να εμβαθύνει τις στρατιωτικές επαφές μεταξύ των χωρών της περιοχής και να κάνει λιγότερο πιθανό έναν λάθος υπολογισμό. Ωστόσο, οι ασκήσεις αυτές γίνονται όλο και πιο σπάνιες [7]. Η Τουρκία δεν έχει πραγματοποιήσει συνδυασμένες ασκήσεις με το Ισραήλ από το 2009, παρά το γεγονός ότι συμμετέχει τακτικά σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες με συμμάχους του ΝΑΤΟ, όπως η Ελλάδα. Το ισραηλινό ναυτικό δεν έχει συμμετάσχει σε μεγάλους πολυεθνικούς ελιγμούς από το 2006, με την εξαίρεση των δύο (υψηλής δημοσιότητας) ασκήσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι μικροσκοπικοί στόλοι του Λιβάνου, της Κύπρου και της Συρίας είναι ακόμα πιο απομονωμένοι.

Η περιοχή θα ωφεληθεί περισσότερο από την αναζωογόνηση των προσπαθειών για την αντιμετώπιση των βαθύτερων πολιτικών διαφορών. Μια σύγκρουση θα είναι πολύ λιγότερο πιθανή αν το Ισραήλ και ο Λίβανος οριοθετήσουν τα θαλάσσια σύνορά τους, εάν οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι συμφωνήσουν σε μια προσωρινή συμφωνία κατανομής των εσόδων από το αέριο, και αν το Ισραήλ και η Τουρκία καταλήξουν σε μια συμφωνία για τα επεισόδια στη θάλασσα. Αλλά το «παράθυρο ευκαιρίας» για την επίτευξη αυτών των συμφωνιών κλείνει. Μόλις οι νέες προμήθειες φυσικού αερίου φθάσουν στις εγχώριες και τις διεθνείς αγορές (με αρχή τα μέσα του 2013), η μόχλευση του Ισραήλ και της Κύπρου θα αυξηθεί. Γνωρίζοντάς το αυτό, ο Λίβανος, η Βόρεια Κύπρος και η Τουρκία θα είναι επιφυλακτικές απέναντι στις προθέσεις του Ισραήλ και της Κύπρου να προσκολληθούν σε οποιονδήποτε διακανονισμό επιτεύχθηκε ήδη.

Λόγω αυτών των δεσμευτικών προβλημάτων, οποιαδήποτε σοβαρή προσπάθεια για την επίλυση μιας σύγκρουσης θα απαιτούσε τη διαμεσολάβηση και την επιβολή μιας εξωτερικής δύναμης. Μια νέα δυναμική Ρωσία εμφανίζεται πρόθυμη να παίξει αυτό το ρόλο, αλλά η ουδετερότητα και η ικανότητά της για προβολή δύναμης παραμένουν αμφίβολες. Η χώρα κατέχει περίπου το ένα τέταρτο των συνολικών αποδεδειγμένων αποθεμάτων φυσικού αερίου στον κόσμο (στα 1.680 TCF [8]) και υπολογίζεται, κατά μέσο όρο, ότι είναι ο πάροχος του 71% των εισαγωγών φυσικού αερίου [9] της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. Η μελλοντική παραγωγή στην Ανατολική Μεσόγειο πολύ οριακά θα αντισταθμίσει τη δεσπόζουσα θέση της Ρωσίας στην αγορά. Παρ’ όλα αυτά, η κρατική Gazprom επιδιώκει μια οικονομική συμμετοχή στην ανάπτυξη των τοπικών πόρων φυσικού αερίου. Αναζητεί ενεργά άδειες παραγωγής από «οικόπεδα» του Ισραήλ και της Κύπρου και προσφέρθηκε να βοηθήσει στην ανάπτυξη των υποδομών υγροποιημένου φυσικού αερίου.