Η ημέρα που εξαντλήθηκε η Γη

Πολλοί αναγνώστες θα είναι εξοικειωμένοι με την ανησυχητική, αγωνιώδη αναμονή που έρχεται όταν έχεις αδειάσει τον τραπεζικό λογαριασμό σου πολύ πριν από την ημέρα της μισθοδοσίας, το άγχος που μεγαλώνει μέχρι να ξαναγεμίσει το ταμείο. Αυτό είναι που έχει πάθει όλη η ανθρωπότητα, από τις 20 Αυγούστου.

Η Ημέρα Υπέρβασης της Γης [2] σηματοδοτεί τη στιγμή που (σύμφωνα με το Global Footprint Network, μια ανεξάρτητη δεξαμενή σκέψης με έδρα τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ελβετία και το Βέλγιο) η ζήτηση της ανθρωπότητας για φυσικούς πόρους υπερβαίνει την ικανότητα της γης να τους ανανεώνει μέσα σε ένα χρόνο. Μέχρι σήμερα, μόλις 34 εβδομάδες εντός του 2013, είμαστε επισήμως σε οικολογική υπεραπορρόφηση.

Οι επιστήμονες και αναλυτές δεδομένων στο Global Footprint Network, υπολογίζουν την Ημέρα της Υπέρβασης της Γης διαιρώντας την βιολογική ικανότητα της Γης (η έκταση της γης και των υδάτων που διατίθενται για την παραγωγή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και απορρόφησης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, CO2) με το οικολογικό αποτύπωμα του κόσμου (η έκταση της γης και των υδάτων που απαιτούνται για να ανταποκριθούν στη ζήτηση της ανθρωπότητας για πόρους και να απορροφήσουν τα απόβλητα). Μετά πολλαπλασιάζουν το πηλίκο με το 365, τον αριθμό των ημερών σε ένα ημερολογιακό έτος. Ο αριθμός αυτός αποκαλύπτει την Ημέρα Υπέρβασης της Γης. Φέτος, η μέρα έφτασε δύο ημέρες νωρίτερα από ό, τι πέρυσι. Έρχεται νωρίτερα, κατά περίπου τρεις ημέρες κάθε χρόνο, από το 2001.

Τόσο η βιολογική ικανότητα του πλανήτη όσο και το οικολογικό αποτύπωμα μετρούνται σε παγκόσμια εκτάρια, μια κοινή μονάδα που περιλαμβάνει το μέσο όρο της παραγωγικότητας του συνόλου της βιολογικά παραγωγικής γης και θάλασσας στον κόσμο, σε ένα δεδομένο έτος. Οι μετρήσεις προέρχονται από τους εθνικούς λογαριασμούς των κατά τόπους National Footprint Accounts του «μητρικού» Global Footprint Network, με σύνολα δεδομένων από περισσότερες από 230 χώρες, περιοχές και περιφέρειες, που περιέχουν περισσότερα από 6.000 δεδομένα ετησίως τα οποία συγκεντρώνονται ανά χώρα. Αν και δεν είναι ακόμη τέλειοι, οι λογαριασμοί αυτοί παρέχουν τον πιο ολοκληρωμένο διαθέσιμο συνολικό δείκτη ανθρώπινης πίεσης στα οικοσυστήματα.

Η Ημέρα Υπέρβασης της Γης είναι μια προσέγγιση, αλλά είναι και ένα ακόμα σημάδι ότι η ανθρωπότητα καταναλώνει τους πεπερασμένους πόρους του πλανήτη με έναν μη βιώσιμο ρυθμό. Το 2013, η ανθρωπότητα απαιτεί το ισοδύναμο περίπου 1,5 γης για την παραγωγή των αγαθών και των υπηρεσιών που απαιτεί ο τρόπος της ζωής μας σε έναν χρόνο και για να απορροφήσει τις συνεπακόλουθες εκπομπές CO2 και άλλων αερίων του θερμοκηπίου. Αν οι μετριοπαθείς προβλέψεις των Ηνωμένων Εθνών για την αύξηση του πληθυσμού και της κατανάλωσης είναι σωστές, θα χρειαζόμαστε δύο γαίες πριν από το 2050. Και αυτό δεν υπολογίζει καν την υπέρβαση που επιδεινώνεται καθώς η αυξημένη πίεση στα οικοσυστήματα καθιστά την γη λιγότερο παραγωγική και το νερό λιγότερο διαθέσιμο. Κάποια οικοσυστήματα θα καταρρεύσουν, ακόμη και πριν εξαλειφθεί τελείως ένας συγκεκριμένος πόρος.

Σίγουρα, η τεχνολογία έχει βελτιώσει την βιολογική παραγωγικότητα, αλλά η παραγωγή εξακολουθεί να υπολείπεται αρκετά της ζήτησης. Σε παγκόσμια κλίμακα, το οικολογικό αποτύπωμα του μέσου ανθρώπου αυξάνεται από το 1961. Και η διαθέσιμη βιο-ικανότητα ανά άτομο μειώθηκε σχεδόν στο ήμισυ στο ίδιο χρονικό διάστημα. Στο σύνολο - προσθέτοντας καλλιεργήσιμες εκτάσεις, δάση, βοσκότοπους, αλιευτικά πεδία, οικοδομημένα οικόπεδα και εκτάσεις που διατίθενται για την παγίδευση του διοξειδίου του άνθρακα – ο λογαριασμός μας παρουσιάζει υπερανάληψη. Την ίδια στιγμή, οι ενεργειακές ανάγκες είναι σε άνοδο, και η γεωργική παραγωγή πρέπει με κάποιο τρόπο διπλασιαστεί μέχρι το 2050 για να συμβαδίσει με τη ζήτηση.

Δεν είναι συγκλονιστικό το γεγονός ότι κάποια έθνη κάνουν υπερβάσεις περισσότερο από άλλα. Το κατά κεφαλήν οικολογικό αποτύπωμα των υψηλού εισοδήματος εθνών επισκιάζει εκείνο από τις χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος χώρες. Το αποτύπωμα ενός τυπικού Αμερικανού είναι δέκα φορές μεγαλύτερο από ενός συνήθους κατοίκου ενός αφρικανικού έθνους. Το αποτύπωμα ανά κάτοικο της Κίνας είναι μικρότερο από εκείνο των χωρών στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική αλλά παρά ταύτα υπερβαίνει τους πόρους που είναι διαθέσιμοι ανά άτομο σε όλο τον κόσμο. Συνολικά, πάνω από το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε χώρες που χρησιμοποιούν περισσότερα από όσα μπορούν να ανανεώσουν τα δικά τους οικοσυστήματα. Η Ιαπωνία σήμερα απαιτεί 7,1 Ιαπωνίες για να υποστηρίξει τον εαυτό της, η Ιταλία χρειάζεται 4 Ιταλίες, και η Αίγυπτος χρειάζεται περίπου 2,5 Αιγύπτους.