Το ουσιώδες πετρέλαιο της Σαουδικής Αραβίας

Η ιρακινή παραγωγή, ειδικότερα, ανεβαίνει στα ύψη. Η χώρα βρίσκεται σε καλό δρόμο για να παράγει περίπου τρία εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα κατά μέσο όρο φέτος - το υψηλότερο σταθερό επίπεδο μέσα σε δύο δεκαετίες. Η Βαγδάτη σκοπεύει να αυξήσει την παραγωγή αργού έως τα εννέα εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα και την εξαγωγική της ικανότητας σε 7,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα μέχρι το 2020. Η Λιβύη θα μπορούσε δυνητικά επίσης να αυξήσει την παραγωγή της. Παρά το γεγονός ότι η παραγωγή τού λυβικού πετρελαίου εξακολουθεί να είναι όμηρος της πολιτικής αναταραχής, η κυβέρνηση έχει προγραμματίσει να παράγει περίπου 1,2 εκατ. βαρέλια μεσοπρόθεσμα. Τέλος, το χτυπημένο από τις κυρώσεις Ιράν θα μπορούσε να επαναλάβει τις εξαγωγές του κάποια στιγμή. Επειδή η τελική συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν είναι ακόμα μακριά, η παραγωγή ιρανικού αργού είναι απίθανο να φτάσει στο εγγύς μέλλον τα προ του 2012 επίπεδα των 3,6 εκατ. βαρελιών την ημέρα. Η χώρα θα έχει δυσκολίες να υπερβεί τις υφιστάμενες κυρώσεις και τα τεχνικά εμπόδια για να ξαναρχίσει την παραγωγή. Αλλά αν η Δύση όντως τελικά άρει όλες τις κυρώσεις, το ιρανικό πετρέλαιο θα κατακλύσει την αγορά. Είναι για το λόγο αυτό που οι δυτικές πετρελαϊκές εταιρείες έχουν ήδη αρχίσει να φλερτάρουν το Ιράν, και το αντίστροφο.

Η πρόσθετη παροχή πετρελαίου από το Ιράκ, το Ιράν και την Λιβύη και θα μπορούσε να αλλάξει τον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη. Η εξαγωγική ικανότητα των χωρών αυτών θα είναι διαφορετικής τάξης μεγέθους από εκείνη των Ηνωμένων Πολιτειών. Καθώς το Ιράν και το Ιράκ, δύο από τα ιδρυτικά μέλη τού ΟΠΕΚ, αυξάνουν την παραγωγή, άλλα μέλη τής οργάνωσης θα πρέπει να περιορίσουν την παραγωγή τους για να διατηρήσουν τις ποσοστώσεις. Η Σαουδική Αραβία θα ήταν ο πιο πιθανός υποψήφιος. Επιπλέον, οι γεωπολιτικές διαφορές και τα περιφερειακά προβλήματα κάνουν το αποτέλεσμα ενός οριακού βαρελιού πετρελαίου από το Ιράν και το Ιράκ πιο απρόβλεπτο στα μάτια τού Ριάντ από την επιπλέον προμήθεια ποσοτήτων πετρελαίου από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ακόμη πιο ανησυχητική για την Σαουδική Αραβία είναι η αυξανόμενη εγχώρια κατανάλωση πετρελαίου, η οποία αυτή τη στιγμή εκτιμάται ότι είναι στο 24% της συνολικής ετήσιας παραγωγής του. Το βασίλειο χρησιμοποιεί το πετρέλαιο και τα παράγωγά του για περίπου το ήμισυ της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία, σε ώρες αιχμής, αυξάνεται κατά περίπου 7% το χρόνο. Μέχρι τα τέλη τού 2020, η Σαουδική Αραβία θα καταναλώνει περισσότερο πετρέλαιο από όσο θα κατευθύνεται στις εξαγωγές. Οι εγχώριες τιμές τής ενέργειας επιδοτούνται σε μεγάλο βαθμό, γεγονός που μειώνει την αποτελεσματική κατανομή των πόρων. Βαραίνουν τον προϋπολογισμό τής κυβέρνησης και ενθαρρύνουν τις βιομηχανίες εντάσεως κεφαλαίου σε βάρος των δραστηριοτήτων εντάσεως εργασίας. Αν η κατανάλωση συνεχίσει με εντατικούς ρυθμούς, η Σαουδική Αραβία θα μπορούσε να εξαντλήσει όλη την επιπλέον ικανότητα παραγωγής πετρελαίου και, κατά συνέπεια, να χάσει τον ρόλο της ως προπύργιο της πετρελαϊκής αγοράς.

Η κατάσταση θα γίνει ακόμη πιο επικίνδυνη, καθώς μια μεγαλύτερη παγκόσμια ενεργειακή τροφοδοσία θα πιέζει καθοδικά τις τιμές. Δεν είναι μυστικό ότι η αγορά πετρελαίου είναι η κύρια πηγή πολιτικού ρίσκου για την Σαουδική Αραβία. Αλλά για την ώρα, υπάρχουν μεγάλα περιθώρια που παρέχουν άφθονο χώρο για δημοσιονομικές ανάσες. Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Σαουδικής Αραβίας είναι περίπου στο μέγεθος του ΑΕΠ της το 2013 – δηλαδή, 745 δισεκατομμύρια δολάρια - και ο λόγος δημοσίου χρέους προς ΑΕΠ είναι από τους χαμηλότερους στον κόσμο - 2,6%. Η χώρα μπορεί να αντέξει οποιοδήποτε σοκ τιμών δεν κρατήσει για μεγάλες χρονικές περιόδους (αλλά ακόμη και η σύντομη βουτιά των τιμών τού πετρελαίου το 2009 στα 33 δολάρια ανά βαρέλι ήταν άβολη). Και το Ριάντ λαμβάνει υπόψη του την κατεύθυνση των τιμών τού πετρελαίου. Όχι πολύ καιρό πριν, η τιμή ισορροπίας για τα οικονομικά τής Σαουδικής Αραβίας ήταν τα 40 δολάρια ανά βαρέλι. Σήμερα, είναι περίπου στα 90 δολάρια ανά βαρέλι, με την παραδοχή τής παραγωγής στα 9,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα.

Ο κόσμος βρίσκεται στη μέση μιας επανάστασης σχιστολιθικού πετρελαίου, και τα πληθωρικά σχόλια σχετικά με την επικείμενη πετρελαϊκή ανεξαρτησία των Ηνωμένων Πολιτειών έχουν γίνει όλο και περισσότερο συνηθισμένα. Είναι εύκολο να πάει κανείς από την άσκοπη φλυαρία για την έλλειψη ή την εξάντληση του πετρελαίου στην φλυαρία για την αφθονία τού πετρελαίου. Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Η υδραυλική ρηγμάτωση φέρνει μια επανάσταση στον ενεργειακό χάρτη τής Βόρειας Αμερικής και έχει την δυνατότητα να κάνει το ίδιο και αλλού, αν οι κυβερνήσεις προσφέρουν τα σωστά κίνητρα. Το Ριάντ δεν κινδυνεύει να χάσει πολλά, αλλά δεν μπορεί να αγνοήσει την πιθανότητα ότι το Ιράκ, το Ιράν και η Λιβύη θα γίνουν πολύ μεγαλύτεροι προμηθευτές. Για την Σαουδική Αραβία, η εγχώρια κατανάλωση ενέργειας είναι η μόνη μεταβλητή που μπορεί να ελέγξει. Πρέπει να το κάνει αυτό σωστά για να διατηρήσει τον ρόλο της ως σταθεροποιητική δύναμη στις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου. Αν και η θέση τής Σαουδικής Αραβίας παραμένει ισχυρή, τίποτα δεν διαρκεί για πάντα.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/140639/john-sfakianakis/saudi-ara...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr