Ο κρυφός ισλαμισμός τού Σίσι

Παρά τις προσπάθειες να κρύψει τις απόψεις του, ο Σίσι έχει κατά καιρούς αποκαλύψει το βάθος τής θρησκευτικότητας του στο αιγυπτιακό κοινό. Όταν τα πλήθη διαμαρτύρονταν για την επιβολή από τον στρατό τού «τεστ παρθενίας» σε διαδηλώτριες το 2011, ο Σίσι δήλωσε ότι ήταν δική του ευθύνη, ως αρχηγός ενός αξιότιμου εθνικού θεσμού, να «αποφασίσει αν [οι διαδηλώτριες] ήταν έντιμες». Κάλεσε τους Αιγυπτίους να «δώσουν την εμπιστοσύνη τους στο Θεό, στον στρατό και την αστυνομία για να οδηγήσουν την Αίγυπτο προς την ελευθερία, την σταθερότητα και την πρόοδο». Απέδωσε την διαφθορά «στην αποσύνδεση του θρησκευτικού λόγου από την πραγματικότητα» και έκανε έκκληση για την ανάγκη να «εκπροσωπούμε τον Θεό με καλό τρόπο μέσα από τα λόγια και τις πράξεις μας». Όταν ρωτήθηκε στην πρώτη τηλεοπτική συνέντευξη της προεκλογικής του εκστρατείας για την εξωτερική πολιτική υπό την προεδρία του, δεν απάντησε περιγράφοντας μια πολιτική, αλλά επαινώντας τον Σαουδάραβα βασιλιά Αμπντάλα ως τον μεγαλύτερο ηγέτη αραβικού κράτους. Ενώ αυτό μπορεί να ερμηνευθεί ως ένα δημόσιο ευχαριστώ για την οικονομική και άλλη στήριξη που παρείχε η Σαουδική Αραβία στον Σίσι και στην Αίγυπτο, υπονοεί επίσης ότι ο Σίσι αισθάνεται άνετα με το συντηρητικό Ισλάμ αυτού του ηγεμόνα και της χώρας του. Και ποτέ δεν έχει απορρίψει την υποστήριξη των σαλαφιστικών κομμάτων, γεγονός που υποδηλώνει ότι θα μπορούσε να είναι διατεθειμένος να προσφέρει στα μέλη του θέσεις στην κρατική γραφειοκρατία ή ενδεχομένως ακόμη και την κυβέρνηση μετά την ορκωμοσία του.

Τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά τής προσωπικότητας του Σίσι – η θρησκευτικότητά του και η έντονη μυστικοπάθειά του - είναι διαρκή καθ’ όλον τον βίο του. Ανατράφηκε σε μια παραδοσιακή και ιδιαίτερα κατανυκτική οικογένεια στην Gamaliya, μια πυκνοκατοικημένη συνοικία τού Καΐρου που είναι γνωστή ως το επίκεντρο της σιιτικής κοινότητας της Αιγύπτου, για μερικούς από τους κορυφαίους ηγέτες των Sufi, και, το σημαντικότερο, για την έδρα τού Al-Azhar , του κορυφαίου εκπαιδευτικού ιδρύματος του σουνιτικού Ισλάμ. Ο Σίσι φέρεται να έχει απομνημονεύσει το Κοράνι σε νεαρή ηλικία και, σύμφωνα με την Dina Ezzat, μια σεβαστή δημοσιογράφο στην κρατική εφημερίδα Al-Ahram, εξακολουθεί να νηστεύει δύο φορές την εβδομάδα, προσεύχεται πέντε φορές την ημέρα, και εμπλουτίζει τακτικά την ομιλία του με θρησκευτικές παραπομπές. Σε αντίθεση με πολλούς από τους συναδέλφους του αξιωματικούς, αποφεύγει τις κοινωνικές εκδηλώσεις όπου σερβίρεται αλκοόλ και οι γυναίκες είναι «ακατάλληλα» ντυμένες. Επίσης ασυνήθιστο για έναν Αιγύπτιο αξιωματικό τού στρατού, έχει εξασφαλίσει ότι όλες οι γυναίκες στην οικογένειά του - συμπεριλαμβανομένων των αδελφών, της συζύγου, των θυγατέρων και των συζύγων των γιών του- φορούν μαντίλα (hijab) που καλύπτει τα πάντα εκτός από το πρόσωπό τους.

Ένα έγγραφο που έγραψε ο Σίσι το 2006 για την Σχολή Πολέμου τού Στρατού των ΗΠΑ, στο οποίο υποστήριξε ότι η δημοκρατία στην Μέση Ανατολή θα μπορούσε να είναι μόνο ισλαμικού χαρακτήρα, δείχνει επίσης ότι το Ισλάμ παρέχει το πνευματικό πλαίσιο για τις πολιτικές του πεποιθήσεις. Και χωρίς την προσωπική και πολιτική θρησκευτικότητα του Σίσι, είναι αδύνατο να κατανοήσουμε την σχεδόν απεριόριστη πίστη που εναπόθεσαν στον Σίσι ο Morsi και οι συνάδελφοί του στην Μουσουλμανική Αδελφότητα. Έχοντάς τον προαγάγει σε υπουργό Άμυνας στη θέση τού Ταντάουι, προφανώς επειδή τουλάχιστον κάποιοι στην ηγεσία τής Αδελφότητας είχαν την πεποίθηση ότι ήταν ένας μυστικός υποστηρικτής τής οργάνωσής τους, συνέχισαν να πιστεύουν ότι θα παραμείνει πιστός στους σκοπούς τους σχεδόν μέχρι την στιγμή που ο Σίσι ξεκίνησε το αποφασιστικό πραξικόπημα στις 3 Ιουλίου 2013.

Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι ο πυρήνας τής διαφωνίας τού Σίσι με την Αδελφότητα δεν ήταν ποτέ δογματικός. Πουθενά αλλού δεν έχει ο ίδιος ξεκαθαρίσει το πώς οι πεποιθήσεις του διαφέρουν από τις δικές τους, ή το πού οι δικές τους είναι εσφαλμένες. Η καταδίκη του για την Αδελφότητα προέρχεται από την ίδια πηγή του ανταγωνισμού τής κυβερνώσας οικογένειας της Σαουδικής Αραβίας προς την Αδελφότητα- δηλαδή, ο ανταγωνισμός για τον έλεγχο του κράτους. Ακριβώς όπως οι Αδελφοί, ο Σίσι πιστεύει ότι ο υπαρξιακός ρόλος τού κράτους είναι να προωθήσει μια ηθική τάξη που θα βασίζεται στο Ισλάμ. Αλλά το βασικό ζήτημα είναι το ποιος θα πρέπει να κάνει αυτήν την προαγωγή. Για τον Σίσι είναι ο στρατός και, εν τέλει, ο εαυτός του. Με άλλα λόγια, ο ίδιος, όπως και η Αδελφότητα, πιστεύει σε ένα μεσσιανικό Ισλάμ. Η διαφορά είναι ότι ο Σίσι βλέπει τον εαυτό του και τον στρατό στο ρόλο τού Μεσσία.

Η αφοσίωση του Σίσι για το Ισλάμ είναι βέβαιο ότι θα εξαπλωθεί στην εξουσία του επί της Αιγύπτου, που υποστηρίζεται από τον στρατό. Η σύνδεση του ιδίου και του στρατού με τους ισλαμικούς θεσμούς τής χώρας θα αποτελέσει μια πρωταρχική πηγή νομιμοποίησης της προεδρίας του. Αυτό θα δώσει πιθανόν σε αυτούς τους ισλαμικούς θεσμούς σημαντική επιρροή σε μια σειρά από εγχώριες πολιτικές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ασχολούνται με την ισότητα των φύλων. Επίσης, θα βοηθήσει στην διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής τής Αιγύπτου, όπως υποδεικνύεται από την φιλικότητα του Σίσι απέναντι στην Σαουδική Αραβία. Τέλος, θα χρησιμεύσει για να ενισχύσει τον συνεχώς αυξανόμενο ρόλο τού στρατού στην οικονομία, καθώς η πλεονεξία τού στρατού μπορεί τώρα να παρουσιαστεί ως απόδειξη του ενδιαφέροντος για την δημιουργία μιας ηθικά υγιούς ισλαμικής οικονομίας. Η Αίγυπτος του Σίσι, σε γενικές γραμμές, θα είναι εκείνη κατά την οποία η θρησκεία θα ενισχύσει τον στρατιωτικό αυταρχισμό και θα χρησιμεύσει για να δικαιολογηθεί η καταστολή των αντιφρονούντων, και κυρίως εκείνων των οποίων η πολιτική, παραδόξως, είναι επίσης τροφοδοτημένη από το Ισλάμ. Αυτή δεν ήταν η εικόνα που μεταδόθηκε κατά την διάρκεια της εκστρατείας τού Σίσι, αλλά είναι μια πραγματικότητα για την οποία θα ήταν σοφό να προετοιμαστούν τόσο οι Δυτικοί όσο και οι Αιγύπτιοι.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.