Οι υποσχέσεις τής Εγγύς Ανατολής

Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει επίσης να βρουν την φωνή τους στο Ιράκ. Η κυβέρνηση Ομπάμα προτίμησε σταθερά την ήσυχη διπλωματία αντί τις δημόσιες δηλώσεις. Αλλά η Ουάσιγκτον θα πρέπει να ακούγεται όταν οι Ιρακινοί ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου (αλλά όχι μόνο) του πρωθυπουργού Νούρι αλ Μαλίκι, ενεργούν με τρόπους που ανατρέπουν την σταθερότητα του Ιράκ. Η άποψη της αμερικανικής κυβέρνησης εξακολουθεί να έχει βάρος στην Βαγδάτη, αν μη τι άλλο επειδή οι ιρακινές ελίτ εξακολουθούν να αποδίδουν μεγάλη, έστω και άφαντη, εξουσία στην Ουάσιγκτον.

ΕΡΜΑΙΟ ΣΤΟΝ ΝΕΙΛΟ

Μέχρι την Αραβική Άνοιξη, η Αίγυπτος είχε για καιρό υπάρξει μεταξύ των πιο αξιόπιστων συμμάχων των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή. Όταν ο πρόεδρος Χόσνι Μουμπάρακ έπεσε από την εξουσία μετά τις μαζικές διαδηλώσεις τού 2011, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν την ευκαιρία να κάνουν τον Βιργίλιο (στμ: Ο Βιργίλιος καθοδήγησε τον Δάντη όταν εκείνος ήταν χαμένος, κυριολεκτικά και μεταφορικά) σε μια νέα, δημοκρατική Αίγυπτο. Αν και είναι αδύνατο να αποδειχθεί μια υπόθεση, αν οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν πρόθυμες να προχωρήσουν γρήγορα με μια πρόσθετη ενίσχυση 5 - 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την Αίγυπτο (πλέον των περίπου 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων που η Αίγυπτος λαμβάνει ήδη σε ετήσια βάση), κατά πάσα πιθανότητα θα είχαν προσδώσει στην Ουάσιγκτον τεράστια επιρροή - ίσως αρκετή για να αποτρέψει τις χειρότερες υπερβολές τού Mohamed Morsi, του ισλαμιστή προέδρου που ήρθε στην εξουσία μετά την επανάσταση, και έτσι να αποτρέψει την ανατροπή τού Morsi από τους στρατηγούς, οι οποίοι φαίνονται αποφασισμένοι να ξαναγυρίσουν την Αίγυπτο στον προεπαναστατικό της λήθαργο.

Αλλά η κυβέρνηση Ομπάμα δεν έκανε σχεδόν τίποτα για την Αίγυπτο, προσφέροντας μόνο ένα ασήμαντο ποσό 150 εκατομμυρίων δολαρίων ως πρόσθετη ενίσχυση. Ως εκ τούτου, η Ουάσιγκτον έχει χάσει μεγάλο μέρος τής επιρροής της στο Κάιρο, και το ζήτημα της δημοκρατίας στην Αίγυπτο έχει πάει πίσω. Σήμερα, θα μπορούσε να είναι η περίπτωση που το καλύτερο που θα μπορούσαν να κάνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι να επικεντρωθούν στο μακροπρόθεσμο μέλλον: να περιμένουν να ξαναφανεί το είδος τής πολιτικής καταπίεσης και της οικονομικής κακοδιαχείρισης που προκάλεσε την επανάσταση του 2011 (όπως αναπόφευκτα θα γίνει), και να ελπίζουν ότι απέναντι στην έντονη λαϊκή αναταραχή, οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ θα είναι σε θέση να πείσουν το αιγυπτιακό καθεστώς να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις.

Η Αίγυπτος ήταν κάποτε το μεγάλο βραβείο τής Αραβικής Άνοιξης, και μπορεί να έχει χαθεί για την ώρα. Αλλά και σε άλλα μέρη, η ελπίδα που εμπνεύστηκε το 2011 ζει και πρέπει να τραφεί. Η Τυνησία έχει πετύχει εκεί όπου απέτυχε η Αίγυπτος, και οι βασιλιάδες τής Ιορδανίας και του Μαρόκου έχουν τουλάχιστον στα λόγια συγκατανεύσει για την ανάγκη για βαθιές αλλαγές ώστε να εξευμενίσουν τους δυσαρεστημένους πληθυσμούς τους. Μια μεγαλύτερη γενναιοδωρία από την πλευρά τής Ουάσιγκτον θα μπορούσε να βοηθήσει την διασφάλιση της δημοκρατικής μετάβασης στην Τυνησία και ίσως βοηθήσει να ωθηθούν οι μοναρχίες τής Ιορδανίας και του Μαρόκου να τηρήσουν τις υποσχέσεις τους, όλα με πολύ χαμηλότερο οικονομικό κόστος από ό, τι θα ήταν αναγκαίο για την Αίγυπτο - εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια, παρά δισεκατομμύρια. Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να βοηθήσουν στην προώθηση της δημοκρατίας, ή τουλάχιστον των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων στις χώρες αυτές, τότε η Αραβική Άνοιξη θα έχει κάποια θετική και διαρκή επίδραση.

ΑΡΑΒΙΚΑ ΔΕΙΝΑ

Η κατάσταση στην Σαουδική Αραβία μπορεί να φαίνεται λιγότερο δραματική από όσο αλλού στην περιοχή, αλλά δεν είναι καθόλου λιγότερο σοβαρή. Η κυβερνώσα οικογένεια Σαούντ έχει διατηρήσει την εξουσία για οκτώ δεκαετίες παρά τις εσωτερικές εξεγέρσεις, τους πολέμους στην περιφέρεια της χώρας, καθώς και τις διάφορες κρίσεις διαδοχής. Πιστή στον τύπο, η Σαουδική μοναρχία αντιμετώπισε την Αραβική Άνοιξη με σχετικά μικρές ζημιές, χάρη σε δύο παράγοντες: τις ανταμοιβές και τις μεταρρυθμίσεις. Αλλά οι ανταμοιβές είναι πιθανό να αποφέρουν μόνο προσωρινά οφέλη, αφού έλαβαν τη μορφή γενναιόδωρων κοινωνικών δαπανών που προορίζονται να κατευνάσουν έναν ανήσυχο πληθυσμό. Και η βιωσιμότητα των μεταρρυθμίσεων είναι αβέβαιη, επειδή είναι συνδεδεμένη με την θολή και επικίνδυνη διαδοχή τής κυβερνώσας οικογένειας. Έτσι, ο Οίκος των Σαούντ μπορεί να μην είναι στα πρόθυρα της κατάρρευσης, αλλά πρέπει να στηρίξει τα θεμέλιά του.

Παρά τον πετρελαϊκό της πλούτο, η βασιλεία πάσχει από τις ίδιες οικονομικές αδυναμίες που δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για εξεγέρσεις αλλού, την περίοδο 2010-11. Όπως και οι περισσότερες αραβικές χώρες, η Σαουδική Αραβία είναι ένα νεαρό έθνος: περίπου τα δύο τρίτα τού πληθυσμού της (των περίπου 27 εκατ. ανθρώπων) είναι κάτω των 30 ετών. Σήμερα, το ποσοστό ανεργίας των νέων κυμαίνεται γύρω στο 30%, και 100.000 νέοι Σαουδάραβες εισέρχονται στην αγορά εργασίας κάθε χρόνο. Το ξένο εργατικό δυναμικό εξακολουθεί να κυριαρχεί στον ιδιωτικό τομέα, δεδομένου ότι οι Σαουδάραβες προτιμούν λιγότερο απαιτητικές, αλλά πιο προσοδοφόρες θέσεις εργασίας στον δημόσιο τομέα. Αυτές οι οικονομικές αδυναμίες επιδεινώνονται από ένα υποτονικό εκπαιδευτικό σύστημα και από την απροθυμία για ενσωμάτωση των γυναικών στο εργατικό δυναμικό.