Η ενέργεια σε ρόλο… μπούνκερ

Αντιθέτως, οι ΗΠΑ με την διαφορετική διάρθρωση και αντίληψή τους, ήδη παράγουν αέριο από σχιστόλιθο, το οποίο το 2000 βρισκόταν περίπου στο 1% της εγχώριας παραγωγής, το 2010 ξεπέρασε το 20% και το 2035 αναμένεται να αγγίξει το 46%. Το χαμηλό κόστος εξόρυξης προσφέρει χαμηλές τιμές ενέργειας στο εσωτερικό, ενώ τα σημαντικά αποθέματα και οι τεράστιες αραιοκατοικημένες εκτάσεις προσφέρουν την δυνατότητα αύξησης της παραγωγής, γεγονός που στο κοντινό μέλλον θα τους επιτρέψει να εξάγουν μέρος αυτής. Προκύπτει, μάλιστα, σχετική ευφορία πως έτσι θα αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικότερα την ισχύ (που απορρέει από την κατοχή φυσικών πόρων) χωρών, όπως η Ρωσία, και συνακόλουθα την χειραγώγηση των τιμών. Ως προς το τελευταίο, πράγματι αν διατεθούν στην διεθνή αγορά μεγάλες ποσότητες από τις ΗΠΑ, θα μπορέσει να ελεγχθεί σχετικά η τιμολόγηση, αν και η ανάπτυξη των ασιατικών οικονομιών σε συνάρτηση με τα πληθυσμιακά δεδομένα θα επιφέρουν τεράστια ζήτηση για αέριο και LNG, με αποτέλεσμα οι τιμές να συγκρατηθούν δύσκολα, ειδικότερα από την στιγμή που προκειμένου να εκπληρώσουν έστω και στοιχειωδώς τη μείωση στις εκπομπές ρύπων χρειάζεται να διαφοροποιήσουν το ενεργειακό τους μείγμα υπέρ καθαρότερων μορφών ενέργειας, όπως το φυσικό αέριο. Αν και σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις η Κίνα διαθέτει από τα μεγαλύτερα αποθέματα σχιστολιθικού παγκοσμίως, η δίψα των περισσοτέρων χωρών της Άπω Ανατολής, καθώς και οι υψηλές τιμές που πληρώνουν (κατά +30% από τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές), τις καθιστούν ελκυστικό προορισμό, μεταξύ άλλων, και για τις ΗΠΑ.

Κατά πόσο, λοιπόν, προτίθενται οι Αμερικάνοι να διοχετεύσουν στην ευρωπαϊκή αγορά ποσότητες σχιστολιθικού αερίου σε υγροποιημένη μορφή (LNG); Ο πολλαπλασιασμός των εξαγωγών συνεπάγεται περιορισμό τού προοριζόμενου για εγχώρια χρήση αερίου, γεγονός που θα αυξήσει την τιμή στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Και αυτό σε μια χρονική στιγμή που η Ουάσιγκτον επιδιώκει την διατήρηση του κόστους ενέργειας σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα ώστε σε συνδυασμό με τον υψηλό κόστος εργασίας να μπορεί να διατηρεί το προβάδισμα στην ανταγωνιστικότητα της έναντι της Ευρώπης αλλά και της Κίνας, ενισχύοντας, παράλληλα, το στρατηγικό πλεονέκτημα και την πρωτοκαθεδρία σε τομείς υψηλής τεχνολογίας και αιχμής. Επομένως, αναμένεται οι ΗΠΑ να αναπτύξουν μεν τις εξαγωγές τους προς την Ευρώπη (παρότι οι αντίστοιχες προς την Ασία είναι πιο προσοδοφόρες) προκειμένου να αποδυναμώσουν σχετικά την Ρωσία, εντούτοις, οι ποσότητές τους δεν αναμένεται να ανατρέψουν δραματικά τα δεδομένα στην ασφάλεια τροφοδοσίας της Γηραιάς Ηπείρου. Οι διατιθέμενες ποσότητες θα προσεγγίζουν, τουλάχιστον στην πρώτη φάση, τα 20 δισ. κ.μ. ετησίως, δηλαδή, περίπου 4% της συνολικής ευρωπαϊκής κατανάλωσης.

Ταυτόχρονα, ανακύπτουν και δύο ζητήματα σοβαρού προβληματισμού. Αφενός, η διαφαινόμενη χαμηλή ανταγωνιστικότητα στην τιμολόγηση του αμερικανικού σχιστολιθικού αερίου λόγω έλλειψης υποδομών στην Ευρώπη και της ανάγκης ανάπτυξης νέων εξαγωγικών εγκαταστάσεων στις ΗΠΑ, καθώς και του υψηλού κόστους μεταφοράς (που σημαίνει ότι μάλλον θα αγοράζουμε ακριβότερα σε σχέση με τους υφιστάμενους προμηθευτές μας). Αφετέρου, οι εκτιμήσεις ότι περί το 2020 το εν λόγω αέριο θα βρεθεί στο peak της εξόρυξης του στην αμερικανική επικράτεια, ενώ κατόπιν θα απαιτηθεί να «χτυπηθούν» πιο δύσκολα σημεία και πετρώματα, με αποτέλεσμα να ανέβει η τιμή λόγω της σταδιακής μείωσης των παραγωγικών δυνατοτήτων. Άρα, η συζήτηση γίνεται περισσότερο πάνω σε σπέκουλα, που απορρέει από μεροληπτική προσέγγιση, παρά τα πραγματικά δεδομένα.

ΙΡΑΝ Ή ΙΡΑΚ…

Ένα παλαιό ανέκδοτο περιέγραφε μια κοπέλα χαμηλής νοημοσύνης να μην μπορεί να διαχωρίσει το Ιράν από το Ιράκ, θεωρώντας ότι πρόκειται για την ίδια χώρα. Στην περίπτωση της τροφοδοσίας της Ευρώπης με αέριο, η ιδανική εξέλιξη θα συμπεριλάμβανε και τα δύο κράτη. Εντούτοις, οι τελευταίες εξελίξεις αφυδατώνουν την προοπτική ομαλής συνεργασίας με το Ιράκ, απομακρύνοντας για το προβλεπτό μέλλον έναν πολλά υποσχόμενο εταίρο. Αν επιβεβαιωθούν τα δυσμενέστερα σενάρια, η de facto τριχοτόμηση της χώρας θα παγιωθεί, με τους τζιχαντιστές να ελέγχουν ένα διόλου αμελητέο κομμάτι. Πέρα από τις εγχώριες και περιφερειακές ανακατατάξεις, το ρίσκο επένδυσης αυξάνεται κατακόρυφα. Μόνη ελπίδα σε αυτό το σενάριο, να διατηρηθούν υπό τον έλεγχο Κούρδων και σιιτών οι μεγάλες μονάδες παραγωγής αερίου στον Βορρά και πετρελαίου στον Νότο αντίστοιχα. Και πάλι, όμως, η επικρατούσα σύγχυση δεν θα επιτρέψει τις αναγκαίες επενδύσεις και τον συνακόλουθο εκσυγχρονισμό υποδομών και δικτύων για να καταστεί εφικτή η εξαγωγή υπολογίσιμων ποσοτήτων.

Ως προς το Ιράν, οι πρόσφατες διεργασίες τόσο σχετικά με το πυρηνικό του πρόγραμμα όσο και στις γειτονικές Συρία και Ιράκ, δημιουργούν προσδοκίες αποκατάστασης των σχέσεων με τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Παραμένει ακόμη και σήμερα το ερώτημα γιατί οι Βρυξέλλες, που βλέπουν στο πρόσωπο της Τεχεράνης τον σοβαρότερο ανταγωνιστή τής Μόσχας, δεν ανέλαβαν πρωτοβουλίες πρωθύστερα, ακολουθώντας την σκληρή γραμμή τής Ουάσιγκτον. Η παραμονή Αχμαντινετζάντ και το γεγονός ότι οι κυρώσεις δεν είχαν αρχίσει να γίνονται αισθητές πιθανόν να αποτελούν σοβαρές δικαιολογίες, ενδεχομένως και προφάσεις εν αμαρτίαις, για μια Ευρώπη που απέχει συστηματικά των περισσότερων διεθνών εξελίξεων. Άλλωστε, εμείς ως Ευρωπαίοι είχαμε και εξακολουθούμε να έχουμε μεγαλύτερο συμφέρον από κάθε άλλον για να επανασυνδέσουμε το Ιράν με την ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας. Μη λησμονούμε ότι ο πολυσυζητημένος Nabucco αποτέλεσε σχέδιο των Γάλλων ήδη από τα μέσα τού 1970 (πριν την πτώση τού Σάχη) για να μεταφέρεται αέριο στην Ευρώπη.