Η οπισθοχώρηση της ειρήνης στην Ευρώπη

Η Νέα Ευρώπη έχει επίσης ειδικό βάρος στα μάτια τής Ουάσιγκτον. Σε βαθμό μάλιστα που ίσως ούτε η ίδια η Ουάσιγκτον ομολογεί. Για παράδειγμα, έχει πλέον κορυφαία θέση στις διατλαντικές σχέσεις τόσο στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και στο ΝΑΤΟ.

2. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι υποχρεωμένη να παίζει σταθερά δεύτερο ρόλο ως πολιτική οντότητα, όσο στερείται Κοινής και Ενιαίας Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, ανεξαρτήτως ης οικονομικής της δύναμης.

Οι σημαντικοί πόροι που διαθέτει με όλες τις μορφές βοήθειας πρέπει να αποτελέσουν βασικό εργαλείο εξωτερικής πολιτικής και όχι ασυντόνιστης και παράλληλης δράσης.
Επιπλέον, για χώρες του διαμετρήματος και της εμβέλειας της Ελλάδος, αυτή θα πρέπει να είναι σταθερά η κύρια πολιτική επιδίωξη μας.

3. Η απουσία κοινής πολιτικής τής Ευρωπαϊκής Ένωσης από την άμεση γειτονιά της, δηλαδή την βόρεια Αφρική και την Μέση Ανατολή, υποθηκεύει την υπόστασή της. Η οικονομική ευρωστία τής ομοσπονδιακής δημοκρατίας τής Γερμανίας και ορισμένων άλλων χωρών δεν αρκεί για να αναπληρώσει το σοβαρό κενό κοινής και ενιαίας στάσης τής δικής μας Ευρώπης στις εξελίξεις.

Όχι μόνο δεν προβλέπουμε, αλλά επιπλέον εξακολουθούμε να είμαστε διηρημένοι στον τρόπο που αντιδρούμε.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟΝ ΨΥΧΡΟ ΠΟΛΕΜΟ;

Άρχισα το κείμενο αυτό με ένα τίτλο τής γαλλικής εφημερίδας Le Monde του Νοεμβρίου 1990 που χαιρέτιζε το τέλος τού Ψυχρού Πολέμου.

Το μήνυμα της Συνάντησης Κορυφής τού ΝΑΤΟ στην Ουαλία στις 4 και 5 Σεπτεμβρίου 2014 ήταν εξίσου σαφές. Υπογραμμίζω το νέο και ισχυρό πολιτικό μήνυμα της πρώτης παραγράφου:

«We, the Heads of State and Government of the member countries of the North Atlantic Alliance, have gathered in Wales at a pivotal moment in Euro-Atlantic security. Russia’s aggressive actions against Ukraine have fundamentally challenged our vision of a Europe whole, free, and at peace. Growing instability in our southern neighbourhood, from the Middle East to North Africa, as well as transnational and multi-dimensional threats, are also challenging our security. These can all have long-term consequences for peace and security in the Euro-Atlantic region and stability across the globe».[Εμείς, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των χωρών-μελών τής Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, έχουμε συγκεντρωθεί στην Ουαλία σε μια καίρια στιγμή για την ευρω-ατλαντική ασφάλεια. Οι επιθετικές ενέργειες της Ρωσίας εναντίον τής Ουκρανίας έχουν ουσιαστικά αμφισβητήσει το όραμά μας για μια Ευρώπη ενιαία, ελεύθερη και ειρηνική. Η αυξανόμενη αστάθεια στη νότια γειτονιά μας, από την Μέση Ανατολή ως την Βόρεια Αφρική, καθώς και οι διακρατικές και πολυδιάστατες απειλές, αποτελούν μια πρόκληση για την ασφάλεια μας. Αυτά όλα μπορούν να έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες για την ειρήνη και την ασφάλεια στην ευρω-ατλαντική περιοχή και την σταθερότητα σε όλη την υδρόγειο].

Η ουσία, η αλλαγή τόνου και στάσης είναι σαφής: «Οι ρωσικές επιθετικές ενέργειες εναντίον τής Ουκρανίας έχουν θεμελιωδώς μεταβάλλει το όραμά μας για μια Ευρώπη ελεύθερη και ειρηνική». Στην παράγραφο 2 υπενθυμίζεται η δέσμευση της Συμμαχίας να προστατεύσει τα εδάφη και τους πληθυσμούς (των μελών της) από οποιαδήποτε επίθεση σύμφωνα με το άρθρο 5 της Συνθήκης τής Ουάσιγκτον.

Η εικόνα τής Ευρώπης άλλαξε πάλι μέσα σε 24 χρόνια.

ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΩΝ ΠΟΥΤΙΝ-ΜΕΝΤΒΕΝΤΕΦ

Ανεξαρτήτως των λαθών τής Ευρωπαϊκής Ένωσης στον χειρισμό τής Ουκρανικής κρίσης, από την αρχή της μέχρι σήμερα, θα ήταν δύσκολο να παραγνωρίσει κανείς την κυρία ευθύνη τής Μόσχας. Οι πολιτικές τής ρωσικής ηγεσίας:

- Επιβεβαίωσαν τις προβλέψεις των «σοβιετολόγων» τής Ουάσιγκτον .

- Ενίσχυσαν τις θέσεις των Ρεπουμπλικάνων και εκείνων που προσάπτουν στον πρόεδρο Ομπάμα «μαλθακότητα» στην διαχείριση κρίσεων, μεταξύ αυτών και στελέχη τού Δημοκρατικού Κόμματος.

- Επιτάχυναν την υλοποίηση αμερικανικών σχεδιασμών τους οποίους στηρίζει και το σύνολο σχεδόν των χωρών τής Νέας Ευρώπης για περιορισμό τής εξάρτησης της Ε.Ε από το ρωσικό φυσικό αέριο. Οι επιπτώσεις, όμως, δεν είναι ισοβαρείς σε όλους. Για παράδειγμα, η Ελλάδα και ορισμένοι άλλοι εταίροι πλήττονται περισσότερο σε σύγκριση με την Γαλλία ή την Ιρλανδία.

- Ανέκοψαν, δεν μπορώ να προβλέψω για πόσο διάστημα, μια σταθερή γερμανική πολιτική προσέγγισης με την Μόσχα. Επιπλέον, το άμεσο μέλλον θα δείξει κατά πόσον χώρες όπως η Πολωνία δεν θα έχουν εφ’ εξής λόγο στο πλέγμα των στενών σχέσεων Ο.Δ. Γερμανίας και Ρωσίας.

- Ενίσχυσαν εκείνους, είναι περισσότεροι σήμερα από χθες, που υποστήριζαν την αναγκαιότητα και μοναδικότητα του ΝΑΤΟ ως εγγυητή της ασφάλειας στην Ευρώπη, στον φυσικό του δηλαδή «γεωγραφικό χώρο». Πριν από εικοσιτέσσερα χρόνια ένα κοινό ερώτημα για το ΝΑΤΟ ήταν αν θα είχε λόγο ύπαρξης (out of area or out of job?) μετά την διάλυση της Συνθήκης τής Βαρσοβίας και της ΕΣΣΔ. Υπάρχει κανείς σήμερα που να θέτει με υπευθυνότητα και σοβαρότητα το ίδιο ερώτημα; Ανεύθυνοι και επικίνδυνα αφελείς υπάρχουν, βέβαια.

- Η Ευρωπαϊκή Ένωση αυτοπαγιδεύθηκε και στην ουκρανική κρίση στην θέση «ο εχθρός τού εχθρού μου είναι φίλος μου». Επιτρέποντας, μάλιστα, να κατηγορηθεί για την στήριξη σχηματισμού κυβέρνησης στο Κίεβο με πολιτική συνιστώσα η όποια δεν θα μπορούσε να είχε θέση σε καμία ευρωπαϊκή πρωτεύουσα. Σκέφτηκε κανείς με ποια αξιοπιστία αύριο οι ευρωπαϊκοί θεσμοί θα αποδοκιμάζουν την συμμέτοχη σε κυβερνητικά σχήματα σε κράτη -μέλη της Ε.Ε . ανάλογης «συνιστώσας»;

- Επιπλέον, παρασύρθηκε στην θέση των Αμερικανών για διαχείριση της κρίσης με «βραχυπρόθεσμο ορίζοντα», αντί της πρόταξης μιας πολιτικής.

Ξέρω ότι αυτό που γράφω δεν είναι δημοφιλές. Είναι, όμως, η πραγματικότητα. Για τον ελληνισμό, κυπριακό και ελλαδικό, οι πρακτικές που ακολούθησε η Μόσχα στην Κριμαία και στην ανατολική Ουκρανία έχουν μια ακόμη επώδυνη πτυχή, για μένα πλέον επώδυνη της οικονομικής, την όποια κάθε άλλο παρά υποτιμώ, στην κατάσταση που βρισκόμαστε σήμερα.