Το τέλος τού στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος

Αυτή η δεύτερη εποχή – εκείνη που χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση αυτού που ο πρόεδρος Ντουάιτ Αϊζενχάουερ περίφημα ονόμασε «το στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα» - έληξε με τον Ψυχρό Πόλεμο, όταν η πτώση τού Τείχους τού Βερολίνου και η διάλυση του Συμφώνου τής Βαρσοβίας και της Σοβιετικής Ένωσης συνέβαλαν στην ταχεία μείωση των στρατιωτικών δαπανών των ΗΠΑ. Το 1993, το Υπουργείο Άμυνας κάλεσε τους ηγέτες τής βιομηχανίας στο Πεντάγωνο για έναν «Μυστικό Δείπνο», κατά τον οποίο ο τότε υφυπουργός Άμυνας, Ουίλιαμ Πέρι, τους προέτρεψε να συνενωθούν υπό το πρίσμα τής συρρίκνωσης του προϋπολογισμού. Έτσι ξεκίνησε η τρίτη εποχή, στην οποία η βιομηχανία μετατοπίστηκε από τους διαφοροποιημένους ομίλους, οι οποίοι θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν τις μεγάλες δεξαμενές τους από εμπορική τεχνολογία, με την χούφτα των εταιρειών που εστιάζουν αποκλειστικά στην άμυνα και εξακολουθούν να κυριαρχούν στην βιομηχανία σήμερα. Από το 1992 έως το 1997, έλαβαν χώρα βιομηχανικές συγχωνεύσεις ύψους 55 δισεκατομμυρίων δολαρίων συνολικά. Με λίγες εξαιρέσεις, οι μεγάλοι όμιλοι έφυγαν από την βιομηχανία, ξεπουλώντας τις αμυντικές επιχειρήσεις τους. Ταυτόχρονα, ο νέος κύκλος αμιγώς αμυντικών επιχειρήσεων άρχισε να ξεπουλά τις εμπορικές του δραστηριότητες και να αποκτά μικρότερες αμυντικές εταιρείες, μικραίνοντας στις τάξεις των μεσαίας βαθμίδας αμυντικών προμηθευτών.

Παρά την αλλαγή των κανόνων και την συρρίκνωση των προϋπολογισμών, το Υπουργείο Άμυνας έχει μετακινηθεί από εποχή σε εποχή, χωρίς περιστατικά. Μέσα από κάθε μετασχηματισμό, το Πεντάγωνο προστάτευσε κρίσιμες τεχνολογίες και συνέχισε να στηρίζει τον στρατό των ΗΠΑ. Σήμερα, όμως, οι πιέσεις από την εμπορευματοποίηση και την παγκοσμιοποίηση έχουν αποκαλύψει σοβαρά ρήγματα στην δομή τού κλάδου. Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν προσαρμοστούν τώρα στην τέταρτη εποχή, η αμυντική βιομηχανία τους θα δει σύντομα την δύναμή της να μαραίνεται.

ΠΡΟΣΠΑΘΩΝΤΑΣ ΝΑ ΚΑΛΥΦΘΕΙ Η ΥΣΤΕΡΗΣΗ

Για περισσότερο από μια δεκαετία, οι αμυντικές εταιρείες των ΗΠΑ έμεναν όλο και περισσότερο πίσω από τις μεγάλες εμπορικές εταιρείες σε τεχνολογικές επενδύσεις. Παρά το γεγονός ότι το Πεντάγωνο εξήγαγε ιστορικά πολλές τεχνολογίες προς τον εμπορικό τομέα, πλέον είναι καθαρός εισαγωγέας. Πράγματι, η επόμενης γενιάς εμπορική τεχνολογία έχει φτάσει πολύ πιο μπροστά από όσο η αμυντική βιομηχανία μπορεί να παράγει σε περιοχές που εκτείνονται από την 3-D εκτύπωση, το cloud computing, την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, την νανοτεχνολογία, την ρομποτική, και σε άλλα. Επιπλέον, η εμπορική τεχνολογία πληροφορικής κυριαρχεί στην εθνική ασφάλεια σήμερα όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Οι στρατιώτες χρησιμοποιούν τώρα smartphones για να πραγματοποιήσουν επιτήρηση σε πραγματικό χρόνο από τα drones (μη επανδρωμένα αεροσκάφη) και να στείλουν μηνύματα σε συναδέλφους τους στρατιώτες.

Το να συμβαδίσει [ο αμυντικός τομέας] με τις εμπορικές καινοτομίες θα είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο. Οι συνδυασμένοι προϋπολογισμοί R&D (Ε&Α, Έρευνα και Ανάπτυξη) των πέντε από τους μεγαλύτερους προμηθευτές όπλων των ΗΠΑ (περίπου 4 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με την εταιρεία ερευνών Capital Alpha Partners) ανέρχονται σε λιγότερο από το μισό εκείνων που εταιρείες όπως η Microsoft ή η Toyota δαπανούν για Ε&Α σε ένα μόνο έτος. Στο σύνολό τους, αυτοί οι πέντε τιτάνες άμυνας των ΗΠΑ δεν συγκαταλέγονται καν μεταξύ των κορυφαίων 20 ξεχωριστών βιομηχανικών επενδυτών σε όλο τον κόσμο. Αντί να χρηματοδοτούν την Ε&Α, οι αμυντικές εταιρείες επέστρεψαν την συντριπτική πλειοψηφία των ρευστών διαθεσίμων τους στους μετόχους τους με την μορφή μερισμάτων και επαναγοράς μετοχών. Ως αποτέλεσμα, από το 2000 ως το 2012, η εταιρικά χρηματοδοτούμενη δαπάνη για Ε&Α στην κορυφή των αμυντικών επιχειρήσεων των ΗΠΑ μειώθηκε από 3,5% σε περίπου 2% των πωλήσεων, σύμφωνα με την Alpha Capital Partners. Οι κορυφαίες εμπορικές εταιρείες, αντίθετα, επενδύουν κατά μέσο όρο 8% των εσόδων τους σε Ε&Α.

Φυσικά, η αγορά αμυντικού εξοπλισμού είναι διαφορετική από τις εμπορικές αγορές στο ότι ο πελάτης - το Πεντάγωνο - χρηματοδοτεί μεγάλο μέρος τής R&D. Αλλά αυτός ο προϋπολογισμός έχει μειωθεί επίσης. Οι αμυντικές εταιρείες επομένως, εμφανίζονται απρόθυμες να επενδύσουν τα μετρητά τους σε έρευνα που, λόγω της αβεβαιότητας για τον προϋπολογισμό τού Πενταγώνου, ίσως να μην αποδώσει ποτέ βιώσιμα προϊόντα.

Το Υπουργείο Άμυνας θα πρέπει να φλερτάρει εμπορικές εταιρείες, πολλές από τις οποίες δεν θα αναζητήσουν αμυντικές συμβάσεις από μόνες τους. Αντ’ αυτού, το Πεντάγωνο έχει καταστήσει τόσο δύσκολο να υποβάλουν προσφορά για αμυντικές συμβάσεις που πολλές εταιρείες το αποφεύγουν, βρίσκοντας την διαδικασία ασυνήθιστη και τρομακτική. Κάποιοι αποφεύγουν επίσης την υποβολή προσφορών, επειδή έχουν λίγο ενδιαφέρον για την συμμόρφωση με αυτά που βλέπουν ως περιττές απαιτήσεις τού Πενταγώνου. Για παράδειγμα, ένας αριθμός προγραμματιστών λογισμικού έχουν αρνηθεί εργασία στον αμυντικό τομέα επειδή φοβούνται ότι θα πρέπει να παραιτηθούν από τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας σε ό, τι παράγουν. Άλλοι απομακρύνονται εξαιτίας των περίτεχνων κανονισμών τής αμερικανικής κυβέρνησης για την απόκτηση όπλων. Κανονισμοί ελέγχου και εποπτείας, για παράδειγμα, απαιτούν από τις εταιρείες να δημιουργήσουν νέα και δαπανηρά λογιστικά συστήματα, πέρα από όσα χρειάζονται για τις εμπορικές επιχειρήσεις τους. Αυτή η προστιθέμενη δαπάνη είναι δύσκολο να δικαιολογηθεί για προγράμματα που συχνά χρειάζονται μια δεκαετία ή και περισσότερο για να μεταβούν από την ανάπτυξη στην παραγωγή.