Βραχείας κεφαλής τα αποτελέσματα στο Ισραήλ

Αυτές τις μέρες, ο ηγέτης της ισραηλινής αντιπολίτευσης, Yitzhak "Buji" Herzog, είναι στο μυαλό όλων και δικαιολογημένα. Η εκλογική ομάδα Zionist Camp του Herzog αποτελεί τον αδιαφιλονίκητο πρώτο των τελευταίων δημοσκοπήσεων [1], οι οποίες επιτράπηκε να δημοσιευθούν πριν από τις εκλογές της Τρίτης, αυξάνοντας έτσι την προοπτική ανατροπής από υποψήφιο της αντιπολίτευσης του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου -ο οποίος έρχεται [στις εκλογές μετά] από δύο συνεχόμενες θητείες που ακολούθησαν την πρώτη του θητεία σχεδόν δύο δεκαετίες νωρίτερα.

Ωστόσο, οι εκλογικές προοπτικές του Χέρτζογκ δεν είναι οι μόνες που δημιουργούν εντύπωση. Για όσους αντιτίθενται στις επιθετικές θέσεις του Νετανιάχου για το Ιράν και τους Παλαιστινίους -καθώς και την γενική του κοσμοθεωρία για ένα Ισραήλ που περιβάλλεται παντού από εχθρούς (συμπεριλαμβανομένης, σε ορισμένες περιπτώσεις, της κυβέρνησης Ομπάμα και της Ευρωπαϊκής Ένωσης)- ο Χέρτζογκ φαίνεται να αντιπροσωπεύει την δυνατότητα μιας γνήσιας αλλαγής. Έχει χαρακτηριστεί ως το «άκρως αντίθετο» του Νετανιάχου [2] και θα αποτελέσει τον πρώτο αληθινά αριστερό πρωθυπουργό του Ισραήλ μετά τον Εχούντ Μπαράκ το 1999. Έτσι, πολλοί ελπίζουν ότι η εκλογή του θα μπορούσε να επιφέρει μια σημαντική στροφή στην ισραηλινή εξωτερική και αμυντική πολιτική, περιλαμβανομένου του τερματισμού των ισραηλινών αντιρρήσεων σε μια πυρηνική συμφωνία με το Ιράν και μια ανανεωμένη ώθηση προς ένα παλαιστινιακό κράτος.

Εκείνοι που ελπίζουν να δουν μια βαρυσήμαντη αλλαγή στην εξωτερική πολιτική του Ισραήλ, ωστόσο, θα απογοητευτούν. Ανεξάρτητα από το ποιος θα αναδειχθεί πρωθυπουργός μετά τις εκλογές και τις αναπόφευκτες εβδομάδες διαπραγματεύσεων και παζαρέματος που θα οδηγήσουν στον σχηματισμό [κυβερνητικού] συνασπισμού, η εξωτερική πολιτική του Ισραήλ σε ό, τι αφορά τα μεγάλα ζητήματα θα χαρακτηριστεί από συνέπεια και όχι από μετασχηματισμό. Παρά το γεγονός ότι κανείς δεν πρέπει να απορρίπτει επιπόλαια τον αρκετά διαφορετικό τόνο και την προσέγγιση με τα οποία ο Χέρτζογκ αντιμετωπίζει τον κόσμο, τα πεδία διαφωνίας ανάμεσα σε εκείνον και τον Νετανιάχου δεν είναι τόσο μεγάλα όσο θα πίστευε κανείς. Επιπλέον, αναλαμβάνοντας την εξουσία, θα ήταν αμφότεροι εγκλωβισμένοι σε καταστάσεις πέρα από τον έλεγχό τους.

Δεν είναι τυχαίο ότι η εκλογική εκστρατεία του Χέρτζογκ, όπως κι η προηγούμενη εκστρατεία των Εργατικών το 2013, αφορά σε μεγάλο βαθμό τα εγχώρια ζητήματα. Όχι μόνο τα οικονομικά και κοινωνικά θέματα [3] είναι τα πιο πιεστικά στο μυαλό των ψηφοφόρων, αλλά το περιθώριο διαφοράς μεταξύ του Λικούντ και του Εργατικού κόμματος σε ό, τι αφορά την εξωτερική πολιτική μπορεί να μετρηθεί σε ίντσες αντί για μίλια. Το μεγάλο ζήτημα εξωτερικής πολιτικής από το οποίο έχει αρπαχθεί ο Herzog είναι η παραπαίουσα σχέση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ισραήλ, την οποία ορκίζεται να βελτιώσει. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο Λευκός Οίκος θα αντιμετώπιζε αμέσως ευνοϊκά τον πρωθυπουργό Herzog, δεδομένου ότι είναι λιγότερο επιθετικός από ό, τι ο Νετανιάχου και θα προσπαθήσει να αμβλύνει τις εντάσεις, αλλά αυτό θα ήταν κάτι που θα συνέβαινε με οποιοδήποτε άλλον υποψήφιο. Η προσωπική σχέση μεταξύ του Ομπάμα και του Νετανιάχου είναι τόσο παγωμένη που μια πιθανή βελτίωση των διμερών σχέσεων θα αφορά περισσότερο την απουσία του Νετανιάχου αντί στην αντικατάστασή του.

Σε ό, τι αφορά το μεγαλύτερο ζήτημα πολιτικής που διαχωρίζει τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ, όμως, ο Νετανιάχου και ο Herzog συμφωνούν. Η αποδοκιμασία του Χέρτζογκ για την ομιλία του Νετανιάχου στο Κογκρέσο [4] δεν πρέπει να επισκιάζει το γεγονός ότι, όπως και ο Νετανιάχου, ο Χέρτζογκ δεν θα δέχονταν ποτέ ένα πυρηνικό Ιράν σαν τετελεσμένο γεγονός και ότι η αντίληψη του Χέρτζογκ σχετικά με την ιρανική απειλή είναι πολύ πιο έντονη από εκείνη του Ομπάμα. Η πιθανότητα ότι ο Herzog θα προσπαθήσει σίγουρα να κρατήσει τις διαφωνίες του με τον Λευκό Οίκο πίσω από κλειστές πόρτες, δεν σημαίνει ούτε ότι δεν θα υπάρξουν διαφωνίες ούτε ότι ο Herzog θα ανοίξει τον δρόμο για μια πυρηνική συμφωνία. Στην πραγματικότητα, δεν θα επιφέρει κάποια αλλαγή στον φόβο του Ισραήλ απέναντι στις ιρανικές πυρηνικές φιλοδοξίες ή την αντίστοιχα επιθετική στάση της χώρας.

Σχετικά με την ειρηνευτική διαδικασία και τους συμβιβασμούς, όμως, η θέση του Χέρτζογκ είναι αναμφισβήτητα διαφορετική από εκείνη του Νετανιάχου. Ακόμα κι έτσι, το τελικό αποτέλεσμα θα είναι πιθανότατα το ίδιο. Ο Herzog θα προσπαθήσει σίγουρα να επαναφέρει τις διαπραγματεύσεις με την Παλαιστινιακή Αρχή, αλλά ο ίδιος δεν φαίνεται έτοιμος να αντιμετωπίσει τις ειρηνευτικές συνομιλίες με την βαρύτητα που πολλοί της αριστερά πιστεύουν ότι έχουν. Δεν χρησιμοποίησε την λέξη Shalom (η οποία στην εβραϊκή γλώσσα σημαίνει ειρήνη και αποτελεί ένα κοινό σύνθημα της αριστεράς στις εκστρατείες της) στην προεκλογική του εκστρατεία. Επιπλέον, ο Χέρτζογκ εξήγησε την περασμένη εβδομάδα [5] ότι «πρέπει να είμαστε ρεαλιστές και όχι αφελείς σχετικά με αυτό το θέμα. Δεν θέλω να ενθαρρύνω την ανάπτυξη προσδοκιών. Θέλω απλά να κάνω ό, τι καλύτερο μπορώ και να προχωρήσουμε». Όμως, ακόμη κι αν ο Χέρτζογκ σκόπευε να θέσει τις διαπραγματεύσεις στην κορυφή της ατζέντας του, ίσως να έχει ξεμείνει από χρόνο, γεγονός που θα είχε ως αποτέλεσμα η δύστροπη Παλαιστινιακή Αρχή να αισθανθεί αδικημένη από τις προηγούμενες ειρηνευτικές συνομιλίες, να δείξει πως επιθυμεί να εγκαταλείψει εντελώς την ειρηνευτική διαδικασία και αντ’ αυτής να επιλέξει την διεθνή νομοθεσία[6], ανεξάρτητα από την έκβαση των εκλογών του Ισραήλ. Κάθε διαπραγμάτευση χρειάζεται δύο πλευρές, και αν η παλαιστινιακή πλευρά δεν βλέπει πια το όφελος στην συμμετοχή της, η επιθυμία του Herzog να καταλήξει σε συμφωνία θα πέσει στο κενό, ανεξάρτητα από το πόσο δυνατά μπορεί να προωθήσει το ζήτημα.

Η επέκταση των οικισμών αποτελεί ένα θέμα στο οποίο ο Νετανιάχου και ο Herzog έχουν ακολουθήσει εκ διαμέτρου διαφορετικές προσεγγίσεις. Ο Νετανιάχου δεν έχει δείξει κανένα σημάδι ότι βλέπει τους οικισμούς ως πραγματικό πρόβλημα και όχι ως μια δικαιολογία που οι Παλαιστίνιοι και οι διεθνείς σύμμαχοί τους έχουν αρπάξει επειδή τους βολεύει. Η άποψη του Χέρτζογκ, αντίθετα, βρίσκεται σε αντιστοιχία με το αριστερό του υπόβαθρο. Στο παρελθόν, ο ίδιος προέτρεψε την κυβέρνηση να παγώσει την οικοδόμηση οικισμών [7]. Υπάρχει ευρέως η άποψη ότι, εάν γίνει πρωθυπουργός, θα παγώσει την οικοδόμηση οικισμών εκτός των μεγάλων μπλοκ που κατά πάσα πιθανότητα θα διατηρήσει το Ισραήλ σε οποιαδήποτε μελλοντική ειρηνευτική συμφωνία. Ωστόσο, παρά την υποτιθέμενη στάση του Χέρτζογκ κατά των οικισμών -και γενικά δεν έχει επιτρέψει στον εαυτό του να δεσμευτεί από κάποια συγκεκριμένη υπόσχεση κατά την διάρκεια της καμπάνιας του- η θέση του δεν θα οδηγήσει σε κάποιο σημαντικό επίτευγμα σχετικά με τους Παλαιστινίους, ή ακόμα και στον αναγκαστικό περιορισμό των εντάσεων με την διεθνή κοινότητα πάνω στο θέμα της επέκτασης των οικισμών. Σε αντίθεση με την επικρατούσα άποψη, η αύξηση στον πληθυσμό των διακανονισμών μέχρι το τέλος του 2014 σύμφωνα με τον Νετανιάχου ήταν ελαφρώς χαμηλότερη [8] από ό, τι υπό την ηγεσία των προκατόχων του. Στην πραγματικότητα, αν κι ο αριθμός των κατασκευών στην Δυτική Όχθη άρχισε να αυξάνεται το 2013, σε κάθε άλλη χρονιά της τρέχουσας θητείας του Νετανιάχου, ο αριθμός των ξεκινημάτων ανέγερσης κατοικιών ήταν [9] χαμηλότερος από ό, τι σε οποιαδήποτε χρονιά υπό τον Barak, τον Ariel Sharon και τον Ehud Olmert.

Αυτό δεν γράφεται για να υπονοηθεί ότι ο Νετανιάχου υπήρξε μια «περιστερά» για τους οικισμούς, αλλά όντως σημαίνει ότι ο Herzog είναι απίθανο να είναι σε θέση να βελτιώσει τις επιδόσεις του σε σημαντικό βαθμό. Η πραγματικότητα είναι ότι η πιο προβληματική κατασκευή οικισμών είναι, από πολλές απόψεις, αυτό που συμβαίνει στα μεγάλα μπλοκ δυτικά του τείχους ασφαλείας που κανείς από τους δύο δεν θα τερματίσει˙ η επέκταση των χώρων, όπως του Ma'ale Adumim και του Ariel πάει μακρύτερα στην Δυτική Όχθη και καθιστά την γειτνίαση ενός μελλοντικού παλαιστινιακού κράτους πολύ πιο δύσκολη να επιτευχθεί από όσο η οικοδόμηση οικισμών σε απομονωμένες κορυφές λόφων. Επιπλέον, ο Νετανιάχου πάγωσε πραγματικά την οικοδόμηση νέων οικισμών εποίκων οπουδήποτε εκτός από την Ανατολική Ιερουσαλήμ για δέκα μήνες το 2009-10, σε μια προσπάθεια να κινήσει παράλληλα τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, αλλά η προσπάθεια απέτυχε επειδή ο Μαχμούντ Αμπάς ζήτησε την παύση της οικοδόμησης στην Ιερουσαλήμ, επίσης. Η κίνηση δεν χάρισε στον Νετανιάχου ούτε καν πολλά εύσημα από την διεθνή κοινότητα. Καθ’ όλη την θητεία του Νετανιάχου, η κατασκευή ισραηλινού οικισμών έχει γίνει μόνο ένα σημείο μεγαλύτερης έντασης στις σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Ο Herzog μπορεί να είναι σε θέση να βελτιώσει την εικόνα με το να μην υπερασπίζεται δημόσια τους οικισμούς με τον ίδιο τρόπο που το έκανε ο Νετανιάχου. Αλλά οι μεγαλύτεροι οικισμοί πρόκειται να συνεχίσουν να επεκτείνονται ανεξάρτητα από το ποιος βρίσκεται στην ηγεσία της κυβέρνησης του Ισραήλ.

Άλλα θέματα που έχουν φέρει αισχύνη στο Ισραήλ πρόκειται να παραμείνουν σταθερά, επίσης. Η θέση του Herzog για την εκτόξευση ρουκετών από την Γάζα είναι ταυτόσημη με του Νετανιάχου. Μια κυβέρνηση Herzog δεν θα υποστεί σιωπηλά μια ομοβροντία ρουκετών της Χαμάς ούτε θα απόσχει από χτυπήματα αντιποίνων ή προληπτικές επιδρομές. Το περιβάλλον που έχει οδηγήσει σε μεγάλης κλίμακας μάχες μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς τρεις φορές σε λίγο περισσότερα από έξι χρόνια θα συνεχιστεί, και, σε κάποιο σημείο, ο επόμενος πρωθυπουργός του Ισραήλ είναι σχεδόν βέβαιο ότι πρόκειται να εμπλακεί σε νέες πολεμικές επιχειρήσεις με την Χαμάς, την Χεζμπολάχ ή και τις δύο. Ακόμα χειρότερα, εάν η Παλαιστινιακή Αρχή συνεχίσει τις πρόσφατες και αυξανόμενες απειλές της να διακόψει την συνεργασία ασφαλείας με το Ισραήλ στην Δυτική Όχθη, ο Χέρτζογκ δεν θα έχει επίσης καμία επιλογή παρά να αυξήσει μαζικά την στρατιωτική παρουσία του Ισραήλ στην Δυτική Όχθη με αποτέλεσμα την ένταση, τις μάχες και πολύ πιθανόν μια άλλη Ιντιφάντα. Ένα μεγάλο μέρος της Δυτικής οργής που κατευθύνεται στον Νετανιάχου έχει επικεντρωθεί στον δυσανάλογο αριθμό των θανάτων Παλαιστινίων κατά την διάρκεια επιχειρήσεων στην Γάζα, αλλά περαιτέρω μάχες μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς είναι αναπόφευκτες και οι βασικές δομικές μεταβλητές που οδηγούν σε έναν μονόπλευρο αριθμό νεκρών κάθε φορά που το Ισραήλ και οι Παλαιστίνιοι θα εμπλέκονται δεν θα αλλάξουν με διαφορετικό πρωθυπουργό.

Εάν, μετά την Τρίτη, ο Χέρτζογκ γίνει ο επόμενος πρωθυπουργός του Ισραήλ, θα φέρει μια πιο φωτεινή συμπεριφορά, έναν λιγότερο συγκρουσιακό τόνο και μια φιλικότερη τροπή σε μια σειρά από ισραηλινές πολιτικές ασφαλείας. Θα απολαύσει μια περίοδο χάριτος στην Ουάσιγκτον και στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες καθώς θα εκφράζει μια γνήσια επιθυμία να χαράξει έναν διαφορετικό δρόμο από τον Νετανιάχου και θα κάνει πραγματικές κινήσεις για να συμμετάσχει εκ νέου στην ειρηνευτική διαδικασία. Αλλά στο τέλος της θητείας του, ο Χέρτζογκ είναι ελάχιστα πιο πιθανό από ό, τι ο Νετανιάχου να έχει χτίσει μια συμφωνημένη λύση δύο κρατών, μια συμβιβαστική προσέγγιση απέναντι στο Ιράν ή μια βιώσιμη εκεχειρία με την Χαμάς. Εκείνοι που έχουν εναποθέσει όλες τις επιθετικές προσεγγίσεις του Ισραήλ αποκλειστικά στην πλάτη του Νετανιάχου πρόκειται να απογοητευτούν μόλις μάθουν ότι ένας διαφορετικός τόνος δεν συσχετίζεται πάντα με διαφορετική ουσία.

Copyright © 2002-2014 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/143264/michael-j-koplow/too-close...

Σύνδεσμοι:
[1] http://www.timesofisrael.com/final-polls-before-elections-give-herzog-4-...
[2] http://news.yahoo.com/israels-herzog-labours-diplomatic-answer-bombastic...
[3] http://www.timesofisrael.com/cost-of-living-tops-list-of-election-issues...
[4] http://www.nytimes.com/2015/02/28/opinion/dividing-the-us-on-israel.html...
[5] http://www.jpost.com/Israel-Elections/Herzog-I-dont-say-the-word-peace-s...
[6] http://foreignpolicy.com/2015/03/12/what-israels-election-looks-like-to-...
[7] http://www.timesofisrael.com/herzog-freeze-settlements-dont-release-pris...
[8] http://www.timesofisrael.com/netanyahu-years-see-more-settlement-growth/
[9] http://www.nytimes.com/interactive/2015/03/12/world/middleeast/netanyahu...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr