Τα ποτάμια της Βαβυλωνίας

Όπως και οι αγρότες παντού, οι Τούρκοι παραγωγοί μάχονται την ξηρασία, τις ασθένειες, τον λοιμό και την αναποτελεσματική άρδευση (που η Άγκυρα προσπαθεί να αλλάξει, ειδικά με το έργο GAP), και οι συγκομιδές μπορεί να διαφέρουν δραματικά. Όπως και αλλού στην περιοχή, ορισμένοι αγρότες έχουν εγκαταλείψει την γη τους. Αλλά καθώς τμήματα του Ιράκ μετατρέπονται σε ένα αμμώδες γκρι χρώμα στις δορυφορικές εικόνες, περιοχές της Τουρκίας έχουν γίνει πιο πράσινες [12]. Πράγματι, σε αντίθεση με την υπόλοιπη περιοχή, η Τουρκία δεν αντιμετωπίζει μια έκτακτη ανάγκη σε εθνικό επίπεδο.

Ήδη, τουρκικά φράγματα, και υπάρχουν πάνω από 140 από αυτά, έχουν πολύ μεγαλύτερη χωρητικότητα αποθήκευσης από εκείνα στην κατάντη. Και όταν τα νέα τουρκικά σχέδια για φράγματα ολοκληρωθούν μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια, μέχρι και 1,2 εκατομμύρια επιπλέον εκτάρια [13] στο εσωτερικό της Τουρκίας θα αρδεύονται –μια κατά οκτώ φορές αύξηση από ό,τι ισχύει σήμερα. Αυτό σημαίνει ότι η Τουρκία θα προχωρήσει με τα σχέδια σχεδόν να τριπλασιάσει τις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων της.

Σύμφωνα με τον δείκτη έντασης νερού Pfister [14], η Τουρκία είναι μόνο μέτρια πιεσμένη από έλλειψη νερού, έχοντας δείκτη 0.779 σε σύγκριση με την μονάδα. Το Ιράκ βρίσκεται στο 0.974 και η Συρία στο 0.999, άρα είναι εξαιρετικά πιεσμένες. Σύμφωνα με στοιχεία του 2011, η Τουρκία κατατάσσεται 46η σε παγκόσμιο επίπεδο για την διαθεσιμότητα γλυκού νερού -όχι μια σπουδαία θέση, αλλά καλύτερη από την 76η του Ιράκ και την 126η της Συρίας. Ομοίως, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, η Τουρκία έχει σχεδόν τρεις φορές την κατά κεφαλήν διαθεσιμότητα νερού του Ιράκ και δέκα φορές μεγαλύτερη από της Συρίας. Η Τουρκία είναι επίσης σε θέση να επενδύσει για την μεγαλύτερη αποδοτικότητα του νερού, με ένα ΑΕΠ σχεδόν οκτώ φορές μεγαλύτερο από το Ιράκ.

Δεδομένης της σχετικά καλύτερη υγείας του νερού της Τουρκίας, θα ήταν λογικό να σκεφτούμε ότι θα σταματήσει την κατασκευή φραγμάτων σε βάρος των γειτόνων της στην κατάντη. Αντ’ αυτού, έχει κάνει το αντίθετο, σχεδιάζοντας να ολοκληρώσει 1.700 νέα φράγματα και υδατοφράκτες [15] εντός των συνόρων της.

Η πόλη της Susuz (κέντρο) φαίνεται στην βόρεια ακτή του φράγματος Ataturk, στις 10 Νοεμβρίου 2014. YANNIS BEHRAKIS / REUTERS
------------------------

Όταν πιέζονται, οι Τούρκοι αξιωματούχοι απαντούν ότι τα σχέδια της κυβέρνησης είναι δικαιολογημένα, δεδομένου ότι η Τουρκία επίσης πλήττεται από λειψυδρία. Βιάζονται να επισημάνουν, εξάλλου, ότι η αναποτελεσματική χρήση του νερού από το Ιράκ και την Συρία είναι μέρος του προβλήματος. Και είναι αλήθεια ότι το Ιράκ σπαταλά πολύ νερό. Αλλά αυτό είναι κυρίως το αποτέλεσμα της διαλυμένης υποδομής και της αναποτελεσματική άρδευσης που είναι κληρονομιά δεκαετιών πολέμου και δικτατορίας. Εν τω μεταξύ, οι πετρελαϊκές υποδομές που έχουν καταστραφεί από το ISIS και οι καταρρέουσες εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων μολύνουν όσο λίγο νερό υπάρχει, και οι μεγάλοι αριθμοί των ιδιωτικών πηγαδιών που σκάφτηκαν κατά την τελευταία δεκαετία του πολέμου έχουν πλήξει τις προσπάθειες διατήρησης [των υδάτων].

Με λίγα λόγια, το Ιράκ χρειάζεται βοήθεια, όχι τιμωρία. ωστόσο, αν θέλει μια δίκαιη συμφωνία με την Τουρκία, θα πρέπει επίσης να αποδείξει την προσήλωσή του στις αποτελεσματικές ολοκληρωμένες λύσεις για το νερό.

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ

Υπάρχει ελπίδα για την επίλυση της σύγκρουσης για το νερό μεταξύ της Τουρκίας και του Ιράκ και της Συρίας. Οι προηγούμενες διαπραγματεύσεις προσφέρουν κάποια μαθήματα. Η Ιορδανία και το Ισραήλ, κατ’ αρχήν, έκαναν μυστικές (και τώρα δημόσιες) διαπραγματεύσεις για τους ποταμούς Ιορδάνη και Yarmuk από το 1950. Οι συνομιλίες αυτές ήταν σχετικά επιτυχείς για τρεις λόγους.

Ο πρώτος είναι η συμμετοχή των διεθνών μεσολαβητών. Το 1987, η Ιορδανία και η Συρία σχεδίαζαν να φράξουν τον ποταμό Γιαρμούκ, αλλά το Ισραήλ διαμαρτυρήθηκε. Δεδομένου ότι είχε ήδη επιτεθεί σε ένα συριακό χώρο κατασκευής φράγματος το 1967, όλες οι πλευρές γνώριζαν ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να κλιμακωθούν γρήγορα. Η Ιορδανία και το Ισραήλ ζήτησαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες βοήθεια, και ο Richard Armitage, ο οποίος ήταν αναπληρωτής υπουργός Άμυνας, παρενέβη για να μεσολαβήσει. Η βάση για περαιτέρω συνομιλίες δημιουργήθηκε, και, τελικά, οι δύο πλευρές συνήψαν αρκετές συμφωνίες, η τελευταία εκ των οποίων είναι η ρύθμιση των υδάτων της Ερυθράς Θάλασσας και της Νεκράς Θάλασσας, μια δέσμευση να κατασκευαστεί ένα κανάλι που θα παρέχει πόσιμο νερό στην Ιορδανία, το Ισραήλ, και τα παλαιστινιακά εδάφη˙ να σταθεροποιηθεί η στάθμη του νερού της Νεκράς Θάλασσας˙ και να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια.

Το μάθημα για την Τουρκία, το Ιράκ και την Συρία είναι σαφές: Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΕΕ πρέπει να είναι έτοιμες να παρέμβουν. Για παράδειγμα, η ΕΕ έχει βάλει στην άκρη πάνω από 1 δισ. δολάρια ετησίως [16] σε «προενταξιακή» βοήθεια για την Τουρκία μέχρι το 2020, και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν χρησιμοποιήσει από καιρό την συνεργασία ασφαλείας με την Τουρκία για να αποκτήσουν επιρροή σε ευρύτερες πολιτικές. Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση Abadi στο Ιράκ έχει αποδειχθεί επανειλημμένα ότι ανταποκρίνεται πολύ περισσότερο στις παρακλήσεις των ΗΠΑ από όσο η κυβέρνηση του Μαλίκι και τόσο η Τουρκία όσο και το Ιράκ έχουν κάνει διπλωματικές προόδους [17] κατά την διάρκεια της κρίσης με το ISIS. Υπάρχει περιθώριο, ως εκ τούτου, για εποικοδομητική επιρροή.