Η αλήθεια για την μεταναστευτική κρίση | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η αλήθεια για την μεταναστευτική κρίση

Τραγικές επιλογές, ηθικοί κίνδυνοι και πιθανές λύσεις
Περίληψη: 

Το ευρωπαϊκό σχέδιο που ξεκίνησε το 1950 και εξελίχθηκε στην 28μελή Ευρωπαϊκή Ένωση έχει σημειώσει εντυπωσιακή επιτυχία στον πρωταρχικό στόχο των οραματιστών ιδρυτών της: Να αποφευχθεί η επανάληψη των δύο καταστροφικών παγκόσμιων πολέμων που ξεκίνησαν στην Ευρώπη. Η αυξημένη ευημερία και η ελευθερία ακολούθησαν. Κανείς δεν θέλει να δει αυτές τις επιτυχίες να κινδυνεύουν από αποτυχημένες πολιτικές για την μετανάστευση.

Ο MICHAEL S. TEITELBAUM είναι ανώτερος ερευνητικός συνεργάτης στο Labor and Worklife Program στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Harvard.

Καθώς ο κόσμος παρακολουθεί τα αλλεπάλληλα κύματα των μεταναστών και των προσφύγων να ξεχύνονται σε όλη την Ευρώπη, αυτό που κάποτε ήταν συγκλονιστικό φαίνεται πλέον ρουτίνα.

Δεν μπορεί να υπάρξει καμία αμφιβολία ότι εξελίσσεται μια μεγάλη κρίση, τόσο ανθρωπιστικά όσο και πολιτικά. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι πληρώνουν μεγάλα ποσά σε Λίβυους διακινητές, διακινδυνεύοντας τις ζωές τους σε μη αξιόπλοα πλοία για να διασχίσουν τα ύπουλα νερά της Μεσογείου˙ οι λαθρέμποροι στέλνουν σήματα κινδύνου καθ’ όλο το εικοσιτετράωρο στις ευρωπαϊκές περιπολίες διάσωσης, και όταν τα σκάφη διάσωσης απαντούν, οι λαθρέμποροι εμβολίζουν τα περιπολικά σκάφη ή βυθίζουν τις βάρκες τους. Οι λαθρέμποροι στην Τουρκία στοιβάζουν τους πελάτες τους σε μικρά φουσκωτά σκάφη, τους κατευθύνουν προς τα κοντινά ελληνικά τουριστικά νησιά που έχουν οπτική επαφή με τις τουρκικές ακτές, και τους δίνουν εντολή να τρυπήσουν τα φουσκωτά κατά την άφιξή τους.

Εκατοντάδες μετανάστες δια θαλάσσης κατασκηνώνουν σε τουριστικές παραλίες στην πλούσια ιταλική Ριβιέρα. Χιλιάδες περισσότεροι διασχίζουν την Ιταλία και την Γαλλία προς τους αυτοσχέδιους καταυλισμούς κοντά στο γαλλικό λιμάνι του Καλαί, όπου περιμένουν να περάσουν λαθραία σε τρένα και φορτηγά που εισέρχονται στην σήραγγα της Μάγχης προς το Ηνωμένο Βασίλειο. Δεκάδες χιλιάδες ταξιδεύουν με τα πόδια, με τρένα, λεωφορεία, ταξί, και λαθρεμπορικά βαν σε όλη την Σερβία, την πΓΔΜ και την Ουγγαρία για να ζητήσουν άσυλο στην Γερμανία, την Σουηδία και την Αυστρία.

15092015-1.jpg

Μετανάστες ξεκουράζονται μέσα σε αυτοσχέδιο καταφύγιο στο υπόγειο πάρκινγκ ενός σιδηροδρομικού σταθμού στο Σάλτσμπουργκ, στην Αυστρία, στις 13 Σεπτεμβρίου 2015. DOMINIC EBENBICHLER / REUTERS
-------------------------------

ΤΡΟΜΑΚΤΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ

Ο πραγματικός αριθμός των ανθρώπων που διασχίζουν την Μεσόγειο προς το έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο μέτρο που τα περιορισμένα διαθέσιμα στοιχεία είναι αξιόπιστα, είναι τρομακτικός. Κατά τους πρώτους οκτώ μήνες του 2015, πάνω από 400.000 άνθρωποι έκαναν με επιτυχία το φορτισμένο ταξίδι. Στο πρώτο μέρος αυτού του έτους, περίπου το 80% αναχωρούσαν από το σημερινό αποτυχημένο κράτος της Λιβύης και αποβιβάζονταν επί ιταλικού εδάφους. Πιο πρόσφατα, έχουν αυξηθεί οι λαθρομεταναστευτικές δραστηριότητες από την Τουρκία προς τα κοντινά ελληνικά νησιά.

Στις όλο και πιο τραχιές πολιτικές και δημοσιογραφικές συζητήσεις στην Ευρώπη και αλλού, οι πρόσφατες κινήσεις περιγράφονται ως νέες «καταστροφές», «πολιτικές αποτυχίες», ακόμη και «εισβολές» που η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της έχουν αποδειχθεί ανίκανοι να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά. Στην πραγματικότητα, αυτή η «αντικανονική» μετανάστευση σε όλη την Μεσόγειο, δεν είναι νέα, αλλά οι ποσότητες είναι πράγματι πολύ μεγαλύτερες από ό, τι τα προηγούμενα χρόνια. Το ίδιο, επίσης, οι αριθμοί εκείνων που πεθαίνουν στην προσπάθεια. Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης στην Γενεύη υπολογίζει ότι κατά τους πρώτους οκτώ μήνες του 2015, πάνω από 2.700 επίδοξοι μετανάστες της Μεσογείου έχασαν την ζωή τους στην θάλασσα.

Οι σκληρές και ευρέως διαδεδομένες εικόνες από εκατοντάδες χιλιάδες άνδρες, γυναίκες και παιδιά να διασχίζουν την Μεσόγειο σε ετοιμόρροπες βάρκες, και από τις επακόλουθες ανθρωπιστικές καταστροφές στην θάλασσα, είναι αδύνατον να αγνοηθούν. Οι σπαρακτικές φωτογραφίες του πνιγμένου Σύριου τρίχρονου αγοριού που ξεβράστηκε σε μια τουρκική παραλία αναδείχθηκαν σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα μαζικής ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο. Τέτοιες βαθιά ανησυχητικές εικόνες δημιουργούν τρομακτικές καθημερινές προκλήσεις για μια ΕΕ που ήδη αγωνίζεται με βαθιές υφέσεις, παρατεταμένη υψηλή ανεργία, τρομοκρατικές επιθέσεις, οικονομική και πολιτική αστάθεια στην Ελλάδα, και προκλήσεις στο νομισματικό σύστημα του ευρώ. Παρέχουν χρήσιμη πολιτική τροφή για τα ενισχυόμενα λαϊκιστικά και αντιευρωπαϊκά κόμματα και κινήματα που έχουν εμφανιστεί στις περισσότερες από τις 28 χώρες-μέλη της ΕΕ. Και έχουν διεγείρει ένα αυξανόμενο κύμα βίαιων επιθέσεων σε εγκαταστάσεις που στεγάζουν μετανάστες –πάνω από 200 τέτοιες επιθέσεις στην Γερμανία φέτος, που περιγράφηκαν από την Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ ως «ανάξιες της χώρας μας».

ΤΡΑΓΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ, ΗΘΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ

Καθώς μελετούν απαντήσεις σε αυτές τις προκλήσεις, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, οι υπερασπιστές [των μεταναστών] και οι ηγέτες των μέσων ενημέρωσης πρέπει να έχουν κατά νου δύο σημαντικές έννοιες: Τις τραγικές επιλογές και τους ηθικούς κινδύνους.

Οι πρόσφατες μαζικές μεταναστεύσεις δημιουργούν βαθιά ηθικά διλήμματα για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, του τύπου που οι ηθικοί φιλόσοφοι και θεολόγοι αποκαλούν «τραγικές επιλογές» [1]. Αυτές είναι αποφάσεις που φέρνουν σε σύγκρουση τις υπέρτατες αξίες με τις οποίες οι κοινωνίες αυτοπροσδιορίζονται, όπως το πώς να διαθέσουν σπάνιους πόρους μεταξύ των πολύ μεγάλων αριθμών απελπισμένων ανθρώπων.

15092015-2.jpg

Ένα παντελόνι και μια παιδική κουβέρτα σε έναν φράκτη δίπλα σε μια παραλία όπου πρόσφυγες και μετανάστες έφτασαν με λέμβους, στο νησί της Λέσβου, στις 14 Σεπτεμβρίου 2015. ALKIS KONSTANTINIDIS / REUTERS
---------------------------