Η αλήθεια για την μεταναστευτική κρίση

Οι αριθμοί των δυνητικών μεταναστών τώρα είναι εξαιρετικά μεγάλοι. Η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) εκτιμά ότι μέχρι το τέλος του 2014, σχεδόν 60 εκατομμύρια είχαν εκτοπιστεί δια της βίας λόγω διώξεων, συγκρούσεων και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων -ο υψηλότερος αριθμός που έχει καταγραφεί ποτέ- και από αυτούς, έχουν ταξινομηθεί σχεδόν 20 εκατομμύρια ως «πρόσφυγες». Σε αυτούς τους τεράστιους αριθμούς μπορεί εύλογα να προστεθούν δεκάδες ή και εκατοντάδες εκατομμύρια περισσότεροι που πιθανότατα θα προσελκύονταν από οποιαδήποτε διαθέσιμη επιλογή για να μεταναστεύσουν μακριά από συνθήκες μεγάλης φτώχειας, πείνας, ή περιβαλλοντικής καταστροφής.

Σε έναν κόσμο ευρείας τραγωδίας, τι επιλογές θα πρέπει να κάνουν οι ανθρωπιστικές κοινωνίες για να διαθέσουν βοήθεια μεταξύ αυτών των εν δυνάμει μεταναστών; Είναι υποχρεωμένες από το διεθνές δίκαιο και τις δικές τους αξίες να υποδεχθούν όλους όσους επιθυμούν να έρθουν, ανεξάρτητα από τις συνέπειες; Πρέπει να δίνουν προτεραιότητα στην επανεγκατάσταση των προσφύγων, όπως ορίζεται από το διεθνές δίκαιο, σε σχέση με άλλους μετανάστες; Και αν ναι, είναι υποχρεωμένες να υποδεχθούν και τα 20 εκατομμύρια που λογίζονται ως «πρόσφυγες» από την UNHCR; Αν όχι, πώς θα πρέπει να ασχοληθούν με τις μαζικές απώλειες μεταξύ άλλων [μεταναστών] που διακινδυνεύουν την ζωή τους για να αποκτήσουν πρόσβαση στις ευρωπαϊκές χώρες;

Σε φορτισμένες συζητήσεις σχετικά με αυτά τα ηθικά διλήμματα, οι νομικοί ορισμοί και η καθημερινή χρήση των «προσφύγων», «αιτούντων άσυλο» και «μεταναστών» έχουν εισέλθει σε βαθιά σύγχυση. Υπάρχει μια τεράστια βιβλιογραφία σχετικά με αυτούς τους ορισμούς˙ αρκεί να πούμε ότι η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες του 1951 [2] καθορίζει ως «πρόσφυγα» ένα πρόσωπο εκτός της χώρας του ή της εθνότητάς του, το οποίο είναι ανίκανο ή απρόθυμο «να θέσει εαυτόν υπό την προστασία της εν λόγω χώρας. . . λόγω βάσιμου φόβου δίωξης για λόγους φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, συμμετοχής σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα ή πολιτικών πεποιθήσεων». Ένας «αιτούμενος άσυλο» διαφέρει από ένα «πρόσφυγα» μόνο γεωγραφικά, έχοντας ήδη εισέλθει στην χώρα στην οποία ζητεί το καθεστώς του ασύλου ή του πρόσφυγα˙ εκείνοι που έχουν εγκριθεί καλούνται αμφότεροι «πρόσφυγες» και «υπό ασυλία», προσφέροντας μια ακόμη πηγή σύγχυσης. Αντίθετα με την κοινή χρήση, στο πλαίσιο της Σύμβασης για τους Πρόσφυγες, οι άνθρωποι που διαφεύγουν από αποτυχημένα κράτη, συγκρούσεις, ή απελπιστικές οικονομικές συνθήκες δεν πληρούν τις προϋποθέσεις ως προσφύγων ή «υπό ασυλία» εκτός εάν έχουν έννομο φόβο δίωξης βασισμένο σε έναν από τους πέντε λόγους που αναφέρονται παραπάνω. Αλλά τέτοιοι απελπισμένοι μετανάστες εξακολουθούν να αξίζουν σίγουρα το ανθρωπιστικό ενδιαφέρον.

Στην κορυφή των τραγικών επιλογών, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι πρέπει να παλέψουν με τους ηθικούς κινδύνους. Στην χρηματοοικονομική και τα οικονομικά, αυτοί προκύπτουν όταν τα κίνητρα ή οι εγγυήσεις που παρέχονται από τις κυβερνήσεις ή τους εγγυητές έχουν το παράδοξο αποτέλεσμα να ενθαρρύνουν τις τράπεζες, τις εταιρείες, και τους ιδιώτες να αναλάβουν μεγάλους κινδύνους όπως η υψηλή «μόχλευση» μέσω μεγάλου δανεισμού, κινδύνους που οι περισσότεροι διαφορετικά θα είχαν αποφύγει συνετά.

Η ίδια η διεθνής μετανάστευση θα πρέπει τώρα να θεωρείται ως φαινόμενο υψηλής μόχλευσης. Πολλά εκατομμύρια μεταναστεύουν και εγκαθίστανται νόμιμα κάθε χρόνο, αλλά επισκιάζονται από τον δραματικά μεγαλύτερο αριθμό των δυνητικών μεταναστών που δημιουργείται από τις τεράστιες παγκόσμιες οικονομικές ανισότητες και τον πολλαπλασιασμό των αποτυχημένων κρατών και των εμφυλίων πολέμων. Αυτές οι πραγματικότητες, σε συνδυασμό με την σχεδόν καθολική πρόσβαση σε σύγχρονα μέσα μαζικής ενημέρωσης και σε συγκοινωνίες, σημαίνουν ότι η επιλογή της μετανάστευσης σε χώρες πιο ειρηνικές και ευημερούσες είναι όλο και περισσότερο γνωστή και ελκυστική για δυνητικά τεράστιους αριθμούς ανθρώπων –όπως δείχνει ένα αρνητικό μέτρο [σύγκρισης], πάνω από 1 δισ. από τον συνολικό ανθρώπινο πληθυσμό των 7,3 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, ζει σήμερα με λιγότερο από $ 1,25 δολάρια ανά ημέρα [3].

Με μια τέτοια μεγάλη ομάδα μεταναστών να περιμένει στην γωνία, ακόμα και μικρές αλλαγές στην πολιτική από την πλευρά των χωρών που θεωρούνται ως επιθυμητοί προορισμοί -αξιοθαύμαστες δηλώσεις για ανθρωπιστική υποδοχή των μεταναστών ή αλλαγές πολιτικής που προορίζονται να παρέχουν μεταναστευτικά οφέλη σε μικρότερες ομάδες- μπορεί να προκαλέσουν μεγάλες διακυμάνσεις στην μετακίνηση ανθρώπων. Σε αυτά μπορούν να προστεθούν τα στρεβλά κίνητρα που αφορούν στα άτομα που είναι σε θέση να ταιριάζουν στον ορισμό του πρόσφυγα σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, αλλά δεν μπορούν να αποκτήσουν βίζα για να επανεγκατασταθούν ως πρόσφυγες σε μια ευρωπαϊκή χώρα. Με κίνδυνο της ζωής τους, μπορούν να εξαναγκάσουν το ζήτημά τους πληρώνοντας λαθρέμπορους για να τους μεταφέρουν στην χώρα [του ενδιαφέροντός τους], προκειμένου να ζητήσουν άσυλο. Πράγματι, αρκετές κυβερνήσεις στην ΕΕ έχουν δηλώσει επίσημα ότι ακόμη και οι ανθρωπιστικές αποστολές θαλάσσιας διάσωσης ενθαρρύνουν μεγαλύτερους αριθμούς [ανθρώπων] να συνεχίσουν αυτές τις διαδρομές υψηλού κινδύνου.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΥΣΕΙΣ