Έθνη σε κρίση, θεσμοί σε αμφισβήτηση

Στο πλαίσιο αυτού του εθνικού σχεδίου, μια ριζική συνταγματική αλλαγή θα δώσει την ευκαιρία στην ελληνική κοινωνία να διαμορφώσει από μόνη της τους νέους θεσμούς του κράτους και να διορθώσει τις παθογένειες και τις δομικές ανισορροπίες που υφίστανται αυτήν την στιγμή στην χώρα. Η προνομιακή μεταχείριση των βουλευτών, η απουσία ενός συστήματος δημόσιας λογοδοσίας, ο χωρισμός κράτους – εκκλησίας, η διεξαγωγή εκλογών σε πιο αυστηρά χρονικά διαστήματα, η ενίσχυση της ανεξαρτησίας και της ορθής λειτουργίας της δικαιοσύνης αλλά και η ψήφιση προϋπολογισμών που δεν θα επιβαρύνουν αλόγιστα το δημόσιο χρέος, αποτελούν μόνο μερικά από τα ζητήματα που θα μπορούσαν να ρυθμιστούν. Τα ζητήματα αυτά βρίσκονται στον πυρήνα των αιτιών που οδήγησαν στην κρίση του 2010.

Η Ισλανδία, αν και βίωσε μια παρόμοια συντριπτική οικονομική κατάρρευση στις απαρχές της κρίσης του 2008, κατάφερε μέσα από την ψήφιση ενός νέου Συντάγματος να επανασχεδιάσει το κράτος και την οικονομία της, να διαχειριστεί την κρίση ώριμα και να δρομολογήσει ριζικές μεταρρυθμίσεις. Οι βασικές πτυχές του νέου Συντάγματος της Ισλανδίας διαμορφώθηκαν από την Συντακτική Εθνοσυνέλευση, ένα σώμα 950 απλών πολιτών επιλεγμένων με κλήρωση από τους εκλογικούς καταλόγους ενώ η περαιτέρω επεξεργασία των θεμάτων πραγματοποιήθηκε απο τα 25 μέλη του Συνταγματικού Συμβουλίου [7]. Τα μέλη του Συμβουλίου απαγορευόταν να ανήκουν σε κάποιο πολιτικό κόμμα για να εξασφαλισθεί η μεγαλύτερη δυνατή εκπροσώπηση διαφορετικών και ανεξάρτητων απόψεων. Οι προτάσεις και τα προσχέδια κάθε άρθρου του Συντάγματος αναρτήθηκαν στο Διαδίκτυο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και μέσα από ηλεκτρονικές πλατφόρμες διαλόγου λήφθηκαν υπόψη τα σχόλια και οι επισημάνσεις των πολιτών. Παράλληλα, οργανώθηκαν εκατοντάδες τοπικές συνελεύσεις σε δημόσιους χώρους που έδωσαν την ευκαιρία στους πολίτες να γίνουν κομμάτι της συνταγματικής αλλαγής.

Η διαδικασία αναθεώρησης του συντάγματος μπορεί να σηματοδοτήσει ένα νέο ξεκίνημα για την Ελλάδα και να αποτελέσει ευκαιρία για ένα κοινωνικό συμβόλαιο εμπιστοσύνης μεταξύ κράτους και πολιτών. Γι’ αυτόν τον λόγο πρέπει να στοχεύει στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών σε ανοιχτές διαδικασίες στις οποίες θα μπορούν να προτείνουν, να αντιπροτείνουν, να σχολιάσουν και να συνδιαμορφώσουν το περιεχόμενο των συνταγματικών αλλαγών. Οι ανοιχτές και συμμετοχικές διαδικασίες θα δώσουν το αίσθημα στους πολίτες ότι οι ίδιοι επαναπροσδιορίζουν την πορεία της χώρας για τις επόμενες δεκαετίες.

Η πολιτική συναίνεση, η κοινωνική αποδοχή και η ριζική θεσμική αλλαγή μέσα από μηχανισμούς κοινωνικής διαβούλευσης αποτελούν τα σημαντικότερα στοιχεία που συμβάλλουν αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση και υπέρβαση μιας εθνικής κρίσης. Είναι βέβαιο ότι κάθε λαός έχει διαφορετικά πολιτισμικά χαρακτηριστικά που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τα εμπόδια που βρίσκει στο διάβα της ιστορίας του.

Σε μια περίοδο κατά την οποία η απογοήτευση κυριαρχεί και η προοπτική εξόδου από τον φαύλο κύκλο της εσωστρέφειας φαντάζει δύσκολη, το πολιτικό σύστημα πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του και οι πολίτες να συμμετέχουν στην προσπάθεια χάραξης μιας νέας πορείας για το ελληνικό έθνος. Το ζητούμενο είναι να χτίσουμε μια σχέση εμπιστοσύνης με το κράτος, να μετατρέψουμε την εσωστρέφεια σε κοινωνική δράση και αλλαγή νοοτροπίας και να επανασχεδιάσουμε το θεσμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα λειτουργούμε ατομικά και συλλογικά.

Το ζητούμενο, δηλαδή, είναι μια νέα εθνική ταυτότητα και ένα όραμα για τις επόμενες δεκαετίες.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:

[1] Βλέπε: http://www.bbc.com/news/world-europe-34485865 , [απόληψη: 10/11/2015]
[2] Βλέπε: http://www.euronews.com/2014/01/27/celebrations-as-tunisia-adopts-new-co..., (απόληψη: 11/11/2015)
[3] Βλέπε: http://www.reuters.com/article/2014/12/27/us-sweden-politics-poll-idUSKB... , [απόληψη: 11/11/2015)
[4] Μαίρη Χίλσον, Το Σκανδιναβικό Μοντέλο: αποτελεσματικότητα και αλληλεγγύη, συναίνεση και θεσμικός πειραματισμός, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2012, σ. 65
[5] Idem, σ. 83
[6] Daron Acemoglu, Robinson, James, and Simon Johnson, “An African Success Story: Botswana”, MIT Department of Economics Working Paper No. 01-37, July 2001
[7] Baldvin Thor Bergsson, Paul Blokker, “The Constitutional Experiment in Iceland”, in Kalman Pocza (edited by), Verfassungsgebung in konsolidierten Demokratien: Neubeginn oder Verfall eines Systems?, Baden-Baden: Nomos Verlag, In press

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition