Η υψηλών φιλοδοξιών δημοκρατία της Γεωργίας

Στις 8 Οκτωβρίου, η Γεωργία [1] διεξήγαγε αυτές που μπορεί να είναι οι πιο ελεύθερες, πιο δίκαιες και πιο ανταγωνιστικές εκλογές [2] στην ανεξάρτητη ιστορία της. Η ψηφοφορία προχώρησε πιο ομαλά από ό, τι ανέμεναν πολλοί παρατηρητές, με δεδομένες τις αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ του κυβερνώντος κόμματος του Γεωργιανού Ονείρου (Georgian Dream, GD) και του κόμματος της Αξιωματικής αντιπολίτευσης Ενωμένο Εθνικό Κίνημα (United National Movement, UNM) που κάποτε ήταν κυβερνών κόμμα, και την σύντομη κορύφωση της πολιτικής βίας στις ημέρες που οδηγούσαν στις εκλογές.

Η ψηφοφορία σηματοδότησε τον τρίτο συνεχόμενο γύρο ελεύθερων εκλογών της Γεωργίας από το 2012, όταν ένας συνασπισμός υπό την ηγεσία του GD ξεπέρασε τα εμπόδια για να βγάλει το εδραιωμένο UNM από την εξουσία. Σήμερα, η Γεωργία μπορεί σίγουρα να αποκαλείται δημοκρατία [3]˙ είναι η πατρίδα ενός σχετικά ανοικτού και ανταγωνιστικού πολιτικού και εκλογικού περιβάλλοντος. Ωστόσο, το αν η δημοκρατία της χώρας είναι φιλελεύθερη δεν είναι ένα τακτοποιημένο θέμα: Το νικηφόρο GD μπορεί ακόμα να επιδιώξει να διαμορφώσει το σύνταγμα προς όφελός του, και σκληροπυρηνικές ομάδες μέσα στο UNM συνεχίζουν να ασκούν πιέσεις για ανατροπή του GD με εξω-πολιτικά μέσα.

Η ικανότητα της Γεωργίας να εδραιώσει τους πολιτικούς θεσμούς της γύρω από ένα σταθερό δημοκρατικό πολιτισμό [4] είναι αβέβαιη. Σε αυτή την επιδίωξη, οι σπόροι έχουν μόλις σπαρθεί. Όπως δείχνουν οι πρόσφατες τάσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, η δημοκρατία είναι ένας κήπος που έχει ανάγκη από συνεχή περιποίηση -και αυτή είναι η περίπτωση ειδικά της Γεωργίας.

ΠΩΣ ΤΗΝ ΠΑΡΕΔΩΣΕ ΤΟ UNM

Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα έδειξαν μια ισχυρή νίκη του GD, το οποίο πήρε περίπου το 49% των ψήφων, σε σύγκριση με το 27% του UNM. Στο μικτό αναλογικό πλειοψηφικό σύστημα της Γεωργίας, το οποίο αποδίδει το ήμισυ περίπου των 150 εδρών του Κοινοβουλίου ανάλογα με τα εθνικά μερίδια ψήφων και το υπόλοιπο μέσω μονοεδρικών περιφερειών, τα αποτελέσματα αυτά θα πρέπει να μεταφραστούν σε 67 έδρες για το GD και περίπου 27 έδρες για το UNM. Οι υπόλοιπες πλειοψηφικές έδρες θα κατανεμηθούν με βάση τον δεύτερο γύρο της ψηφοφορίας [στις μονοεδρικές], που θα πραγματοποιηθεί στα τέλη Οκτωβρίου. Έχοντας ήδη κερδίσει 23 πλειοψηφικές εκλογικές μάχες αμέσως, εκτός από τις 44 αναλογικές νίκες του, το GD χρειάζεται μόνο εννέα περισσότερες έδρες για να πετύχει μια ολοκληρωτική κοινοβουλευτική πλειοψηφία και 46 ακόμη για μια ενισχυμένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία των τριών τετάρτων [5], την οποία θα μπορούσε να δει να επιτυγχάνεται κατά τον δεύτερο γύρο. Μόνο ένα μικρό κόμμα -το «Πατριωτική Συμμαχία» (Patriotic Alliance, PA), ένα νεο-Mkhedrioni και αντι-Δυτικό λαϊκίστικο μπλοκ (η Mkhedrioni ήταν μια πολιτική και παραστρατιωτική ομάδα που συχνά περιγράφεται ως Μαφία της δεκαετίας του 1990) που κηρύττει τον Ορθόδοξο Χριστιανικό εθνικισμό, τον οικονομικό προστατευτισμό και την διευθέτηση ως προς την Ρωσία- θα μπει στη Βουλή, με έξι αναλογικές θέσεις.

Εν μέσω κομματικών διαπληκτισμών και ιδεολογικών εντυπωσιασμών, οι κοινοβουλευτικές εκλογές ήταν μια νίκη για την συνταγματική μετριοπάθεια. Περισσότερο από ό, τι έκαναν για οποιοδήποτε συγκεκριμένο κόμμα, οι Γεωργιανοί ψηφοφόροι επιδοκίμασαν την δίκαιη διακυβέρνηση και στην σταδιακή μεταρρύθμιση παρά την μαζική αλλαγή. Πράγματι, ήταν η όρεξη του κοινού για μετριοπάθεια και σταθερότητα που αρχικά έφερε το GD και τον δισεκατομμυριούχο ιδρυτή του, Bidzina Ivanishvili, στην εξουσία το 2012. Το GD καλλιέργησε μια παρόμοια εικόνα για να αναδείξει τον σεβαστό τεχνοκράτη Giorgi Kvirikashvili στην πρωθυπουργία τον περασμένο Δεκέμβριο [6]. Κατά τα τελευταία τέσσερα χρόνια, αξιωματούχοι του GD έχουν σωρεύσει αθόρυβα μια σειρά από επιτυχίες που έχουν φέρει πραγματικές βελτιώσεις στις ζωές των απλών Γεωργιανών: Την εφαρμογή ενός δημοφιλούς προγράμματος καθολικής ασφάλισης υγείας [7], την ευρύτερη ενίσχυση των προγραμμάτων κοινωνικής πρόνοιας και την σταθερή οικονομική ανάπτυξη παρά τις σοβαρές εξωγενείς αντιξοότητες [8]. Στην αρένα της εξωτερικής πολιτικής, εν τω μεταξύ, το GD επέβλεψε την δημιουργία μιας Συμφωνίας Σύνδεσης [9] με την Ευρωπαϊκή Ένωση και την ένταξη στην σφαιρική και σε βάθος ζώνη ελευθέρων συναλλαγών της ΕΕ (Deep and Comprehensive Free Trade Area), την πρωτοφανή ενοποίηση με το ΝΑΤΟ, την ιλιγγιώδη ανάπτυξη [10] των δεσμών της χώρας με την Κίνα και την σταδιακή αποτοξίνωση των σχέσεων με την Ρωσία.

Ο πιο σημαντικός παράγοντας στην πρόσφατη νίκη του GD, ωστόσο, δεν ήταν οι πρόσφατες επιτυχίες του, αλλά οι ελλείψεις του UNM. Οι πολιτικοί του GD τείνουν να στερούνται το χάρισμα που προέβαλλαν οι ηγέτες του UNM κατά την διάρκεια των ετών τους στην εξουσία -αλλά έχουν επίσης απόσχει από τις επιδρομές του UNM [11] και τις υπερβολές του, όπως οι συνήθεις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις ιδιωτικής περιουσίας. Από πολλές απόψεις, η άνετη νίκη του GD ήταν λιγότερο μια έγκριση του κυβερνώντος κόμματος από όσο μια αποκήρυξη του UNM. Στην πραγματικότητα, αυτόν τον μήνα ήταν η τέταρτη συνεχόμενη εκλογική ήττα για το UNM και η τρίτη κατά σειράν εκλογή που το UNM χάνει με πάνω από 20 μονάδες [διαφορά]. Τα εν λόγω μελαγχολικά αποτελέσματα θα πρέπει να κάνουν τους ηγέτες του UNM να επανεξετάσουν τα πολιτικά θεμέλια του κόμματός τους και να αντιμετωπίσουν τα θεσμικά προβλήματά του.

Ο πρόεδρος της Γεωργίας, Γκιόργκι Μαργκβελασβίλι, ψηφίζει στην Τιφλίδα, τον Οκτώβριο του 2016. PRESS SERVICE OF GEORGIAN PRESIDENT / LELI BLAGONRAVOVA / HANDOUT VIA REUTERS
-------------------------------------

Η «νεκροψία» της πρόσφατης απόδοσης του UNM θα πρέπει να ξεκινήσει με την εξέταση της σύνδεσης του κόμματος με τον Μιχαήλ Σαακασβίλι, τον ιδρυτή του UNM και πρώην πρόεδρο της Γεωργίας, ο οποίος υπηρετεί τώρα ως κυβερνήτης της περιοχής της Οδησσού της Ουκρανίας. Ο Σαακασβίλι δεν έχει πλέον μια επίσημη θέση στο UNM, αλλά παραμένει το σύμβολο του κόμματος και ανεπίσημος ηγέτης του [12]. Από πολλές απόψεις, είναι επίσης το βαρίδι του: Οι επιδόσεις του μπορεί να βοήθησαν το GD να μεταβάλλει τον χαρακτήρα των εκλογών σε δημοψήφισμα όχι για τις επιδόσεις GD, αλλά για την δική του αμφιλεγόμενη θητεία.

Άλλα γεγονότα προς στις εκλογές έδωσαν στους ψηφοφόρους ελάχιστους λόγους για να πιστέψουν ότι το UNM είχε αλλάξει προς το καλύτερο από το 2012. Πράγματι, σε μια προφανή πρόκληση για την ρεαλιστική ηγεσία του David Bakradze, ο επικεφαλής του UNM στο Κοινοβούλιο, ο Σαακασβίλι και οι σκληροπυρηνικοί του UNM υιοθέτησαν με ευχαρίστηση τον ρόλο του ταραχοποιού κατά τους μήνες πριν από τις εκλογές. Τον Οκτώβριο του 2015, επαληθευμένες ηχογραφήσεις (πιθανόν κυκλοφορημένες από την Ρωσία [2]) αποκάλυψαν αξιωματούχους του UNM να συζητούν την βίαιη ανατροπή [13] της κυβέρνησης του GD. (Τα ίδια στοιχεία μέσα στο UNM αναφέρθηκε ότι προσπαθούν να σαμποτάρουν [14] τις προσπάθειες της Γεωργίας να ολοκληρώσει συμφωνίες απελευθέρωσης των θεωρήσεων [βίζα] με την Ευρωπαϊκή Ένωση την περασμένη άνοιξη). Τον περασμένο μήνα, ανέκυψε μια ηχογράφηση [15] στο YouTube που φάνηκε να καταδεικνύει ότι κάποιες φατρίες του UNM, προβλέποντας μια ήττα στις εκλογές αυτού του μήνα, ετοιμάζονταν να χρησιμοποιήσουν βία για να υποδαυλίσουν αναταραχή σε μια προσπάθεια να ανακτήσουν την εξουσία. Καθώς δημοσιοποιούνταν τα προκαταρκτικά αποτελέσματα, μια σειρά από ενεργούμενα του UNM, προβάλλοντας αμφιβολίες, ισχυρίστηκαν ότι η ψηφοφορία ήταν νόθα και απηύθυναν έκκληση για μποϊκοτάζ του Κοινοβουλίου, κάτι που τελικά απέρριψε η ηγεσία του κόμματος.

Σύμφωνα με τους περισσότερους υπολογισμούς, τα ριζοσπαστικά κομμάτια του UNM αποτελούν την μειοψηφία στο κόμμα, αλλά παρ’ όλα αυτά διατηρούν σημαντική επιρροή. Και εφ’ όσον το UNM παραμένει όμηρος αυτών των πιο ακραίων ομάδων, φαίνεται πιθανό ότι οι εκλογικές προοπτικές του κόμματος, μαζί με το φιλελεύθερο ήθος που το UNM ισχυρίζεται ότι εκπροσωπεί, θα παραμείνουν χαμηλά. Αυτό θα ήταν κρίμα για την Γεωργία. Όπως σε κάθε μη παγιωμένη δημοκρατία, η θεσμοθέτηση μιας μονοκομματικής εξουσίας είναι μια πραγματική πιθανότητα˙ η αποτροπή αυτού του αποτελέσματος, θα απαιτήσει μια αξιόπιστη και πρέπουσα αντιπολίτευση.

Η πιο άμεση ανησυχία, όμως, είναι το πώς το GD σκοπεύει να κυβερνήσει μετά τη νίκη του. Αν καταφέρει να εξασφαλίσει μια ενισχυμένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, το κόμμα θα έχει τους θεσμικούς μοχλούς για να διαμορφώσει το σύνταγμα της αρεσκείας του. Αυτή η εξέλιξη θα μπορούσε να αναστείλει την πρόοδο της χώρας προς τον εκδημοκρατισμό. Πράγματι, ο εξελισσόμενος συλλογισμός του GD [16] σχετικά με τον συνταγματικό ορισμό του γάμου ως θεσμό αποκλειστικά ετεροφυλόφιλων (κάτι που ούτως ή άλλως θα είναι περιττό σύμφωνα με την υπάρχουσα νομοθεσία), φαίνεται να είναι μια άσκοπη πίεση στην συνταγματική μεταρρύθμιση, που θα πρέπει να θεωρείται μόνο ως η έσχατη επιλογή. Ομοίως, οι εκκλήσεις του GD για να εκλέγεται ο πρόεδρος από το Κοινοβούλιο (αντί να εκλέγεται άμεσα από τον λαό, όπως συμβαίνει σήμερα) είναι στην καλύτερη περίπτωση περιττές και στην χειρότερη μια πρώιμη προσπάθεια να εδραιώσει την εξουσία του. Γενικότερα, τα πρώτα βήματα της Γεωργίας στη νέα αυτή εποχή θα πρέπει να είναι προς την ανάπτυξη των φιλελεύθερων χαρακτηριστικών της δημοκρατίας της: Είναι απαραίτητο η Τιφλίδα να αποφύγει την τάση προς την ανελευθερία (illiberalism) [17] που έχει ανακύψει μεταξύ ορισμένων δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια.

Ένα συλλαλητήριο του Ενωμένου Εθνικού Κινήματος (UNM) στην Τιφλίδα, τον Οκτώβριο του 2016. REUTERS / DAVID MDZINARISHVILI
---------------------------------------------

ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΣ ΓΙΑ ΖΗΜΙΕΣ;

Φυσικά, οι εκλογές της 8ης Οκτωβρίου δεν ήταν μόνο για το GD και το UNM. Η είσοδος του PA στο Κοινοβούλιο δεν είναι εντυπωσιακή, αλλά αντιπροσωπεύει ένα αξιοσημείωτο πάτημα για μια ομάδα που έχει βρεθεί σε άνοδο από το 2014, όταν συμμετείχε για πρώτη φορά στις δημοτικές εκλογές. Παρ’όλα αυτά, το κόμμα θα έχει μικρή επιρροή σε ένα σώμα που κυριαρχείται από βουλευτές του GD και του UNM. Μάλιστα, η εξαμελής ομάδα του θα έχει μικρότερη φωνή στο Κοινοβούλιο σε σχέση με εκείνη που είχαν στο παρελθόν άλλες αντι-Δυτικές ομάδες.

Η μείωση της υποστήριξης προς τις αντι-Δυτικές ομάδες στις εκλογές ήταν σημαντική, αλλά χάρη στις επιπτώσεις του εκλογικού ορίου 5% της Γεωργίας, ήταν λιγότερο έντονη από ό, τι θα υπονοούσε η αδύναμη προβολή του ΡΑ. Τα αντι-Δυτικά κόμματα της Γεωργίας, συμπεριλαμβανομένων του μικρού συνασπισμού υπό την ηγεσία (της φίλα προσκείμενης προς την Ρωσία) πρώην επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας, Nino Burjanadze, και των πρώην ομάδων του GD, «Εθνικό Φόρουμ» και «Οι βιομήχανοι», έλαβαν περίπου 10% της εθνικής αναλογικής ψήφου. Αυτή ήταν μια μείωση κατά περίπου πέντε ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση με τις προεδρικές εκλογές του 2013 και, το πιο σημαντικό, μια ισχυρή αντιστροφή σε ό, τι φαινόταν να είναι μια πολυετής τάση [18] όπου τα φιλο-ρωσικά κόμματα να αύξαναν την δύναμή τους. Η κακή απόδοση της ομάδας της Burjanadze ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακή: Ζήτησε διψήφιες αποδόσεις το 2013 και το 2014, αλλά φέτος, κέρδισε μόνο περίπου 3,5% των ψήφων. Στο παρελθόν, οι εκλογικές επιτυχίες της Burjanadze είχαν συμπέσει με μια διαφημιστική καταιγίδα κατά τις τελευταίες εβδομάδες της [προεκλογικής] καμπάνιας, που συχνά συνδέονταν με εισροές ρωσικών χρημάτων. Η αποτυχία της φέτος θα μπορούσε να είναι ένα σημάδι ότι η Ρωσία έχει εκτρέψει την μερίδα του λέοντος της προσοχής και των πόρων της μακριά από την Γεωργία για την ώρα.

Όσο για τα μικρά φιλο-Δυτικά κόμματα της Γεωργίας, βρίσκονται σε εξαιρετικά παρόμοια θέση με τους αντι-Δυτικούς ομολόγους τους. Μαζί, το ευρωπαϊκού στιλ φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα, το κεντρώο «Ελεύθεροι Δημοκράτες», και οι νεοφερμένοι στην οργάνωση με επικεφαλής τον τραγουδιστή όπερας Paata Burchuladze [19] επίσης, εξασφάλισαν περίπου 10% των ψήφων˙ οι Ελεύθεροι Δημοκράτες, με περίπου 4,7% ήρθαν πιο κοντά στο να περάσουν το κοινοβουλευτικό όριο. Με άλλα λόγια, περίπου το 20% των ψηφοφόρων της Γεωργίας αρνήθηκε να υποστηρίξει είτε το GD είτε το UNM. Αυτό είναι ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό και δείχνει ότι υπάρχει χώρος για ένα από τα μεγάλα κόμματα ώστε να προβεί σε περαιτέρω κέρδη ή για ένα καινοτόμο τρίτο [κόμμα] να εδραιώσει την δική του θέση.

Η δημοκρατία της Γεωργίας, όπως και πολλά από τα πολιτικά κόμματά της, είναι στα πρόθυρα μιας νέας εποχής. Το καλύτερο αποτέλεσμα θα ήταν να συνεχίσει [την πορεία της] και όχι να αλλάξει -και η δημοκρατική συνταγματική διακυβέρνηση να γίνει η μοναδική αρένα για την γεωργιανή πολιτική παρά να είναι μια μεταξύ των πολλών. Καθώς κράτη σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν δημοκρατική οπισθοδρόμηση και λαϊκιστικές εξάρσεις, αυτό μπορεί να φαίνεται ως σαν μεγάλο στοίχημα. Αλλά η ιστορία της Γεωργίας είναι μια περίπτωση για μελέτη (case study) σχετικά με τις υψηλές φιλοδοξίες, και η χώρα ήδη ξεπερνά τα εμπόδια.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/georgia/2016-10-20/georgias-long...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/regions/georgia
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-10-06/georgia-s-electoral-u...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/georgia/2016-09-21/georgias-west...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/world/2016-06-13/democracy-decline
[5] http://civil.ge/eng/article.php?id=29548
[6] http://www.reuters.com/article/us-georgia-primeminister-idUSKBN0UC1NL201...
[7] http://agenda.ge/news/37955/eng
[8] http://www.intellinews.com/colchis-revving-georgia-s-economic-engine-500...
[9] http://europa.eu/rapid/press-release_IP-16-2369_en.htm
[10] http://news.xinhuanet.com/english/2016-10/05/c_135733778.htm
[11] http://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/1297984500D99E7...
[12] http://www.civil.ge/eng/article.php?id=29497
[13] http://civil.ge/eng/article.php?id=28693
[14] http://www.civil.ge/eng/article.php?id=29120
[15] https://www.youtube.com/watch?v=CbIRtjT6j6s
[16] http://dfwatch.net/buoyed-by-election-result-gd-begins-pushing-for-const...
[17] http://www.wsj.com/articles/illiberal-democracy-spreads-to-poland-146541...
[18] https://www.washingtonpost.com/news/monkey-cage/wp/2016/01/25/yes-putin-...
[19] https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2016/07/27/can-an-oper...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition