Το νόημα των εκλογών του 2016

Η πρώτη δεκαετία του αιώνα θα μπορούσε να εξελιχθεί πολύ διαφορετικά. Οι Κινέζοι σήμερα δεν χειραγωγούν το νόμισμά τους για την τόνωση των εξαγωγών˙ αν μη τι άλλο, έχουν προσπαθήσει πρόσφατα να στηρίξουν την αξία του γουάν, προκειμένου να αποφευχθεί η φυγή κεφαλαίων. Αλλά σίγουρα χειραγώγησαν το νόμισμά τους στα χρόνια μετά την ασιατική οικονομική κρίση το 1997-98 και την συντριβή των dot-com το 2000-2001. Θα ήταν απολύτως εφικτό τότε για την Ουάσιγκτον να έχει απειλήσει ή όντως να επιβάλλει δασμούς κατά των κινεζικών εισαγωγών ως απάντηση. Αυτό θα συνεπαγόταν κινδύνους: Οι τιμές καταναλωτή θα αυξάνονταν και τα επιτόκια θα είχαν ανέβει αν οι Κινέζοι αντιδρούσαν με το να μην αγοράζουν το χρέος των ΗΠΑ. Ωστόσο, η δυνατότητα αυτή δεν ελήφθη σοβαρά υπόψη από τις ελίτ των ΗΠΑ, για τον φόβο ότι θα ξεκινήσει μια διολίσθηση στον κατήφορο του προστατευτισμού. Ως αποτέλεσμα, περισσότερες από δύο εκατομμύρια θέσεις εργασίας χάθηκαν στην επακόλουθη δεκαετία.

ΕΝΑΣ ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΕΜΠΡΟΣ;

Ο Trump ίσως προσδέθηκε σε κάτι πραγματικό στην αμερικανική κοινωνία, αλλά αυτός είναι ένα μοναδικά ακατάλληλο μέσο για να επωφεληθεί από την ευκαιρία μεταρρύθμισης που αντιπροσωπεύει αυτή η εκλογική αναταραχή. Δεν μπορείς να διαλύσεις 50 χρόνια απελευθέρωσης του εμπορίου με την επιβολή μονομερών δασμών ή την άσκηση ποινικών διώξεων εις βάρος των αμερικανικών πολυεθνικών που αναθέτουν εργασίες στο εξωτερικό. Σε αυτό το σημείο, η οικονομία των Ηνωμένων Πολιτειών είναι τόσο αλληλένδετη με εκείνη του υπόλοιπου κόσμου που οι κίνδυνοι μιας παγκόσμιας υποχώρησης στον προστατευτισμό είναι πολύ πραγματικοί. Οι προτάσεις του Trump για την κατάργηση του Obamacare θα πετάξουν εκατομμύρια Αμερικανούς της εργατικής τάξης εκτός της ασφάλισης υγείας, και οι προτεινόμενες από αυτόν φορολογικές περικοπές θα προσθέσουν περισσότερα από 10 τρισεκατομμύρια δολάρια στο έλλειμμα κατά την επόμενη δεκαετία, ενώ θα επωφελούνται μόνο οι πλούσιοι. Η χώρα χρειάζεται ισχυρή ηγεσία, αλλά από έναν μεταρρυθμιστή των θεσμών που να μπορεί να κάνει την κυβέρνηση πραγματικά αποτελεσματική, όχι από έναν ιδιοσυγκρασιακό δημαγωγό ο οποίος είναι πρόθυμος να αψηφήσει τους καθιερωμένους κανόνες.

Παρ’ όλα αυτά, αν οι ελίτ ευαγγελίζονται ότι ανησυχούν πραγματικά για την ανισότητα και την διολίσθηση της εργατικής τάξης, θα πρέπει να επανεξετάσουν ορισμένες από τις μακροχρόνιες θέσεις τους σχετικά με την μετανάστευση, το εμπόριο και τις επενδύσεις. Η πνευματική πρόκληση είναι να δούμε αν είναι δυνατόν να απομακρυνθούμε από την παγκοσμιοποίηση, χωρίς να βλάψουμε τόσο την εθνική όσο και την παγκόσμια οικονομία, με στόχο να ανταλλαχθεί ένα μικρό συνολικό εθνικό εισόδημα για μια μεγαλύτερη εγχώρια εισοδηματική ισότητα.

Σαφώς, ορισμένες αλλαγές είναι περισσότερο εφαρμόσιμες από όσο άλλες, με την μετανάστευση να είναι στην κορυφή της θεωρητικά εφικτής λίστας. Η ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση της μετανάστευσης είναι στα σκαριά για περισσότερο από μια δεκαετία και έχει αποτύχει για δύο λόγους. Πρώτον, οι αντίπαλοι αντιτίθενται σε μια «αμνηστία», δηλαδή, να δοθεί στους υπάρχοντες μετανάστες χωρίς χαρτιά μια διέξοδος προς την υπηκοότητα. Αλλά ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με την επιβολή: Οι επικριτές επισημαίνουν ότι η υπάρχουσα νομοθεσία δεν επιβάλλεται και ότι οι προηγούμενες υποσχέσεις για την επιβολή της δεν έχουν τηρηθεί.

Η ιδέα ότι η κυβέρνηση θα μπορούσε να απελάσει 11 εκατομμύρια ανθρώπους από την χώρα, πολλοί από αυτούς με παιδιά που είναι πολίτες των ΗΠΑ, φαίνεται εξαιρετικά απίθανη. Έτσι κάποια μορφή αμνηστίας φαίνεται αναπόφευκτη. Οι επικριτές της μετανάστευσης έχουν δίκιο, ωστόσο, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν πολύ χαλαρές στην επιβολή. Το να γίνει αυτό σωστά θα απαιτήσει όχι ένα τείχος, αλλά κάτι σαν ένα εθνικό βιομετρικό δελτίο ταυτότητας, μεγάλες επενδύσεις στα δικαστήρια και την αστυνομία, και, πάνω απ’ όλα, πολιτική βούληση για την επιβολή κυρώσεων στους εργοδότες που παραβιάζουν τους κανόνες. Η μετάβαση σε μια πολύ πιο περιοριστική πολιτική για την νόμιμη μετανάστευση, στην οποία κάποιας μορφής αμνηστία για τους υφιστάμενους μετανάστες θα ανταλλαγεί με τις ειλικρινείς προσπάθειες για την επιβολή νέων και αυστηρότερων κανόνων, δεν θα ήταν οικονομικά καταστροφική. Όταν η χώρα το έκανε αυτό πριν, το 1924, από ορισμένες απόψεις έστρωσε τον δρόμο για την χρυσή εποχή της ισότητας στις ΗΠΑ τις δεκαετίες του 1940 και του 1950.

Είναι δύσκολο να δούμε έναν δρόμο προς τα εμπρός για το εμπόριο και τις επενδύσεις άλλον εκτός από την μη επικύρωση των υπαρχουσών συμφωνιών όπως η Trans-Pacific Partnership –κάτι που δεν θα ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο. Ο κόσμος είναι όλο και περισσότερο κατοικημένος από οικονομικούς εθνικιστές, και μια αντιστροφή πορείας από την Ουάσιγκτον -η οποία έχει οικοδομήσει και συντηρήσει το σημερινό φιλελεύθερο διεθνές σύστημα- θα μπορούσε να προκαλέσει για τα καλά ένα παλιρροϊκό κύμα αντιποίνων. Ίσως μια αρχή είναι να βρεθεί ένας τρόπος να πεισθούν οι πολυεθνικές των ΗΠΑ, οι οποίες επί του παρόντος κάθονται πάνω σε μετρητά αξίας πάνω από δυο δισεκατομμύρια δολάρια έξω από τις Ηνωμένες Πολιτείες, να φέρουν στην πατρίδα τα χρήματά τους για εγχώριες επενδύσεις. Οι φορολογικοί συντελεστές των επιχειρήσεων στις ΗΠΑ είναι μεταξύ των υψηλότερων στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ)˙ μια μεγάλη μείωσή τους ενώ θα εξαλείφονται παράλληλα οι μυριάδες φορολογικές επιδοτήσεις και απαλλαγές που οι εταιρείες έχουν διαπραγματευθεί για τον εαυτό τους, είναι μια πολιτική που θα μπορούσε να βρει υποστήριξη και στα δύο κόμματα.