Τα πραγματικά προβλήματα με το ΝΑΤΟ

Οι υπουργοί Άμυνας (από αριστερά προς τα δεξιά) της Ολλανδίας, της Νορβηγίας και της Γερμανίας, στην έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, τον Φεβρουάριο του 2017. FRANCOIS LENOIR / REUTERS
------------------------------------------------------------

ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ

Το πρώτο βήμα προς την ανάπτυξη μιας τέτοιας προσέγγισης θα πρέπει να είναι να ολοκληρωθεί η εφαρμογή του σχεδίου Ενισχυμένης Προωθημένης Παρουσίας (Enhanced Forward Presence) του ΝΑΤΟ, που συμφωνήθηκε στην Σύνοδο Κορυφής του 2016 στην Βαρσοβία. Το σχέδιο θα ενισχύσει την προωθημένη στάση του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη μέσω της ανάπτυξης των τεσσάρων επιπλέον ταγμάτων, ένα σε κάθε ένα από τα τρία κράτη της Βαλτικής και ένα στην Πολωνία, συν πρόσθετα στοιχεία στην Ρουμανία. Οι πρώτες αναπτύξεις έχουν αρχίσει, αλλά μένει να δούμε αν όλα τα στρατεύματα από τις διάφορες χώρες θα καταφθάσουν όντως, και -αν το κάνουν- εάν η παρουσία τους θα μείνει ή απλά θα συνίστανται από φευγαλέες, περιοδικές επισκέψεις. Εάν χρησιμοποιηθούν και υλοποιηθούν σωστά, όμως, οι ενισχυμένες προωθημένες βάσεις του ΝΑΤΟ θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε έναν ενάρετο κύκλο, δημιουργώντας μια νέα και πρακτική δέσμευση από την πλευρά τόσο των στρατευμάτων των ΗΠΑ όσο και των Ευρωπαίων συμμάχων. Αυτό θα παράσχει ενεργή επαναβεβαίωση στους Ευρωπαίους σχετικά με το διαρκές στρατιωτικό αποτύπωμα των Ηνωμένων Πολιτειών στην ήπειρό τους, ενώ επίσης θα παρακινεί τους Ευρωπαίους να επενδύσουν περισσότερο σε στρατεύματα πρώτης γραμμής -ακριβώς αυτό που ο Λευκός Οίκος θέλει να κάνουν.

Η διοίκηση Trump θα πρέπει επίσης να επαναλάβει την δέσμευσή της προς την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Επαναβεβαίωσης (European Reassurance Initiative, ERI), ένα πρόγραμμα 3,4 δισ. δολαρίων, εγκεκριμένο το 2014 από την κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα, που έχει σχεδιαστεί για να ενισχύσει την στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην Ανατολική Ευρώπη, να αναβαθμίσει τις στρατιωτικές της εγκαταστάσεις σε όλη την ήπειρο, και να βελτιώσει την διαλειτουργικότητα [9] των δυνάμεων των ΗΠΑ με εκείνες των νεότερων μελών του ΝΑΤΟ όπως η Πολωνία. Η ERI είναι μια άλλη κλασική περίπτωση πολλαπλασιαστή δύναμης -μια πρωτοβουλία των ΗΠΑ που παράγει μεγαλύτερες ευρωπαϊκές δυνατότητες, δεδομένου ότι υποχρεώνει τα ευρωπαϊκά έθνη να αλλάξουν τα εκπαιδευτικά τους προγράμματα, τους ενθαρρύνει να επενδύσουν περισσότερο στην υλικοτεχνική υποδομή τους, και τους παρέχει ένα άμεσο κίνητρο για να διατηρήσουν υψηλότερες αμυντικές δαπάνες.

Τέλος, υπάρχει η ανάγκη να αναδιοργανωθούν οι απαρχαιωμένες και μπαρόκ δομές λήψης αποφάσεων του ΝΑΤΟ, κάτι που είναι σχεδόν ίσου μεγέθους βάρος για την αποδοτικότητα της συμμαχίας, όπως είναι η έλλειψη επαρκών ευρωπαϊκών δυνατοτήτων. Όπως έχουν τα πράγματα σήμερα, οι αποφάσεις είναι αργές και απαιτούν ομοφωνία ακόμη και σε κρίσεις, και τα μέλη της συμμαχίας διαφωνούν μεταξύ τους, όχι μόνο στο τι πρέπει να κάνουν σε περίπτωση κρίσης, αλλά και στο ποιος θα πρέπει να είναι ο ορισμός της κρίσης. Εν τω μεταξύ, οι πρεσβευτές του ΝΑΤΟ ενδιαφέρονται πολύ πιο να δείξουν ότι η θέση της κυβέρνησής τους παρουσιάζεται στους συναδέλφους τους από ό, τι για την επίτευξη οποιασδήποτε συναίνεσης. Η Ρωσία είναι τώρα η μεγαλύτερη στρατιωτική απειλή για το ΝΑΤΟ, και σήμερα, οι περισσότερες από τις στρατιωτικές τακτικές της χώρας έχουν σχεδιαστεί για να καταλάβουν την συμμαχία εξαπίνης και να εκμεταλλευτούν την αδυναμία της να λαμβάνει γρήγορες αποφάσεις. Αυτές οι τακτικές περιλαμβάνουν έκτακτες ασκήσεις (μεγάλες στρατιωτικές ασκήσεις που γίνονται χωρίς προηγούμενη ειδοποίηση) γύρω από τα σύνορά της με την Ευρώπη, καθώς και την στρατηγική συγκέντρωση πυραύλων και άλλου υλικού για να δημιουργήσει θύλακες «άρνησης περιοχής» (area-denial), που αποσκοπούν στο να εμποδίσουν τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ από το να είναι σε θέση να ενισχύσουν τους στρατούς των ανατολικών κρατών-μελών του.

Για την αντιμετώπιση αυτών των ρωσικών τακτικών, το ΝΑΤΟ πρέπει να εξορθολογίσει την δομή της διοίκησης του. Εδώ πάλι, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να ηγηθούν. Ο ανώτατος στρατιωτικός διοικητής του ΝΑΤΟ είναι πάντα αξιωματικός των ΗΠΑ, και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να εργαστούν για σκιαγράψουν έναν τρόπο να του χορηγήσουν την εξουσία να κινεί προληπτικά τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ στο έδαφος της συμμαχίας όποτε οι σχεδιαστές της άμυνας το θεωρούν απαραίτητο. Επιπλέον, αυτή είναι μια μεταρρύθμιση που μπορεί να επιτευχθεί μέσω της απλής ανακατεύθυνσης και όχι μέσω της κατανομής φρέσκων οικονομικών πόρων.

ΝΕΥΡΙΚΟΙ ΚΑΙΡΟΙ

Αυτό που επισκιάζει όλα τα σύγχρονα ερωτηματικά περί το ΝΑΤΟ είναι, φυσικά, το ακανθώδες ζήτημα του πώς ακριβώς θα γίνεται το μείγμα της εμπλοκής με την Ρωσία και της αποτροπής της Ρωσίας [10]. Ακόμη και καθώς ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, έχει πυροδοτήσει πόλεμο στα σύνορα της Ευρώπης και προσπάθησε να παρέμβει στα πολιτικά της ηπείρου, ο Trump και η κυβέρνησή του έχουν επιδείξει μια επιθυμία να συνεργαστούν με -αν όχι απόλυτο θαυμασμό προς- τον Ρώσο ισχυρό άνδρα. Στο Μόναχο, ο Πενς προσπάθησε να καθησυχάσει τους συμμάχους του ΝΑΤΟ ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες «θα συνεχίσουν να κρατούν υπόλογη την Ρωσία» για την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας και για τον ρόλο της στην υποδαύλιση του εμφύλιου πολέμου στην Ουκρανία. Ταυτόχρονα, όμως, ο Πενς, δήλωσε ότι η Ουάσινγκτον θα συνεχίσει να «αναζητά νέο κοινό έδαφος» με την Ρωσία, κάτι που «ο πρόεδρος Trump πιστεύει ότι μπορεί να βρεθεί».