Οι οικονομικές σχέσεις Ελλάδας - Ισραήλ | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι οικονομικές σχέσεις Ελλάδας - Ισραήλ

Μια ιστορία με βραχύ παρελθόν και ευοίωνο μέλλον
Περίληψη: 

Οι ελληνο-ισραηλινές οικονομικές σχέσεις, αν και χαρακτηρίζονται από ένα σύντομο ιστορικό βάθος, προσφέρουν δυνατότητες ευρείας συνεργασίας τόσο στο εμπορικό και επενδυτικό κομμάτι, όσο και στους τομείς του τουρισμού, του πολιτισμού και της ενέργειας. Αυτό που χρειάζεται απ’ την πλευρά της πολιτείας, είναι να αρθούν τα γραφειοκρατικά εμπόδια.

Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΔΙΑΚΑΝΤΩΝΗΣ είναι οικονομολόγος, με μεταπτυχιακές σπουδές στις διεθνείς σχέσεις, συντονιστής έρευνας στον Τομέα Ρωσίας, Ευρασίας και Νοτιο-ανατολικής Ευρώπης (ΤΟ.ΡΕ.ΝΕ.) του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και επιστημονικός συνεργάτης του Ελληνικού Ινστιτούτου Πολιτιστικής Διπλωματίας

Η παρουσία του εβραϊκού στοιχείου στον ελληνικό χώρο ανάγεται στην προχριστιανική περίοδο. Κατά τον 14ο και 15ο αιώνα, μετά τους διωγμούς σε Ισπανία και Πορτογαλία και την κατάληψη της Ουγγαρίας απ’ τους Οθωμανούς, χιλιάδες Εβραίοι πρόσφυγες κατέφυγαν σε διάφορες ελληνικές πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη, τα Τρίκαλα, η Λάρισα, ο Βόλος και η Καβάλα. Από τον 16ο μέχρι τον 18ο αιώνα, η εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης ήταν μια από τις μεγαλύτερες στον κόσμο, ενώ και στην Κρήτη το εβραϊκό στοιχείο διαδραμάτιζε καθοριστικό ρόλο στο διαμετακομιστικό εμπόριο. Προ της ενάρξεως του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Εβραίοι της Ελλάδας αριθμούσαν περί τις 100.000 άτομα, αλλά κατά την περίοδο της ναζιστικής κατοχής το 86% του πληθυσμού τους εξοντώθηκε, με αποτέλεσμα σήμερα να ζουν στην χώρα μας περίπου 5.500 άτομα σε 8 εβραϊκές κοινότητες [1].

Ελλάδα και Ισραήλ διατηρούν επισήμως διπλωματικούς δεσμούς απ’ το 1990, όταν η κυβέρνηση Μητσοτάκη αναγνώρισε την κρατική υπόσταση του Ισραήλ. Καθ’όλη την δεκαετία του ’90 οι σχέσεις των δύο χωρών έβαιναν βελτιούμενες, με τις επισκέψεις Ελλήνων υπουργών Εξωτερικών στο Ισραήλ να διαδέχεται η υπογραφή μιας σειράς συμφωνιών συνεργασίας σε θέματα άμυνας, εμπορίου, τουρισμού, πολιτισμού και τεχνολογίας. Αφορμή για την αναθέρμανση των ελληνο-ισραηλινών σχέσεων αποτέλεσαν το 2010 τα γεγονότα με το στολίσκο της Γάζας, που όξυναν σε επικίνδυνο βαθμό της ισραηλινο-τουρκικές σχέσεις. Περαιτέρω, η ανησυχία του Ισραήλ για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, η μερική αποστασιοποίηση της Ελλάδας απ’ τον αραβικό κόσμο, αλλά και οι προοπτικές συνεργασίας που δημιουργήθηκαν στον ενεργειακό τομέα μετά τις ανακαλύψεις σημαντικών κοιτασμάτων στην ανατολική Μεσόγειο (Κύπρος, Ισραήλ) έδωσαν νέα ώθηση στους διπλωματικούς δεσμούς των δύο χωρών.

09062017-3.jpg

Ο υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ, Yuval Steinitz, κρατά χάρτη με τις υπογραφές των ομολόγων του από την Ελλάδα, Γιώργου Σταθάκη, της Κύπρου, Γιώργου Λακκοτρύπη, της ΕΕ, Miguel Arias Canete και του Ιταλού Υπουργού Οικονομικής Ανάπτυξης, Carlo Calenda, στο Τελ Αβίβ, στις 3 Απριλίου 2017. REUTERS / Amir Cohen
---------------------------------------------------------------------------------

Επιστέγασμα της άνθησης των ελληνο-ισραηλινών σχέσεων αποτελούν οι διαδοχικές ανταλλαγές επισκέψεων υψολόβαθμων κυβερνητικών στελεχών, η διενέργεια διμερών αλλά και τριμερών συναντήσεων και οι υπογραφές διακρατικών συμφωνιών στο εμπόριο, τον τουρισμό, τις νέες τεχνολογίες, αλλά και στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας. Η σχέση των δύο χωρών θεωρείται ότι έχει λάβει πλέον τη μορφή στρατηγικής συνεργασίας και πρέπει να αντιμετωπίζεται ανεξάρτητα απ’ τα βραχυπρόθεσμα συμφέροντα που προκύπτουν απ’ τους διεθνείς συσχετισμούς ισχύος και τις εξελίξεις σε περιφερειακό επίπεδο.

ΟΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΙΣΡΑΗΛ

Το πλαίσιο των εμπορικών δεσμών των δύο κρατών, καθορίζει η Συμφωνία Σύνδεσης Ισραήλ-Ε.Ε. που τέθηκε σε ισχύ το 2000, ενώ το Ισραήλ συμμετέχει τόσο στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας όσο και στην Ευρωμεσογειακή Συμφωνία Σύνδεσης, ώστε να ενσωματωθεί σε μεγαλύτερο βαθμό σε ευρωπαϊκές πολιτικές και προγράμματα [2]. Τα στοιχεία του ελληνο-ισραηλινού εμπορίου που προκύπτουν για την περίοδο 2008-2015 εμφανίζονται στους κατωτέρω πίνακες [3]:

09062017-4.jpg

Οι κύριες ελληνικές εξαγωγές προς το Ισραήλ αφορούν: Πετρελαιοειδή, τεχνουργήματα από αργίλιο, πλαστικά προϊόντα, σίδηρο, χαλκό και τεχνουργήματα χαλκού, χάλυβα, σαπούνια, λιπαντικά, δομικά υλικά, παιχνίδια, παρασκευάσματα λαχανικών και φρούτων, λέβητες και μηχανές, αιθέρια έλαια και ιχθυηρά. Οι κύριες εισαγωγές απ’ το Ισραήλ σχετίζονται με: Πετρελαιοειδή, μέταλλα, μηχανολογικό εξοπλισμό, πλαστικά, χημικά προϊόντα, χάλυβα, χαλκό, λιπάσματα, χαρτικά, βιομηχανικά φυτά, εσπεριδοειδή, έπιπλα, φωτιστικά [4].

09062017-5.jpg

Η βελτίωση των διμερών σχέσεων των δύο κρατών, η γεωγραφική εγγύτητα που συνεπάγεται μικρότερο μεταφορικό κόστος και μεγαλύτερη ταχύτητα παράδοσης, η δυνατότητα σύμπραξης για «ανοίγματα» σε τρίτες αγορές, καθώς και οι όροι που αφορούν το εμπόριο βιομηχανικών και αγροτικών προϊόντων με βάση τις συμφωνίες που έχει υπογράψει η Ε.Ε. με το Ισραήλ, προσφέρουν την δυνατότητα στην Ελλάδα να εστιάσει τις εξαγωγές της σε τρόφιμα, παραφαρμακευτικά προϊόντα, στην τεχνολογία και την πληροφορική, στα δομικά υλικά, στα έτοιμα ενδύματα, αλλά και σε προϊόντα έρευνας-ανάπτυξης και επιστημών ζωής (βιοφαρμακευτικά, ιατρικός εξοπλισμός) [7]. Οι δυσκολίες που έχουν να αντιμετωπίσουν οι Έλληνες εξαγωγείς απ’ το Ισραήλ αφορούν κυρίως κάποιους ποσοτικούς και ποιοτικούς περιορισμούς που τίθενται σε συγκεκριμένες κατηγορίες αγαθών, καθώς και στην ύπαρξη υψηλών δασμών και μονοπωλίων που υπάρχουν στην αγορά τροφίμων και γαλακτοκομικών [8].

Επενδύσεις