Είναι ο εμπορικός πόλεμος η μόνη επιλογή;

Οι εφορμήσεις του προέδρου Donald Trump στην διπλωματία του εμπορικού πολέμου –η υιοθέτηση δασμών στον χάλυβα και το αλουμίνιο και οι επικείμενες επιβαρύνσεις του σε κινεζικά προϊόντα ως απάντηση στην υποτιθέμενη κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας- είναι κακές στρατηγικές για την αντιμετώπιση των συμφερόντων των ΗΠΑ. Μετά από ένα χρόνο μελέτης για το πώς θα πιεστεί το Πεκίνο να σεβαστεί τους κανόνες του διεθνούς εμπορίου, η πρώτη κίνηση του προέδρου δεν επηρεάζει καθόλου την Κίνα, καθώς οι περισσότερες εισαγωγές μετάλλων στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν προέρχονται από την Κίνα αλλά από τους ίδιους τους συμμάχους με τους οποίους η Ουάσινγκτον πρέπει να συνεργαστεί για να ενθαρρύνουν από κοινού την φιλελευθεροποίηση της Κίνας. Η Κίνα είναι μόνο η δέκατη μεγαλύτερη πηγή εισαγωγών χάλυβα στις ΗΠΑ, αντιπροσωπεύοντας μόλις το 2% των συνολικών εισαγωγών χάλυβα των ΗΠΑ το 2017 (μια μείωση κατά 31% από το 2011), σύμφωνα με το αμερικανικό Υπουργείο Εμπορίου. Η Κίνα κατατάσσεται υψηλότερα ως πηγή αλουμινίου για τις ΗΠΑ (στην τρίτη θέση), έχοντας αποστείλει το 11% των πέντε εκατομμυρίων τόνων που εισήγαγαν οι Ηνωμένες Πολιτείες πέρυσι. Οι δασμοί που συνδέονται με την πνευματική ιδιοκτησία σχεδόν σίγουρα θα προξενήσουν αντίποινα και, σε κάθε περίπτωση, θα ωθήσουν προς τα πάνω τις τιμές για τους Αμερικανούς, ειδικά για τα νοικοκυριά χαμηλότερων εισοδημάτων που είναι πιο συνηθισμένα σε φθηνότερα εισαγόμενα αγαθά.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, ανακοινώνει δασμούς για τις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου, περιστοιχιζόμενος από εργαζόμενους της βιομηχανίας χάλυβα και αλουμινίου, στις 8 Μαρτίου 2018. LEAH MILLIS / REUTERS
-----------------------------------------------------------------------------------------

Επειδή η Κίνα φαίνεται σήμερα αποφασισμένη να αλλάξει ταχύτητα και να μειώσει την έμφαση σημαντικών στοιχείων της έκθεσής της στις δυνάμεις της αγοράς τα οποία είχε επιδιώξει στο παρελθόν, ο Trump φαίνεται να πιστεύει ότι δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση από έναν εμπορικό πόλεμο. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλές. Πρώτον, αν οι προηγμένες οικονομίες παρουσιάσουν μια κοινή άμυνα των αρχών της αγοράς έναντι της Κίνας, εξακολουθεί να υπάρχει μια πολύ καλή πιθανότητα το Πεκίνο να τροποποιήσει την κρατικίστικη τάση του. Ωστόσο, δεδομένου ότι ο Trump έχει τόσο βιτριόλι για τις συναδέλφους προηγμένες οικονομίες όσο και για την Κίνα, μια τέτοια συμπαράταξη δεν αποτελεί αξιόπιστο στοίχημα. Επομένως, ακόμη και αν η παρούσα επανεκτίμηση πρέπει να διεξαχθεί μέσω διμερών και όχι πολυμερών συμφωνιών, οι Κινέζοι και οι Αμερικανοί ηγέτες μπορούν και πρέπει να διαχειριστούν από κοινού την αποδέσμευσή τους και όχι να απομακρυνθούν με τυχαίο τρόπο. Τα έθνη με μη συγκλίνοντα συστήματα [1], δηλαδή εκείνα που δεν ακολουθούν τα ίδια βασικά μοντέλα οικονομικής κρατικής πολιτικής, δεν μπορούν να συμμετάσχουν και να αλληλεπιδρούν με τον ίδιο βαθμό που μπορούν οι ομοϊδεάτες. Δεν είναι καθόλου ντροπή το να το δηλώσουμε με σαφήνεια. Συνεπώς, θα απαιτηθεί ορισμένη αποδέσμευση (disengagement) εμπορίου και επενδύσεων, αλλά είναι πολύ καλύτερο να γίνει αυτό με ελεγχόμενο τρόπο και όχι με μονομερείς απειλές, προστατευτικά μέτρα, αντίποινα και διστακτική κλιμάκωση.

ΠΟΤΕ ΝΑ ΜΗΝ ΥΠΑΡΞΕΙ ΑΠΟΔΕΣΜΕΥΣΗ

Υπάρχουν πολλοί τομείς στους οποίους η Κίνα και οι προηγμένες οικονομίες μπορούν να αποφύγουν την διακοπή των οικονομικών δεσμών. (Σημειώστε ότι η λογική ισχύει τόσο για τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και για άλλες προηγμένες οικονομίες). Αυτοί, περιλαμβάνουν δραστηριότητες όπου δεν υπάρχει μεταφορά τεχνολογίας που να παρέχει ιδιόκτητες πληροφορίες ή οποιοδήποτε στρατηγικό πλεονέκτημα, όπου δεν προκύπτουν τρωτά σημεία από την εξάρτηση από την προσφορά ή την ζήτηση στον άλλον, και όπου το κυνήγι των αγορών του ενός ή του άλλου δεν προξενεί ανησυχία. Οι περισσότερες αμερικανικές εισαγωγές από την Κίνα δεν αποτελούν απειλή για την εθνική ασφάλεια, παρά το γεγονός ότι ο Trump ισχυρίζεται ότι αυτό αποτελεί την βάση για τους δασμούς στον χάλυβα και το αλουμίνιο [2]. Ούτε απειλούν την υγεία των οικονομικών οικοσυστημάτων των ΗΠΑ. Αυτές οι εισαγωγές περιλαμβάνουν φθηνά κινεζικά προϊόντα όπως ενδύματα, παιχνίδια, έπιπλα και ηλεκτρονικά είδη ευρείας κατανάλωσης, στα οποία βασίζονται οι Αμερικανοί που διαθέτουν χαμηλότερο εισόδημα. Αποτελούν περισσότερο από το 40% των εξαγωγών της Κίνας προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και θα μπορούσαν εύκολα να τοποθετηθούν σε μια «λευκή λίστα» [στμ: μια λίστα προϊόντων ή ατόμων που είναι άξια εμπιστοσύνης]. Αυτό ισχύει και για τις περισσότερες εξαγωγές των ΗΠΑ προς την Κίνα, συμπεριλαμβανομένου του χαλκού, του χαρτοπολτού, των πλαστικών υλικών, των κορμών και της ξυλείας, και του ιατρικού εξοπλισμού. Μαζί, τα προϊόντα αυτά αντιστοιχούν στο 12% των συνολικών εξαγωγών των ΗΠΑ προς την Κίνα. Μπορούμε και πρέπει να συνεχίσουμε να αγοράζουμε αυτά τα προϊόντα από την Κίνα και αντίστροφα. Και οι δύο χώρες θα μπορούσαν φυσικά να προμηθευθούν τα προϊόντα αυτά από αλλού, αλλά θα αντιμετώπιζαν υψηλότερες τιμές αν το έκαναν.