Κλιματικά σοκ και ανθρωπιστικές κρίσεις

Η πολιτική επιστήμων Judith M. Bretthauer ορίζει [7] τον «υψηλό» πολιτικό αποκλεισμό (“high” political exclusion) ως ότι συμβαίνει σε χώρες όπου τουλάχιστον το 20% του πληθυσμού αποκλείεται επισήμως από την πολιτική εξουσία. Χρησιμοποιώντας τα κριτήρια και τις πληροφορίες από το σύνολο δεδομένων της Ethnic Power Relations [8] (EPR), υπολογίσαμε ότι 35 χώρες διαθέτουν σήμερα θεσμούς που εισάγουν διακρίσεις. Εννέα από αυτές τις χώρες, που επισημαίνονται στον χάρτη, είχαν επίσης υψηλή γεωργική εξάρτηση και πρόσφατο ιστορικό συγκρούσεων. (Τουλάχιστον δύο ακόμη χώρες, το Καμερούν και η Αιθιοπία, είχαν υψηλά επίπεδα διακρίσεων που δεν καταγράφηκαν από το σύνολο δεδομένων της EPR).

ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΩΝΤΑΣ ΞΗΡΑΣΙΕΣ

Οι χώρες που αντιμετωπίζουν τους τρεις προαναφερθέντες παράγοντες κινδύνου θα αγωνιστούν για να αντιμετωπίσουν τις κλιματικές κρίσεις. Και ένα από τα σοβαρότερα από αυτά τα σοκ -ειδικά σε χώρες που εξαρτώνται από την γεωργία- είναι πιθανόν να είναι η ξηρασία και η έλλειψη νερού. Με το να εξετάσουμε το ποιες από τις χώρες που ενσωματώνουν υψηλό ρίσκο είτε αντιμετωπίζουν σήμερα έλλειμμα νερού είτε αναμένεται να αντιμετωπίσουν στο εγγύς μέλλον, μπορούμε να εντοπίσουμε όχι μόνο τις χώρες που είναι πιο ευάλωτες στις επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος στο μέλλον, αλλά κι εκείνες που απειλούνται ήδη από σοβαρές κλιματικές κρίσεις.

Παρόλο που τα ελλείμματα υδάτων είναι δύσκολο να μετρηθούν σε παγκόσμιο επίπεδο, μια προσέγγιση είναι η μοντελοποίηση των υδατικών ισοζυγιών συνδυάζοντας βροχοπτώσεις, θερμοκρασία, γεωγραφία, ρυθμούς εξάτμισης και άλλους παράγοντες για την εκτίμηση των ανωμαλιών των υδάτων, όπου οι ποσότητες των επιφανειακών υδάτων θα είναι υψηλότερες ή χαμηλότερες από τις κανονικές. Η συμβουλευτική εταιρεία ISciences [9] έχει αναπτύξει ένα πρότυπο μοντέλο δείκτη ασφάλειας υδάτων [10] (Water Security Indicator Model, WSIM), ο οποίος χρησιμοποιεί τόσο ιστορικά δεδομένα όσο και προβλέψεις για την παραγωγή ενός σύνθετου δείκτη πλεονασμάτων και ελλειμμάτων νερού. Κατόπιν αιτήματός μας, η ISciences συγκέντρωσε τα υποεθνικά δεδομένα της και ταξινόμησε όλες τις χώρες του κόσμου τόσο από το μερίδιο του πληθυσμού τους όσο και από το ποσοστό της επικράτειάς τους που παρουσίασε έλλειμμα νερού μεταξύ Οκτωβρίου 2017 και Σεπτεμβρίου 2018, όπως και μια παρόμοια λίστα που περιέχει προβολές υδάτινων ελλειμμάτων μέχρι τον Ιούνιο του 2019. Η εταιρεία προσδιόρισε χώρες που υπέφεραν από δεκαετές έλλειμμα, ή αλλιώς ξηρασία αρκετά σπάνια για να εμφανιστεί κατά μέσο όρο μια φορά κάθε δέκα χρόνια, και εκείνες με ένα πιο ακραίο έλλειμμα 30 ετών, που εμφανίζεται κατά μέσο όρο μια φορά κάθε 30 χρόνια.

Εξετάσαμε το 25% των χωρών με τα χειρότερα ελλείμματα νερού σύμφωνα με τα δεδομένα της ISciences και τα συγκρίναμε με την δική μας λίστα των 20 χωρών σε κίνδυνο. Στον παρακάτω χάρτη, οι χώρες που βρίσκονται σε κίνδυνο χωρίς ελλείψεις νερού εμφανίζονται με ανοιχτό μπλε χρώμα. Αυτές που εμφανίζονται στο κορυφαίο 25% των ιστορικών ή προβαλλόμενων λιστών της ISciences για ξηρασία ανά δεκαετία εμφανίζονται με μεσαίο μπλε, ενώ εκείνες που εμφανίζονται στο κορυφαίο 25% για τις ανά 30ετία ξηρασίες εμφανίζονται με σκούρο μπλε χρώμα.

Μεταξύ των χωρών με υψηλή γεωργική εξάρτηση και πρόσφατη ιστορία συγκρούσεων, λίγες ξεχώρισαν στα ιστορικά δεδομένα της ISciences για την δωδεκάμηνη περίοδο από τον Οκτώβριο του 2017 έως το Σεπτέμβριο του 2018. Στο Αφγανιστάν το 64% του πληθυσμού είχε εκτεθεί σε τριάντα χρόνια ξηρασίας˙ στην Υεμένη, ο αριθμός ήταν 43%, και στην Σομαλία 34%. Ωστόσο, η εξέταση μόνο ενός μεριδίου του πληθυσμού θα μπορούσε να κρύψει τα προβλήματα σε λιγότερο πυκνοκατοικημένες αγροτικές περιοχές. Το 80% της επικράτειας του Αφγανιστάν και το 38% της επικράτειας της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό είχαν υποστεί ξηρασία δεκαετίας, ενώ το 36% του εδάφους του Σουδάν υπέστη ξηρασία 30ετίας. Η Ινδία δεν ανήκε στο ανώτερο 25% των κρατών με βάση το εκτεθειμένο μερίδιο του πληθυσμού ή των εδαφών, αλλά περίπου 95 εκατομμύρια Ινδοί, ή το 7,2% του πληθυσμού, υπέστησαν μια ξηρασία 30ετίας το περασμένο έτος.

Οι προβολές της ISciences δείχνουν ότι η Σομαλία, το Σουδάν και η Υεμένη θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν ελλείμματα νερού μέχρι τον Ιούνιο του 2019. Αλλά επιπλέον έξι χώρες που δεν συμπεριλαμβάνονται στα κορυφαία 25% για ελλείμματα δεκαετίας ή 30 ετίας στην λίστα της περιόδου 2017-2018 –το Τσαντ, το Καμερούν, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, η Αιθιοπία, το Μάλι και ο Νίγηρας- αναμένεται να φτάσουν στο κορυφαίο τεταρτημόριο μέχρι τον Ιούνιο του 2019.

ΠΟΥ ΠΑΜΕ ΣΤΟ ΕΞΗΣ;

[Πολλά] υποσχόμενες προσπάθειες βρίσκονται σε εξέλιξη για την περαιτέρω αύξηση της ικανότητάς μας να προβλέπουμε πολιτικές βιαιοπραγίες και επισιτιστικές κρίσεις. Η Παγκόσμια Τράπεζα ξεκίνησε πρόσφατα έναν πιλότο [11] του μηχανισμού δράσης της για την καταπολέμηση των λιμών (Famine Action Mechanism), ο οποίος προσπαθεί να προβλέψει τις περιοχές [που θα εμφανιστεί] λιμός χρησιμοποιώντας μηχανική μάθηση. Και το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για την βία (Violence Early-Warning System, ViEWS) στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα [12] αναπτύσσει υποεθνικές προβλέψεις συγκρούσεων για την Αφρική. Πριν αυτά τα συστήματα αγγίξουν την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων τους, η λίστα μας μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό των χωρών που ενδέχεται να αποτελέσουν καυτά σημεία κλιματικής αστάθειας και ανθρωπιστικών κρίσεων.