Η προστιθέμενη γεωπολιτική αξία της Ελλάδας και η εξωτερική της πολιτική

Πρώτον, διότι η Ελλάδα, παρά τις μεγάλες θυσίες των Ελλήνων και την πρωτόγνωρη δημοσιονομική προσαρμογή, παραμένει αμήχανη στο αβέβαιο μεταίχμιο μεταξύ εξόδου από την βαθιά κρίση και εισόδου σε μια νέα εποχή που ακόμα είναι δυσδιάκριτη και αβέβαιη. Αυτό καθιστά τις επιλογές που θα γίνουν στο αμέσως επόμενο διάστημα, καθοριστικές για την περαιτέρω πορεία της. Οι επιλογές μας θα κρίνουν εάν θα μεταβούμε σε ένα στάδιο ταχείας και σταθερής ανάπτυξης ή θα παραμείνουμε εγκλωβισμένοι στη σημερινή κατάσταση αναδιανομής της μιζέριας μιας συρρικνωμένης οικονομικής πίτας.

Η χώρα χρειάζεται επειγόντως στοχευμένες και γενναίες μεταρρυθμίσεις για μια ισχυρή οικονομία και για ένα στιβαρό και αποτελεσματικό κράτος που θα σέβεται την αξιοπρέπεια του πολίτη και θα απελευθερώνει τις παραγωγικές δυνάμεις της χώρας. Αυτό σημαίνει αλλαγές που θα εξασφαλίσουν, μεταξύ άλλων, ταχύτερη και αποτελεσματικότερη Δημόσια Διοίκηση και Δικαιοσύνη, μεταρρύθμιση της εκπαίδευσης, ανάπτυξη της έρευνας και τεχνολογίας, απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, δημιουργία συνθηκών για την επιστροφή κεφαλαίων και ανθρώπινου δυναμικού από το εξωτερικό.

Οι αποφάσεις μας θα καθορίσουν τελικά, εάν θα περάσουμε από την σημερινή ατμόσφαιρα παραλυτικής μοιρολατρίας, σε μια δυναμική εθνική αυτοπεποίθηση προόδου. Η παρούσα διακυβέρνηση δεν μπορεί να οδηγήσει την Ελλάδα στη νέα αυτή εποχή δυναμικής προοπτικής.

Ο δεύτερος λόγος της κρισιμότητας της συγκυρίας είναι ότι η μετάβαση της χώρας μας από την περίοδο της κρίσης στο στάδιο της κανονικότητας, θα πραγματοποιηθεί στο διεθνές και περιφερειακό περιβάλλον της μεγάλης αβεβαιότητας που ήδη σκιαγραφήθηκε στο ξεκίνημα αυτού του κειμένου.

Ιδιαίτερα πρέπει να μας απασχολούν οι εξελίξεις στην περιοχή των Βαλκανίων, της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Η μεγάλη αυτή περιοχή δεν είναι απλά η γειτονιά μας. Είναι η γεωπολιτική αυλή μας.

Οι αρνητικές επιπτώσεις μιας κλιμακούμενης αβεβαιότητας, έντασης η ακόμα και ενδεχόμενης σύγκρουσης, θα γίνονταν πολύ γρήγορα αισθητές και στη χώρα μας. Στην οικονομία, στην ασφάλεια, στο μεταναστευτικό - προσφυγικό. Οι περιφερειακές συγκρούσεις, οι μεταναστευτικές ροές, τα τρομοκρατικά δίκτυα, η εξελισσόμενη αποσύνθεση της Συρίας και του Ιράκ, συνθέτουν έναν –αν μη τι άλλο- πολύ προβληματικό περίγυρο.

Σε αυτό το περιβάλλον γεωπολιτικής υπερθέρμανσης, ιδιαίτερο ρόλο και συμβολή έχει και η Τουρκία.

Η Τουρκία ήταν πάντα ένας δύσκολος γείτονας και ένας ιδιόμορφος σύμμαχος. Τα τελευταία χρόνια όμως μεταλλάσσεται και σε μια σταδιακά αποδυτικοποιούμενη χώρα. Αποβάλλει το επίχρισμα ενός κράτους Δυτικών προτύπων καθώς εμπεδώνεται στο εσωτερικό μια αυταρχική διακυβέρνηση με ενίσχυση της επιρροής εθνικιστικών δυνάμεων. Αποκλίνει από σοβαρές, στρατηγικές επιλογές της Ατλαντικής Συμμαχίας και της Ευρώπης. Οι σχέσεις της με το Ισραήλ βρίσκονται σε ιστορικό χαμηλό. Η Τουρκία αποκτά χαρακτηριστικά απρόβλεπτης, αναθεωρητικής περιφερειακής δύναμης. Εξελίσσεται έτσι σε αβέβαιο σύμμαχο στο ΝΑΤΟ, ενώ η ένταξή της στην Ε.Ε. έχει χαθεί πια σε ένα μακρινό μέλλον. Η παραβατικότητα και η προκλητικότητά των ενεργειών της, τόσο έναντι της Ελλάδας όσο και της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει γίνει σχεδόν καθημερινή πρακτική.

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΟΙ ΘΕΣΜΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον αβεβαιότητας και πολλαπλών προκλήσεων είναι επιβεβλημένες και ορισμένες θεσμικές αλλαγές στο μηχανισμό διαμόρφωσης και παραγωγής της εξωτερικής πολιτικής της χώρας. Επειδή βρισκόμαστε σε δημοσιονομικά περιορισμένο περιβάλλον, οι αλλαγές αυτές πρέπει να είναι χαμηλού δημοσιονομικού κόστους, αλλά υψηλής απόδοσης.
Βασική θεσμική μεταρρύθμιση στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής είναι η υιοθέτηση ενός νέου οργανισμού του Υπουργείου Εξωτερικών που θα δημιουργήσει τις βάσεις για:

• Διασφαλισμένη πλήρη αξιοκρατία στην πρόσληψη και αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού.
• Αποτελεσματικότερη δημόσια διπλωματία. Μεταξύ άλλων θα πρέπει να εξεταστεί η ενσωμάτωση του κλάδου των Συμβούλων Επικοινωνίας και Ενημέρωσης στο Υπουργείο Εξωτερικών.
• Ανανέωση του μηχανισμού πολιτιστικής διπλωματίας, μέσω της δημιουργίας ενός ειδικού κλάδου Μορφωτικών Ακολούθων που θα συμβάλουν στην ευρύτερη προβολή της χώρας και του πολιτιστικού προϊόντος της. Αυτό θα δώσει πρόσθετα εφόδια στην χώρα για την προώθηση των διπλωματικών της θέσεων καθώς και των οικονομικών της στόχων, ιδίως στον τομέα του τουρισμού.
• Ποιοτική αναβάθμιση του μηχανισμού οικονομικής διπλωματίας, αντλώντας παραδείγματα από τρίτες χώρες, όπως ο Καναδάς και η Ολλανδία και σε διαβούλευση και συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, εξασφαλίζοντας συνέργειες με τις δράσεις στους τομείς δημόσιας και πολιτιστικής διπλωματίας.
• Προώθηση και υποστήριξη ελληνικών υποψηφιοτήτων στους διεθνείς οργανισμούς και αξιοποίηση και ενεργοποίηση όσων Ελλήνων ήδη υπηρετούν σε αυτούς. Στόχος η ενίσχυση της διεθνούς παρουσίας της Ελλάδας, η καλύτερη ενημέρωσή της, καθώς και οι έγκαιρες και εύστοχες παρεμβάσεις στην προώθηση εθνικών μας θέσεων. Άλλες χώρες, όπως η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, προβαίνουν σε μακροχρόνιο σχεδιασμό τοποθέτησης υπηκόων τους σε θέσεις ιδιαίτερου ενδιαφέροντος όλων των βαθμίδων σε διεθνείς οργανισμούς.
• Εξασφάλιση συνέχειας και συνέπειας στην εξωτερική μας πολιτική, μεταξύ άλλων, με την επανεξέταση του θεσμού του μονίμου Υπηρεσιακού Υφυπουργού Εξωτερικών.