Ελλάς και Θάλασσα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ελλάς και Θάλασσα

Ο ρόλος και η σημασία της θαλάσσιας ισχύος στην ενεργειακή γεωπολιτική της Αν. Μεσογείου*

Ελλάδα - Ισραήλ
Η Ελλάδα δεν έχει θαλάσσια σύνορα με το Ισραήλ. Tο Ισραήλ, όμως, λόγω του ότι ο αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου που θα παράγεται στο κοίτασμα Λεβιάθαν (εντός Ισραηλινής ΑΟΖ) από την αμερικανική εταιρεία Noble Energy LTD και θα μεταφέρεται στην Ευρώπη μέσω του υποθαλάσσιου αγωγού East Med θα περνά σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό αποκλειστικά από την Ελλάδα (Κρήτη, Πελοπόννησος), έχει ήδη εκδώσει χάρτες που αποδέχεται πλήρως την Ελληνική ΑΟΖ και απορρίπτει κατηγορηματικά την εκδοχή της Τουρκίας.

01032019-9.jpg

Παλαιστινιακή ΑΟΖ
---------------------------------------------------------------------------------

Ελλάδα – Παλαιστίνη
Η Ελλάδα δεν έχει θαλάσσια σύνορα με την Παλαιστίνη έχει όμως καλές διπλωματικές σχέσεις μαζί της. Το περίεργο στην υπόθεση της ΑΟΖ της Παλαιστίνης είναι ότι έχει ανακηρύξει ήδη μικρή θαλάσσια περιοχή στην λωρίδα της Γάζας και αυτή την θαλάσσια λωρίδα την έχει εν μέρει αποδεχτεί και το Ισραήλ και η Αίγυπτος. Φαίνεται δε ότι τα τελευταία χρόνια το Ισραήλ και η Αίγυπτος έρχονται όλο και πιο κοντά λόγω των κοιτασμάτων και αυτό ίσως βέβαια δημιουργεί και τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την μελλοντική επίλυση του «Παλαιστινιακού» δια της ειρηνικής οδού.

Η ΩΡΑ ΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΗΡΘΕ

Είναι προφανές ότι η Ελλάδα, λόγω της πλεονεκτικής γεωπολιτικής θέσης που έχει, βρίσκεται στο επίκεντρο των ενεργειακών εξελίξεων όχι μόνο λόγω των κοιτασμάτων φυσικού αερίου και υδρογονανθράκων που έχουν εντοπισθεί στην θαλάσσια οικονομική ζώνη της αλλά και λόγω του ότι το έδαφος και τα λιμάνια της μπορούν να αποτελέσουν μελλοντικά διαμετακομιστικούς σταθμούς και χώρους διέλευσης /επεξεργασίας/αποθήκευσης των υδρογονανθράκων και των υποπροϊόντων τους προς την Ευρώπη (υποθαλάσσιοι/υπέργειοι αγωγοί, διυλιστήρια, δεξαμενές υγροποιημένου φυσικού αερίου πλοία Τάνκερ, LNG, LPG κ.λπ.).

Για την Ελλάδα, δυστυχώς, ακόμα εκκρεμούν οι οριοθετήσεις ΑΟΖ με την Ιταλία, και ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας με όλα τα υπόλοιπα γειτνιάζοντα κράτη, ήτοι την Αλβανία, την Λιβύη, την Τουρκία, την Κύπρο, το Ισραήλ και την Αίγυπτο, και βέβαια είναι λυπηρό κράτη σαν την Παλαιστίνη να ανακηρύττουν ΑΟΖ και να αναθέτουν ήδη σε εταιρείες [20] τα δικαιώματα έρευνας και εξόρυξης και η Ελλάδα ακόμη να το σκέπτεται.

Ενώ στην Ελλάδα από αρχαιοτάτων χρόνων ανήκε πολιτιστικά/οικονομικά η Μεσόγειος και είχε ναυτική παρουσία και σχέσεις θαλάσσιας υπεροχής σε όλη την λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου, σήμερα δυστυχώς τα πράγματα δεν είναι τα ίδια. Η Ελλάδα δεν έχει πλέον συγκριτική υπεροχή έναντι της Τουρκίας όσον αφορά τον αριθμό πολεμικών πλοίων (πλοία επιφανείας, υποβρύχια) καθώς και αεροσκαφών (ναυτικής συνεργασίας - μαχητικά αεροσκάφη) για να ελέγξει/επιτηρήσει μια πιθανή οριοθετημένη ΑΟΖ στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, και δεν έχει βέβαια την πολιτική βούληση, το θάρρος και την αποφασιστικότητα να προχωρήσει στην ανακήρυξη και οριοθέτηση της ΑΟΖ και τον καθορισμό της υφαλοκρηπίδας. Η πολιτική /διπλωματική αυτή κωλυσιεργία δημιουργεί τετελεσμένα που αντίκεινται των εθνικών συμφερόντων και αφήνει την χώρα σίγουρα εκτός «ενεργειακού νυμφώνα». Η απουσία δε, νέου δόγματος επιβολής ναυτικής ισχύος μακράν του Αιγαίου, και η μη ύπαρξη εθνικής ενεργειακής στρατηγικής, αφήνουν χώρο και χρόνο στην Τουρκία να αναπτυχθεί σε θαλάσσιο έθνος και πιθανό «ενεργειακό εταίρο» χωρίς να έχει δικαίωμα μεριδίου στον ενεργειακό πλούτο της Μεσόγειου.

Η Ελλάδα είναι σίγουρο ότι, αν θέλει να συνεχίσει να υπάρχει στην ιστορία σαν χώρα και σαν λαός με εθνική ταυτότητα, πρέπει να πάρει άμεσα τολμηρές αποφάσεις και να αδράξει την γεωοικονομική ευκαιρία που της δίνεται τώρα. Ήδη η καθυστέρηση στην λήψη αποφάσεων έχει δώσει την ευκαιρία στην Τουρκία να επαναπροσεγγίσει την Ουάσιγκτον για αναθέρμανση σχέσεων (πρόσφατα η απελευθέρωση του Αμερικανού πάστορα από τον Ερντογάν και οι δηλώσεις Τραμπ για Γκιουλέν) είναι δείγματα ότι οι ΗΠΑ, βλέποντας την αδράνεια της Ελλάδας, θέλουν τελικά να μην αφήσουν εκτός της ενεργειακής «πίτας» την Τουρκία, με αντάλλαγμα ίσως κάποια ευνοϊκότερη λύση για το Κυπριακό.

Αξίζει να ληφθεί υπόψη ότι επειδή η Ελλάδα φοβούμενη την Τουρκία είναι διστακτική στην ανακήρυξη και οριοθέτηση της ΑΟΖ, ίσως, τελικά, η ελληνική Διπλωματία θα ήταν καλό να στρέψει τις ενέργειες της κατά αρχήν στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, για την οποία, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, η οριοθέτηση της δεν σημαίνει αναγκαστικά και εκμετάλλευση οικονομικά του ορυκτού θαλάσσιου πλούτου, δίνει όμως το δικαίωμα στο κράτος που την έχει οριοθετήσει να προβεί σε διαγωνισμούς ανάθεσης έρευνας και αδειοδοτήσεις θαλάσσιων οικοπέδων σε πετρελαϊκές εταιρείες. Επομένως, στην περίπτωση της Ελλάδας και με την παρούσα πολιτική κατάσταση, προκρίνεται ίσως η λύση της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας έναντι της ΑΟΖ ως η πιο ανώδυνη πολιτικά.

Το ύψος του εθνικού χρέους της Ελλάδας σήμερα ανέρχεται στο ποσό των 342 δισ. ευρώ, ο ετήσιος προϋπολογισμός είναι 52 δισ. ευρώ. Οι μελέτες που έχουν γίνει για τα πιθανά κοιτάσματα της Ελληνικής ΑΟΖ (που είναι τα μεγαλύτερα από όλες τις άλλες γειτονικές χώρες) ανέρχονται σε 27 τρισ. m³, χωρίς να έχουν ακόμα υπολογισθεί τα κοιτάσματα νότια των νήσων Κάσου, Καρπάθου, Ρόδου, Καστελόριζου, Ιόνιου Πελάγους και Θερμαϊκού Κόλπου. Αν, λοιπόν, κάποιος κάνει τις πράξεις με τις τρέχουσες τιμές της αγοράς και επαληθευθούν τα κοιτάσματα που έχουν εντοπισθεί στην ελληνική ΑΟΖ , τότε το ελληνικό κράτος θα έχει (σε βάθος χρόνου) έσοδα από την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων που θα ανέρχονται περίπου σε 7 τρισ. ευρώ, ποσό που την κάνει ανταγωνιστική ακόμα και με την πετρελαιοπαραγωγό Ρωσία.