Το λυκόφως της οικονομικής αυτοκρατορίας της Αμερικής

Στην πραγματικότητα, αυτή η διαδικασία έχει ήδη αρχίσει. Η Τουρκία -μέλος του ΝΑΤΟ και σύμμαχος των ΗΠΑ που τα τελευταία χρόνια έχει φθάσε να φοβάται ότι θα πληγεί από τις αμερικανικές κυρώσεις- συνεργάζεται με την Ρωσία για την κατασκευή διαύλων πληρωμών που θα επιτρέπουν στις διεθνείς εμπορικές ροές να παρακάμψουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ. Η νέα εκτελεστική [ομάδα] της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξετάζει ψυχρά και προσεκτικά τον καλύτερο τρόπο προστασίας της ηπείρου τόσο από την επιθετικότητα των ΗΠΑ όσο και της Κίνας. Ακόμη και στενοί σύμμαχοι, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, εξετάζουν το ενδεχόμενο να απορρίψουν την απαίτηση των ΗΠΑ να εμποδίσουν τον κινεζικό τεχνολογικό γίγαντα Huawei από το να κατασκευάσει τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυά τους. Το δολαριακό σύστημα εκκαθάρισης είναι απίθανο να καταρρεύσει, αλλά κράτη και μη κρατικοί φορείς ενδέχεται να χαράξουν εναλλακτικές πορείες συναλλαγών που θα μπορούσαν να το υποβαθμίσουν και να το αντικαταστήσουν σταδιακά. Όσο πιο τυραννικές θα γίνονται οι Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο περισσότερα κίνητρα θα έχουν οι σύμμαχοί τους για να αντισταθούν στην κυριαρχία τους ή να αποστατήσουν ακριβώς όταν θα είναι περισσότερο αναγκαίοι. Και καθώς η εμπιστοσύνη των συμμάχων των ΗΠΑ διαβρώνεται, το ίδιο κάνει και η ικανότητα της Ουάσινγκτον να προβάλλει ισχύ σε όλο τον κόσμο.

Ο οικονομικός καταναγκασμός από τις ΗΠΑ είναι πολύ πιο ήπιος από την τρομοκρατία που προκάλεσε η Αθήνα, η οποία σφάγιαζε και υποδούλωνε τους πληθυσμούς των πόλεων που επαναστάτησαν εναντίον της. Αλλά οι μέθοδοι της Ουάσινγκτον καθίστανται πολύ πιο προβληματικές αν χρησιμεύουν για να επιβάλλουν μια de facto στρατιωτική κατοχή, όπως κάνουν τώρα στο Ιράκ. Οι τριβές με τις φιλοξενούσες κυβερνήσεις, στο Ιράκ και αλλού, ενδέχεται να αναγκάσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες να αναπτύξουν περισσότερα στρατεύματα για να προστατεύσουν τα άτομα που βρίσκονται ήδη επί του πεδίου. Ακόμη και για μια υπερδύναμη, η προβολή ισχύος σε μια τέτοια κλίμακα θα είναι υπερβολικά δαπανηρή για να διατηρηθεί.

Τα ισχυρά κράτη μπορούν να οικοδομήσουν εξαιρετικά συλλογικά αγαθά που ωφελούν τους συμμάχους τους και τα ίδια: Μια συλλογικά χρηματοδοτούμενη αμυντική συμμαχία στην ανατολική Μεσόγειο, στην περίπτωση της [αρχαίας] Αθήνας ή το τεράστιο δίκτυο των σχέσεων που υποστηρίζει σήμερα το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Οι μεγάλες δυνάμεις αντιμετωπίζουν επίσης την παγίδα της ύβρεως. Είναι επιρρεπείς στο να υποθέσουν ότι η ισχύς τους είναι δεδομένη και ότι μπορούν έτσι να μεταχειρίζονται τις μικρότερες χώρες με περιφρόνηση. Καθώς αυτά τα κράτη γίνονται πιο ασφαλή και αλαζονικά μέσα στην υπεροχή τους, οι λεπτές μορφές του ιμπεριαλισμού μπορούν να μετατραπούν σε πιο σκληρές. Τα σφάλματα ενός Περικλή μπορούν να ανοίξουν τον δρόμο για χυδαίους και επικίνδυνους δημαγωγούς όπως ο Κλεων, του οποίου η απερισκεψία οδήγησε την Αθήνα σε καταστροφή. Οι πρόσφατες αμερικανικές διοικήσεις δημιούργησαν εκτεταμένα εργαλεία για οικονομικό εξαναγκασμό. Δεν φαντάζονταν ποτέ έναν πρόεδρο ο οποίος θα χρησιμοποιούσε τα εργαλεία αυτά για να απειλήσει να καταστρέψει την οικονομία ενός συμμάχου στο ΝΑΤΟ ή που θα απολάμβανε [2] τον τρόπο με τον οποίο η «τεράστια οικονομική ισχύς» των κυρώσεων τού επιτρέπει να κάνει πολύ περισσότερα από το να «παίζει τριγύρω έχοντας λίγους στρατιώτες να πυροβολούν ο ένας τον άλλον στα σύνορα».

Ο ιστοριογράφος της πτώσης της Αθήνας έδωσε το όνομά του στην «παγίδα του Θουκυδίδη» -την ιδέα, που έγινε δημοφιλής τα τελευταία χρόνια από τον πολιτικό επιστήμονα Graham Allison, ότι ο πόλεμος είναι πιθανός όταν μια ανερχόμενη δύναμη αντιμετωπίζει μια καθιερωμένη. Αυτή ήταν η μοίρα που έπληξε την Αθήνα και την Σπάρτη, υποστηρίζει ο Allison και μπορεί να διαδραματιστεί σήμερα μεταξύ της Κίνας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Αλλά η πραγματική παγίδα του Θουκυδίδη που αντιμετωπίζει η Ουάσιγκτον αφορά λιγότερο στο αναπόφευκτο της σύγκρουσης μεγάλων δυνάμεων παρά στον επίμονο πειρασμό της αυτοκρατορικής εξουσίας. Η απόφαση της Αθήνας να μετατρέψει ένα κοινό ταμείο σε ένα σύστημα φόρου τιμής και υποτέλειας αποξένωσε τους πρώην συμμάχους της και επέσπευσε την πτώση της από την εξουσία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ίσως αρχίζουν να ανακεφαλαιώνουν αυτή την ζοφερή ιστορία.

Copyright © 2020 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/2020-01-24/twilight-americas-fin...

Σύνδεσμοι:
[1] https://thesphinxblog.com/2014/05/07/the-real-thucydides-trap/
[2] https://www.washingtonpost.com/politics/2019/10/16/trump-doesnt-want-be-...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition