Το πρόβλημα της Βενεζουέλας δεν είναι ο σοσιαλισμός

Η άνοδος του Guaidó ως ένα αλεξικέραυνο των διαμαρτυριών το 2019 ενέπνευσε περαιτέρω οράματα περί σαρωτικής αλλαγής. Οι δημοκρατικές χώρες από την Χιλή μέχρι την Κροατία δεν αναγνώριζαν πλέον το καθεστώς Maduro και το εισόδημα από το πετρέλαιο κατέρρευσε: Σίγουρα τώρα οι ημέρες της κυβέρνησης ήταν μετρημένες. Ωστόσο, ο Maduro απάντησε διπλασιάζοντας τις προσπάθειές του να χρηματοδοτήσει τις δυνάμεις ασφαλείας του μέσω των διεθνώς ξεπλυμένων προσόδων από χρυσό που εξορύσσεται από απελπισμένους και πεινασμένους Βενεζουελάνους που εργάζονται σε συνθήκες δουλείας υπό τον έλεγχο ένοπλων συμμοριών.

Καθ' όλη την διάρκεια εκείνης της περιόδου, ειρηνιστικές φωνές συνέχισαν να ασκούν πιέσεις για μια λύση κατόπιν διαπραγματεύσεων. Ήλπιζαν ότι ένας ουδέτερος παίκτης στην διεθνή κοινότητα (ίσως η Νορβηγία ή η Ουρουγουάη) θα μπορούσε να μεσολαβήσει για μια συμφωνία επιμερισμού της εξουσίας, η οποία θα μπορούσε να προετοιμάσει τον δρόμο για μια διαχειριζόμενη αλλαγή καθεστώτος. Αλλά ο Maduro έχει μια ισχυρή λαβή στην εγκληματική επιχείρησή του˙ δεν ένιωσε κανέναν εξαναγκασμό να μελετήσει σημαντικές παραχωρήσεις κατά την διάρκεια των διαφόρων συνομιλιών που έλαβαν χώρα τα τελευταία χρόνια. Αντ' αυτού, χρησιμοποίησε τις διαπραγματεύσεις για να βάλει τους αντιπάλους του -τόσο εγχώριους όσο και ξένους- τον έναν εναντίον του άλλου.

ΜΙΑ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ

Οποιοδήποτε νοητό τελικό παιχνίδι για την κρίση της Βενεζουέλας θα εξαρτηθεί από μια διεθνώς υποστηριζόμενη συμφωνία μεταξύ του Maduro και των αντιπάλων του. Αλλά μια τέτοια διαπραγμάτευση μπορεί να επιτύχει μόνο όταν ο Maduro είναι πεπεισμένος ότι είναι η τελευταία καταφυγή του. Μέχρις ότου επιτευχθούν τέτοιες συνθήκες, οι συνομιλίες απλώς θα παίζουν στην κυνική στρατηγική του να εξαπατά τους αντιπάλους του.

Μόνο όταν το καθεστώς αισθανθεί ότι έχει ξεμείνει από χρήματα, φίλους και επιλογές, τότε μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων θα καταστεί αναπόφευκτη. Αλλά το να διευκολυνθεί ένα απεχθές καθεστώς να φύγει αναίμακτα από την εξουσία, συνεπάγεται δύσκολους συμβιβασμούς. Στην Ισπανία το 1978, στην Χιλή το 1988, και στη Νότια Αφρική το 1991, μισητά πρόσωπα από τα παλιά αυταρχικά καθεστώτα, κράτησαν σημαντικά μερίδια εξουσίας μέσω επιτυχών μεταβάσεων στην πλήρη δημοκρατία.

Οι Βενεζουελάνοι σήμερα βρίσκονται μακράν του να είναι προετοιμασμένοι να υποστηρίξουν αυτό το είδος λύσης -η κυβέρνηση δεν είναι έτοιμη να την εξετάσει επειδή δεν αισθάνεται ότι η κατοχή της εξουσίας απειλείται πραγματικά, ούτε και η αντιπολίτευση, διότι τα εγκλήματα του καθεστώτος παραμένουν υπερβολικά ωμά. Ο λαός θα αντιδράσει σε μια διευθέτηση που, για παράδειγμα, θα εγγυάται θέσεις στο νομοθετικό σώμα σε πρόσωπα του καθεστώτος, προστατεύοντάς τα έτσι από την δίωξη ή επιτρέποντας σε αυτούς τους αυταρχικούς να κρατήσουν τα κλοπιμαία τους.

Περιέργως, η ιστορία των επιτυχημένων μεταβάσεων στην δημοκρατία στα τέλη του εικοστού αιώνα υπονομεύει την βιωσιμότητά τους σήμερα. Η σύλληψη και η ενδεχόμενη δίωξη του πρώην ηγέτη της Χιλής, Augusto Pinochet, το 1998 (μια δεκαετία μετά την παραχώρηση της εξουσίας) δημιούργησε ένα προηγούμενο που υποχρεώνει την διεθνή κοινότητα να αντιμετωπίζει σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως υποκείμενες σε διεθνή δικαιοδοσία. Ο Μαδούρο και τα πρωτοπαλίκαρά του δεν έχουν απλώς κλέψει τεράστια ποσά˙ έχουν φυλακίσει, βασανίσει και δολοφονήσει εκατοντάδες αντιπάλους. Με την σύλληψη του Πινοσέτ στο μυαλό τους, έχουν έναν πολύ καλό λόγο να αμφισβητούν την αξιοπιστία οποιασδήποτε αμνηστίας τους προσφέρεται. Η σύλληψη ενός πρώην δεξιού δικτάτορα περιορίζει δραματικά τις επιλογές για τους υποτιθέμενους σοσιαλιστές επαναστάτες της Βενεζουέλας, υπογραμμίζοντας για μια ακόμη φορά πόσο λίγο σχετική είναι η ιδεολογία για την κατανόηση της κρίσης.

Ακόμη και αν τα πρωτοπαλίκαρα του Maduro θα μπορούσαν να πεισθούν να δεχτούν ένα αποτέλεσμα μετά από διαπραγμάτευση, τα προβλήματα της Βενεζουέλας θα απέχουν πάρα πολύ από το να τελειώσουν. Το τέλος του καθεστώτος Maduro, όταν θα έρθει, θα αποκαλύψει ένα άδειο κέλυφος κράτους. Οι ικανοί δημόσιοι διαχειριστές τράπηκαν σε φυγή πριν από χρόνια. Μπορεί να είναι δυνατή η ταχεία ανοικοδόμηση κρίσιμων φυσικών υποδομών, αλλά η ανοικοδόμηση της θεσμικής υποδομής θα διαρκέσει πολύ περισσότερο. Η πτώση του καθεστώτος θα είναι απλώς η απαραίτητη αρχή για μια ταραχώδη δεκαετία αναγέννησης της Βενεζουέλας.

Copyright © 2020 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/venezuela/2020-01-27/venezuelas-...