Οι επόμενοι νικητές της παγκόσμιας οικονομίας

Οι θέσεις εργασίας στη μεταποίηση δεν επιστρέφουν ακόμη στον πλούσιο κόσμο σε τεράστιους αριθμούς, αλλά υπάρχουν κάποιες ενθαρρυντικές ενδείξεις. Αρκετές μεγάλες εταιρείες, όπως η Adidas, η Fast Radius, και η Lincoln Electric, έχουν ανοίξει εγκαταστάσεις στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια. Η Apple ανακοίνωσε μεγάλη επέκταση στο Όστιν του Τέξας και σχεδιάζει νέα κέντρα δεδομένων και ερευνητικές εγκαταστάσεις σε άλλες πόλεις στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι εταιρείες που εδρεύουν στον αναπτυσσόμενο κόσμο επενδύουν επίσης περισσότερο στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη.

Η ανάπτυξη του εμπορίου των υπηρεσιών παρέχει μια ακόμη ώθηση στις προηγμένες οικονομίες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη και άλλες προηγμένες οικονομίες μαζί έχουν ήδη ένα ετήσιο πλεόνασμα στο εμπόριο υπηρεσιών ύψους σχεδόν 480 δισεκατομμυρίων δολαρίων, δύο φορές υψηλότερο από όσο μια δεκαετία πριν, αποδεικνύοντας το ανταγωνιστικό πλεονέκτημά τους σε αυτές τις βιομηχανίες. Η νέα τεχνολογία θα επιτρέψει στις εταιρείες να παρέχουν από μακριά περισσότερες υπηρεσίες όπως η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη. Οι χώρες που εξειδικεύονται ήδη σε εξαγωγή υπηρεσιών όπως η Γαλλία, η Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες, είναι σε καλή θέση να αξιοποιήσουν αυτές τις τάσεις.

Τέλος, καθώς ο αναπτυσσόμενος κόσμος γίνεται πλουσιότερος, θα αγοράζει περισσότερα αυτοκίνητα, υπολογιστές, αεροπλάνα και μηχανήματα από τον ανεπτυγμένο κόσμο. Οι προηγμένες οικονομίες στέλνουν περισσότερο από το 40% των εξαγωγών τους στις αναδυόμενες αγορές, σχεδόν το διπλάσιο του μεριδίου που έστελναν πριν από 20 χρόνια. Αυτές οι εξαγωγές συνολικά έφθασαν σε επίπεδο άνω των 4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων μόνο το 2017.

Ωστόσο, η εικόνα για τις προηγμένες οικονομίες δεν είναι ομοιόμορφα ρόδινη. Ορισμένες βιομηχανίες θα αντιμετωπίσουν έντονο νέο ανταγωνισμό από τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Οι εγχώριες επιχειρήσεις στην Βραζιλία, την Κίνα και άλλες χώρες μεσαίου εισοδήματος διακλαδώνονται με άλλες βιομηχανίες υψηλότερης προστιθέμενης αξίας [12], όπως είναι η κατασκευή υπερυπολογιστών, η αεροδιαστημική, και η παραγωγή ηλιακών συλλεκτών, και στηρίζονται λιγότερο στα εισαγόμενα εξαρτήματα από τον ανεπτυγμένο κόσμο. Κινεζικές εταιρείες αρχίζουν να κατασκευάζουν οι ίδιες τα τσιπ υπολογιστών που αγόραζαν από το εξωτερικό. (Αν και για τα smartphones, η Κίνα εξακολουθεί να εισάγει τσιπ). Οι συνολικές κινεζικές ετήσιες εισαγωγές ενδιάμεσων αγαθών από την Γερμανία για οχήματα, μηχανές και άλλα εξελιγμένα προϊόντα έφθασαν το 2014 στα 44 δισεκατομμύρια δολάρια˙ μέχρι το 2017, ο αριθμός ήταν 37 δισεκατομμύρια δολάρια. Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα έχουν επίσης δει τις εξαγωγές ενδιάμεσων προϊόντων προς την Κίνα σε αυτές τις βιομηχανίες να μειώνονται. Η πρωτοβουλία Made in China 2025 στοχεύει στην οικοδόμηση των ισχυρών σημείων της χώρας σε τομείς αιχμής όπως η AI, τα ασύρματα συστήματα 5G και η ρομποτική.

ΚΟΛΛΗΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΜΕΣΗ

Οι χώρες μεσαίου εισοδήματος, όπως η Βραζιλία, η Κίνα, η Ουγγαρία, το Μεξικό, το Μαρόκο, η Πολωνία, η Νότια Αφρική, η Ταϊλάνδη και η Τουρκία, θα αποκομίσουν μερικά από τα οφέλη της νέας παγκοσμιοποίησης, αλλά θα αντιμετωπίσουν και νέες δυσκολίες. Τέτοιες χώρες παίζουν πλέον σημαντικούς ρόλους στις πολύπλοκες αλυσίδες αξίας που παράγουν οχήματα, μηχανήματα, ηλεκτρονικά, χημικά και εξοπλισμό μεταφορών. Τόσο προμηθεύουν όσο και ανταγωνίζονται τις εταιρείες που εδρεύουν σε χώρες με προηγμένες οικονομίες και οι οποίες παραδοσιακά κυριαρχούσαν σε αυτές τις βιομηχανίες.

Ορισμένες χώρες μεσαίου εισοδήματος απολαμβάνουν ένα σταθερό πλεονέκτημα: Γεωγραφική γειτνίαση με μεγάλες καταναλωτικές αγορές σε προηγμένες οικονομίες. Καθώς η αυτοματοποίηση καθιστά το κόστος εργασίας λιγότερο σημαντικό, πολλές πολυεθνικές εταιρείες επιλέγουν να κατασκευάσουν νέα εργοστάσια όχι στις χώρες με τις χαμηλότερες αμοιβές, αλλά σε χώρες που είναι πιο κοντά στις κύριες καταναλωτικές αγορές τους και που εξακολουθούν να προσφέρουν χαμηλότερους μισθούς από τις πλούσιες χώρες. Το Μεξικό ταιριάζει στις ανάγκες των Ηνωμένων Πολιτειών˙ το Μαρόκο, η Τουρκία και οι ανατολικοευρωπαϊκές χώρες κάνουν το ίδιο για τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, όπως και η Μαλαισία και η Ταϊλάνδη για τις πλουσιότερες χώρες της Ασίας όπως η Ιαπωνία και τα πλουσιότερα μέρη της Κίνας.

Άλλες χώρες μεσαίου εισοδήματος είναι έτοιμες να επωφεληθούν από τη μετάβαση από τα αγαθά στις υπηρεσίες. Η Κόστα Ρίκα, για παράδειγμα, είναι σήμερα σημαντική εξαγωγέας επιχειρηματικών υπηρεσιών, όπως η εισαγωγή δεδομένων (data entry), η ανάλυση και η υποστήριξη της τεχνολογίας των πληροφοριών. Οι εξαγωγές της στους τομείς αυτούς έχουν αυξηθεί με μέσο ετήσιο ρυθμό 34% τα τελευταία δέκα χρόνια και σήμερα ανέρχονται σε 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια ή 7,6% του ΑΕΠ της Κόστα Ρίκα. Το παγκόσμιο ετήσιο εμπόριο επιχειρηματικών υπηρεσιών που έχουν ανατεθεί σε τρίτους (outsourced business services) –τα πάντα από τις λογιστικές υπηρεσίες μέχρι την υποστήριξη πελατών- ανέρχεται σε 270 δισεκατομμύρια δολάρια και αυξάνεται. Αυτό αντιπροσωπεύει μια προσοδοφόρα ευκαιρία για χώρες μεσαίου εισοδήματος όπως η Κόστα Ρίκα. Ωστόσο, από την στιγμή που τα εργαλεία AI θα μπορούσαν να χειριστούν ένα μεγάλο μέρος των εργασιών που σχετίζονται με αυτές τις υπηρεσίες, οι εργαζόμενοι θα πρέπει να είναι σε θέση να βοηθήσουν τους πελάτες με πιο σύνθετες λύσεις αντιμετώπισης προβλημάτων ή πωλήσεις, προκειμένου να παραμείνουν μπροστά από τις μηχανές.

Σε ένα κέντρο logistics στην Wuhan, στην Κίνα, τον Νοέμβριο του 2015. China Stringer Network / Reuters
-----------------------------------------------------------------------------------