Οι επόμενοι νικητές της παγκόσμιας οικονομίας

Το εμπόριο αγαθών μπορεί να επιβραδύνεται σε σχέση με την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη, αλλά το εμπόριο υπηρεσιών όχι. Από το 2007, το παγκόσμιο εμπόριο υπηρεσιών αυξήθηκε περισσότερο από 60% ταχύτερα από το παγκόσμιο εμπόριο αγαθών. Το εμπόριο σε ορισμένους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των τηλεπικοινωνιών, της τεχνολογίας της πληροφορίας, των υπηρεσιών των επιχειρήσεων, και της πνευματικής ιδιοκτησίας, αυξάνεται τώρα δύο έως τρεις φορές γρηγορότερα από όσο το εμπόριο αγαθών. Το 2017, το παγκόσμιο εμπόριο υπηρεσιών ανήλθε συνολικά σε 5,1 τρισεκατομμύρια δολάρια, [επίπεδο] που είναι ακόμα πολύ μικρότερο από τα 17,3 τρισεκατομμύρια δολάρια αγαθών που διαπραγματεύονται παγκοσμίως. Αλλά αυτοί οι αριθμοί υποτιμούν το μέγεθος του εμπορίου υπηρεσιών. Οι εθνικοί λογαριασμοί δεν διαχωρίζουν, για παράδειγμα, την Ε&Α [Έρευνα και Ανάπτυξη], τον σχεδιασμό, τις πωλήσεις και το μάρκετινγκ, και τις υπηρεσίες back-office, από την φυσική παραγωγή αγαθών. Υπολογίστε και τα στοιχεία αυτά, και οι υπηρεσίες θα αποτελούν σχεδόν το ένα τρίτο της αξίας του εμπορίου των μεταποιημένων αγαθών. Και οι εταιρείες στρέφονται όλο και περισσότερο σε ξένους παρόχους για τις υπηρεσίες αυτές. Αν και οι άμεσα μετρούμενες υπηρεσίες αποτελούν μόνο το 23% του συνόλου των συναλλαγών, οι υπηρεσίες αντιπροσωπεύουν πλέον το 45% της προστιθέμενης αξίας των εμπορεύσιμων αγαθών.

Το εμπόριο υπηρεσιών θα αναλάβει όλο και μεγαλύτερο μερίδιο της παγκόσμιας οικονομίας, καθώς οι μεταποιητές και οι έμποροι λιανικής εισάγουν νέους τρόπους παροχής υπηρεσιών, και όχι μόνο αγαθών, προς τους καταναλωτές. Οι κατασκευαστές αυτοκινήτων και φορτηγών, για παράδειγμα, ξεκινούν συνεργασίες με εταιρείες που αναπτύσσουν αυτόνομες τεχνολογίες οδήγησης, εκμίσθωσης οχημάτων, ή παροχής υπηρεσιών δρομολογίων, καθώς προβλέπουν μια μετατόπιση μακριά από το παραδοσιακό μοντέλο της εφάπαξ αγοράς οχημάτων. Το cloud computing έχει κάνει δημοφιλή τα μοντέλα pay-as-you-go και συνδρομής για αποθήκευση και λογισμικό, απελευθερώνοντας τους χρήστες από το να πραγματοποιούν μεγάλες επενδύσεις για δικό τους hardware. Τα υπερταχέα ασύρματα δίκτυα 5G [10] θα δώσουν στις επιχειρήσεις νέους τρόπους παροχής υπηρεσιών, όπως μια χειρουργική επέμβαση που θα πραγματοποιείται μέσω τηλεχειριζόμενων ρομπότ και η ελεγχόμενη από απόσταση συντήρηση υποδομής που καθίσταται δυνατή με εικονικές αναδημιουργίες του υπό κρίσιν τόπου.

Έξω από ένα κατάστημα της Apple στην Σαγκάη, τον Ιούλιο του 2017. Aly Song / Reuters
----------------------------------------------------------------------------------------

Για δεκαετίες, οι κατασκευαστικές εταιρείες έκαναν φυσικά πράγματα. Σήμερα, αυτό δεν είναι πλέον δεδομένο. Ορισμένες πολυεθνικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης της Apple και πολλών κατασκευαστών φαρμακευτικών προϊόντων, έχουν μετατραπεί σε «εικονικούς κατασκευαστές» (virtual manufacturers) -εταιρείες που σχεδιάζουν, εμπορεύονται και διανέμουν, αλλά βασίζονται σε εργολάβους για να παραγάγουν το πραγματικό προϊόν.

Η αλλαγή αυτή αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη στροφή προς άυλα αγαθά. Σε πολλές βιομηχανίες, η Ε&Α, το μάρκετινγκ, η διανομή και οι υπηρεσίες μετά την πώληση, δημιουργούν πλέον περισσότερη αξία από τα ίδια τα φυσικά αγαθά, και αναπτύσσονται όλο και πιο γρήγορα. Η οικονομολόγος Carol Corrado έδειξε ότι οι ετήσιες επενδύσεις των επιχειρήσεων σε άυλα περιουσιακά στοιχεία όπως το λογισμικό, τα εμπορικά σήματα, και η πνευματική ιδιοκτησία, υπερβαίνουν τις επενδύσεις τους σε κτίρια, εξοπλισμό και άλλα περιουσιακά στοιχεία. Εν μέρει, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα προϊόντα έχουν γίνει πιο περίπλοκα. Το λογισμικό (software) αντιπροσωπεύει πλέον το 10% της αξίας των καινούργιων αυτοκινήτων και η McKinsey αναμένει ότι το μερίδιο αυτό θα αυξηθεί στο 30% μέχρι το 2030.

Τα αγαθά εξακολουθούν να έχουν σημασία. Οι επιχειρήσεις εξακολουθούν να πρέπει να μεταφέρουν τα αγαθά πέρα από τα σύνορα, ακόμη και όταν οι υπηρεσίες έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην παραγωγή τους. Οι δασμοί επί των εμπορευμάτων διαταράσσουν και στρεβλώνουν αυτές τις ροές και μειώνουν την παραγωγικότητα. Αυτό σημαίνει ότι ενεργούν επίσης ως δασμοί στις εμπλεκόμενες υπηρεσίες. Οι δασμοί στα ενδιάμεσα προϊόντα αυξάνουν το κόστος για τους κατασκευαστές και οδηγούν σε ένα είδος διπλής φορολογίας για τις τελικές εξαγωγές. Με λίγα λόγια, το επιχείρημα υπέρ του ελεύθερου εμπορίου [11] είναι εξίσου ισχυρό σήμερα όπως και πριν από τρεις δεκαετίες.

ΤΑ ΚΑΛΑ ΝΕΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΥΣΗ

Οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι της μεσαίας τάξης επωμίσθηκαν το βάρος της απώλειας θέσεων εργασίας που προκλήθηκε από το τελευταίο κύμα της παγκοσμιοποίησης. Με την αξιοσημείωτη εξαίρεση της Γερμανίας, οι προηγμένες οικονομίες παρουσίασαν απότομες πτώσεις στην απασχόληση στον κλάδο της μεταποίησης τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο αριθμός των ατόμων που εργάζονται στον τομέα της μεταποίησης μειώθηκε από περίπου 17,6 εκατομμύρια το 1997 σε ένα χαμηλό 11,5 εκατομμυρίων το 2010, προτού να ανακάμψει μετριοπαθώς σε περίπου 12,8 εκατομμύρια σήμερα.

Ωστόσο, οι προηγμένες οικονομίες πρόκειται να επωφεληθούν από το επόμενο κεφάλαιο της παγκοσμιοποίησης. Ένα μέλλον που εξαρτάται από την καινοτομία, την ψηφιακή τεχνολογία, τις υπηρεσίες, και την εγγύτητα προς τους καταναλωτές, συνδυάζεται έξυπνα με τις δυνάμεις τους: Εξειδικευμένες εργατικές δυνάμεις, ισχυρή προστασία για την πνευματική ιδιοκτησία, προσοδοφόρες καταναλωτικές αγορές, και πρωτοπόρες εταιρείες υψηλής τεχνολογίας και οικοσυστήματα καινοφανών επιχειρήσεων (start-up). Οι αναπτυγμένες χώρες που επωφελούνται από αυτές τις ευνοϊκές συνθήκες θα ευημερήσουν. Όσες δεν το κάνουν, δεν πρόκειται [να ευημερήσουν].