Η αποτυχία της ελληνικής αποτροπής έναντι της Τουρκίας

Πού οφείλεται, όμως, η αποτυχία της ελληνικής αποτρεπτικής στρατηγικής; Οι κύριοι λόγοι της αποτυχίας είναι η αδυναμία του ελληνικού συστήματος ασφαλείας:

α. να καταλάβει την ψυχοσύνθεση της Τουρκίας˙ αδυναμία να αντιληφθεί ότι η Τουρκία είτε Κεμαλική, είτε Ισλαμική, παραμένει αναθεωρητική δύναμη. Δηλαδή έχει στόχο την ανατροπή του status quo στο Αιγαίο, την Θράκη και την ΝΑ Μεσόγειο. Αδυναμία να κατανοήσει τις προθέσεις της Τουρκίας ακόμη και όταν αυτή τις κάνει γνωστές δια μέσου του βιβλίου του πρώην πρωθυπουργού της, Αχμέτ Νταβούτογλου [42]. Και βεβαίως ισχύει το ότι αν δεν γνωρίζεις τον αντίπαλο σου, δεν μπορείς και να τον αντιμετωπίσεις.

β. να δει την μεγάλη εικόνα που κρύβεται πίσω από τις διεκδικήσεις της Τουρκίας και η οποία δεν είναι δύσκολο να γίνει κατανοητή. Το casus belli, στην περίπτωση επεκτάσεως των ΕΧΥ στα 12 νμ, καταδεικνύει και τον αντικειμενικό σκοπό της τουρκικής στρατηγικής. Σε αυτήν ακριβώς την πρόθεση της Τουρκίας, έπρεπε η στρατηγική της Αποτροπής να επιφέρει το κόστος.

γ. να κατανοήσει την πρακτική της προωθήσεως των στόχων της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας, δια της διατυπώσεως διαδοχικών παρανόμων απαιτήσεων, πολλές εξ αυτών στα όρια του Διεθνούς Δικαίου. Ότι η πρακτική αυτή αντιμετωπίζεται σταματώντας την πρώτη απαίτηση, μόλις αυτή διατυπωθεί και στην φάση που δοκιμάζει την αποφασιστικότητα της χώρας μας. (Βλέπε Πίνακα 3- Διαδοχικά Βήματα Δημιουργίας Τουρκικών Διεκδικήσεων).

Αν δεν αντιδράσεις, ακολουθεί μεγαλύτερη και μετά ακόμη μεγαλύτερη. Και έτσι προστίθενται διαφορές στο καλάθι των ελληνοτουρκικών διαφορών.

δ. να αντιληφθεί ότι η αποτρεπτική στρατηγική έπρεπε να είναι προσανατολισμένη στο να απαγορεύει στην Τουρκία την δημιουργία επεισοδίων χαμηλής εντάσεως, μέσω των οποίων επιτυγχάνει τους πολιτικούς της σκοπούς. Η Τουρκία δεν προσπαθεί να ελέγξει το μισό Αιγαίο με πόλεμο. Δεν είναι αυτή η πρόθεσή της. Συνεπώς το ότι δεν έχουμε εμπλακεί σε πόλεμο με την Τουρκία όλα αυτά τα χρόνια, δεν είναι αποτέλεσμα της αποτρεπτικής μας ικανότητος.

ε. να εκφράσει με σαφήνεια το κόστος που θα πλήρωνε η Τουρκία σε κάθε περίπτωση παραβιάσεως των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Ουδέποτε στην αποτρεπτική στρατηγική της Ελλάδας αναφέρθηκε συγκεκριμένη τιμωρία. Η δε τιμωρία δεν έπρεπε να περιορίζεται σε «ισοδύναμο τετελεσμένο», αν υποτεθεί ότι μπορούσε να υπάρξει τέτοιο, αλλά και σε ευρύτερη έκταση [43]. Η απλή αναφορά σε κόκκινες γραμμές, χωρίς να ορίζεις σαφώς το περιεχόμενο τους, αλλά και το τι θα κληθεί να πληρώσει αυτός που θα τις παραβεί, δεν τις καθιστά κόκκινες.

στ. να αντιληφθεί ότι μια αποτρεπτική στρατηγική επιτυγχάνει, όταν ο αποτρεπόμενος αισθανθεί ο ίδιος ότι αποτρέπεται˙ όταν ο ίδιος αποφύγει ενέργειες που αν δεν υπήρχε η απειλή του κόστους, θα ανελάμβανε. Και αυτό ο αποτρέπων το επιτυγχάνει όταν επηρεάσει τον τρόπο που σκέπτεται ο αποτρεπόμενος, τις πεποιθήσεις του για την αποφασιστικότητα και τις δυνατότητες του αποτρέποντος.

ζ. να αντιληφθεί ότι εφ’ όσον η Τουρκία χρησιμοποιεί στρατιωτική δύναμη για την προώθηση των παρανόμων απαιτήσεων της σε βάρος της χώρας μας, καθώς και αναθεωρήσεως των συνθηκών με τις οποίες καθορίστηκαν τα σύνορα μεταξύ των δυο χωρών, θα έπρεπε η στρατιωτική δύναμη, μετά από την κατάλληλη προετοιμασία και εξασφάλιση των συνθηκών, να ήταν το πρώτο μέσο για την αποτροπή των διεκδικήσεων της και όχι το τελευταίο.

η. Να καταλάβει ότι ο χρόνος κυλά σε βάρος της Ελλάδας, αφού και οι παραβιάσεις παγιώνονται αλλά και κυρίως ότι η Τουρκία εξοπλίζεται. Αλλάζει την όποια ισορροπία σε στρατιωτική ισχύ υπήρχε μεταξύ μας, σε βάρος μας. Είναι άλλο πράγμα η κατάρριψη αόπλου αεροσκάφους που παραβιάζει τον ελληνικό εναέριο χώρο (ΕΕΧ), αφού έχουν γίνει τα κατάλληλα διαβήματα για μη επανάληψη της πράξεως το 1980 και άλλο η κατάρριψη οπλισμένου αεροσκάφους που κάνει την ίδια παραβίαση το 2020.

θ. να καταλάβει ότι η Τουρκία, καίτοι μεγαλύτερη χώρα από την Ελλάδα, με σαφώς μεγαλύτερες δυνατότητες, μπορεί να αποτραπεί. Ότι έχει αδυναμίες [44] οι οποίες θα έλθουν στην επιφάνεια στην πρώτη ηχηρή ήττα των ΕΔ της, η οποία δεν είναι ανάγκη να είναι συντριπτική. Η αδυναμία να κατανοηθεί ότι το πολιτικό σύστημα στην Τουρκία, στο δίλημμα μεταξύ της εσωτερικής αναταραχής συνεπεία της οποίας κατά πάσα πιθανότητα θα έχανε τα προνόμιά του και της αλλαγής της συμπεριφοράς του έναντι μιας αποφασισμένης Ελλάδας, θα επέλεγε την αλλαγή συμπεριφοράς.

ι. να δει ότι, σταδιακά η Τουρκία έχει φθάσει στον 25ο μεσημβρινό και ότι αν συνεχιστεί και άλλο αυτή η κατάσταση, η Ελλάδα θα χάσει τον αεροναυτικό έλεγχο του Αιγαίου. Και η τακτική για την άμυνα νησιωτικών συμπλεγμάτων καθορίζει ότι, για να καταλάβεις νήσο, πρέπει πρώτα να πάρεις τον έλεγχο του αέρα και της θάλασσας που το περιβάλλει.

ΑΠΟΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟΣ

Στις διεθνείς σχέσεις, σημασία δεν έχει τι λες, αλλά τι πράττεις. Αν με τις δηλώσεις και μόνον μπορούσε να παραχθεί ασφάλεια για ένα κράτος, δεν θα χρειάζονταν η συγκρότηση και διατήρηση ενόπλων δυνάμεων, οι εξοπλισμοί, τα επιχειρησιακά σχέδια, η στρατιωτική θητεία. Και ενώ οι στρατιωτικές δυνατότητες ενός κράτους μπορεί για κάποιο χρονικό διάστημα να μείνουν άγνωστες στην διεθνή κοινότητα, η πολιτική βούληση για την χρησιμοποίηση τους, σπανίως μένει στο σκοτάδι. Αυτό συμβαίνει διότι ο αντίπαλός σου, θα σε προκαλέσει για να διαπιστώσει και την αποφασιστικότητα του πολιτικού συστήματός σου για χρήση στρατιωτικής δυνάμεως, αλλά και τις στρατιωτικές σου δυνατότητες. Πως θα το κάνει; Μέσω κρίσεων και μεθοριακών επεισοδίων, σε στεριά, αέρα και θάλασσα. Εκμεταλλευόμενος το διάστημα μεταξύ ειρήνης και πολέμου. Ότι ακριβώς κάνει η Τουρκία και μάλιστα σε περιόδους πολιτικής αστάθειας στην Ελλάδα [45]. Εκεί κρίνεται η αξιοπιστία και η θέληση ενός κράτους για να περιφρουρήσει τα κυριαρχικά του δικαιώματα.