Καθώς ο κόσμος καίγεται

Ακόμη και οι πολύ ανεπτυγμένες χώρες δεν είναι προετοιμασμένες για κλιματικούς κινδύνους, ειδικά σε ορισμένες γεωγραφικές περιοχές, οικονομικούς τομείς ή δημογραφικά τμήματα. Προτού χτυπήσει ο τυφώνας Κατρίνα το 2005, η Νέα Ορλεάνη είχε ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης, αλλά δεν συμπερίλαβε τους φτωχότερους ανθρώπους που δεν είχαν αυτοκίνητα, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν μαύροι. Ως αποτέλεσμα, πολλοί έμειναν στα σπίτια τους και πνίγηκαν ή κατέληξαν στο Superdome της Νέας Ορλεάνης, το οποίο είχε ετοιμαστεί ως καταφύγιο. Άλλες χώρες μπορεί να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν μια συγκεκριμένη απειλή, αλλά να αγνοούν εντελώς κάποια άλλη. Η Ιαπωνία, για παράδειγμα, έχει χιλιετίες εμπειρίας σχετικά με σεισμούς, πλημμύρες και τυφώνες, και το σύστημα διαχείρισης καταστροφών είναι αξιοζήλευτο από όλο τον κόσμο. Ωστόσο, η χώρα απέτυχε να προετοιμαστεί για ένα νέο είδος καταστροφής που εμφανίστηκε το 2011: έναν σεισμό που πυροδότησε ένα τσουνάμι, το οποίο με την σειρά του πλημμύρισε έναν πυρηνικό αντιδραστήρα.

Όπως υποδηλώνουν αυτά τα παραδείγματα, παρόλο που οι κυβερνήσεις μπορούν να μάθουν μέσω εμπειριών σε μεμονωμένες καταστροφές, σχεδόν ποτέ δεν είναι έτοιμες για νέους συνδυασμούς αυτών. Τούτο δεν προσφέρει ιδιαίτερους λόγους αισιοδοξίας όσον αφορά τις προετοιμασίες για την κλιματική αλλαγή. Πράγματι, σε έναν κόσμο όπου οι κλιματικοί κίνδυνοι σπάνια αλληλεπιδρούν, οι κυβερνήσεις ήδη προετοιμάζονται ανεπαρκώς για πιθανές καταστροφές. Καθώς οι κίνδυνοι αυτοί αυξάνονται όλο και περισσότερο, οι κυβερνήσεις μένουν ακόμη πιο πίσω από την απειλή.

Η ΕΠΙΤΑΓΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ

Σε σχεδόν όλοι οι υπολογισμοί σχετικά με το κλιματικό πρόβλημα, από επιστήμονες και άλλους εμπειρογνώμονες τελειώνουν με μια έκκληση για ταχείες μειώσεις [6] των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Αλλά οι κυβερνήσεις πρέπει να δώσουν ισοδύναμη έμφαση στην προσαρμογή. Αυτό σημαίνει ανάπτυξη διορατικών πολιτικών για την προστασία των ανθρώπων, των υποδομών, των οικοσυστημάτων, και της κοινωνίας. Σημαίνει αναδιάρθρωση ή αντικατάσταση διεστραμμένων κινήτρων που ενθαρρύνουν τους ανθρώπους και τις βιομηχανίες να εγκατασταθούν σε εκτεθειμένες περιοχές. Σημαίνει ότι πρέπει να δίνουμε περισσότερους πόρους σε διεθνείς οργανισμούς για να βοηθήσουμε τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες. Πάνω απ' όλα, σημαίνει να σκεφτούμε πολλά χρόνια μπροστά για να συγκεντρώσουμε εκτεταμένους πόρους και πολιτική βούληση για συχνά μη δημοφιλείς πολιτικές. Πολύ μικρό κομμάτι αυτής της δουλειάς μπορεί να γίνει γρήγορα. Η σοβαρή προσαρμογή θα έπρεπε να είχε αρχίσει πριν από δεκαετίες.

Η έμφαση στη μείωση των εκπομπών αλλά όχι στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή είναι λανθασμένη, γιατί ανεξάρτητα από το τι θα συμβαίνει στις εκπομπές τα επόμενα 30 χρόνια, ο πλανήτης θα γίνει πολύ πιο ζεστός. Η παγιδευμένη θερμότητα που έχει απορροφηθεί από τους ωκεανούς εδώ και δεκαετίες αναμένεται να εμφανιστεί, θερμαίνοντας την γη. Χρόνια εκπομπών [αερίων του θερμοκηπίου] έχουν συσσωρευτεί στην ατμόσφαιρα και θα έχουν καθυστερημένες επιπτώσεις στο κλίμα. Αν και ο κόσμος ίσως να είναι σε θέση να επιτύχει τους στόχους που τέθηκαν στην συμφωνία του Παρισιού [7], είναι πολύ πιθανό ότι δεν θα το πράξει. Από τότε που ξεκίνησαν οι διεθνείς διαπραγματεύσεις για την κλιματική αλλαγή το 1991, οι χώρες έχουν μιλήσει πολύ περισσότερο από όσο έχουν πράξει. Εάν δεν επιτευχθούν οι στόχοι, η κλιματική αλλαγή θα παράγει ακόμη περισσότερα γεγονότα στα οποία ένας μεγάλος αριθμός κυβερνήσεων θα πρέπει είτε να μάθει να προσαρμόζεται με πολύ υψηλό τίμημα είτε θα αποτύχει να διαχειριστεί εντελώς.

Ακόμη και η επίτευξη των στόχων του Παρισιού δεν θα παρείχε το ελεύθερο για να αποφύγουμε την προσαρμογή. Η επίτευξη αυτών των στόχων θα έδινε στον κόσμο ένα ευπρόσδεκτο περιθώριο. Ωστόσο, η επακόλουθη αύξηση της θερμοκρασίας θα δημιουργούσε σοβαρές συνέπειες, όπως την εκατονταπλάσια αύξηση στη συχνότητα των πλημμυρών [8] κατά μήκος μεγάλων τμημάτων των παγκόσμιων ακτών. Είναι αλήθεια ότι κανένα επίπεδο προσαρμογής δεν θα είναι αρκετό εάν οι εκπομπές παραμείνουν χωρίς περιορισμούς, διότι αυτό θα οδηγήσει σε θέρμανση που θα υπερβεί όσα έχουν βιώσει οι άνθρωποι στο παρελθόν. Αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι κανένα ποσό μείωσης των εκπομπών δεν θα είναι αρκετό για να σώσει κοινότητες που δεν προσαρμόζονται επίσης.

Οι κυβερνήσεις πρέπει ακόμα να θυμούνται ότι η ικανότητα των ανθρώπων και των τόπων να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή είναι εξαιρετικά άνιση, κυρίως λόγω των άδικων ρυθμίσεων που καθορίζονται πολύ συχνά από διαφορές φυλετικές, εθνικές, ηλικιακές, λόγω φύλου ή άλλες. Πολλές από τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ ακραίων γεγονότων θα γίνουν εμφανείς μόνο ξαφνικά, οπότε η αντιμετώπιση τους θα απαιτήσει επιπλέον ευελιξία για γρήγορη ανταπόκριση μια ικανότητα την οποία μεγάλο μέρος του πληθυσμού σε λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες και μεγάλα τμήματα πλούσιων χωρών [9] στερούνται.
Η ουσία είναι ότι λίγες χώρες, εάν υπάρχουν κάποιες, είναι επαρκώς προετοιμασμένες για να αντιμετωπίσουν ό, τι επιφυλάσσεται. Ένα τεράστιο χάσμα έχει ανοίξει ανάμεσα σε αυτά που γνωρίζουν για τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής και σε εκείνα που κάνουν για να τους μειώσουν. Στην πιο επικίνδυνη νέα εποχή της κλιματικής αλλαγής, όσο περισσότερο χρόνο καταναλώσουν οι χώρες για να καλύψουν αυτό το κενό, τόσο πιο οδυνηρά και θανατηφόρα θα είναι τα αποτελέσματα.

*Το άρθρο αυτό έχει δημοσιευθεί στο τεύχος αρ. 69 (Απριλίου - Μαΐου 2021) του Foreign Affairs The Hellenic Edition.