Το περιφερειακό διακύβευμα από το πραξικόπημα στο Σουδάν

Τις πρώτες πρωινές ώρες της Τρίτης 26/10, το ισραηλινό κρατικό ραδιόφωνο μετέδωσε την εξής ενδιαφέρουσα πληροφορία: Σύμφωνα με ανώτατο Σουδανό διπλωμάτη, με τον οποίον ήρθε σε επικοινωνία το Τμήμα Ειδήσεων της κρατικής ισραηλινής ραδιοφωνίας, ο καθαιρεθείς πρωθυπουργός, Αμπντάλλα Χαμντούκ, λίγο προτού εκδηλωθεί το πραξικόπημα της Δευτέρας 25/10, ήταν έτοιμος να μεταβεί στην Ουάσιγκτον για να υπογράψει την συμφωνία εξομάλυνσης των διπλωματικών σχέσεων Σουδάν-Ισραήλ. Η ίδια σουδανική διπλωματική πηγή πρόσθεσε μια ακόμα περισσότερο ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια: Οι στρατιωτικοί που συμμετείχαν στην ανατραπείσα κυβέρνηση εθνικής ενότητας, και οι οποίοι στην συνέχεια την ανέτρεψαν με πραξικόπημα, συμφωνούν και εκείνοι στην εξομάλυνση των διπλωματικών σχέσεων με το Ισραήλ. Ωστόσο, οι πραξικοπηματίες διστάζουν σε αυτό το στάδιο να προχωρήσουν σε μια τόσο σημαντική κίνηση χωρίς να έχουν την υποστήριξη των τέως κυβερνητικών τους εταίρων που προέρχονταν από τον χώρο της πολιτικής, επειδή εκτιμούν ότι θα δημιουργήσει αντιδράσεις στην τοπική κοινή γνώμη και θα δώσει μια πολύ καλή αφορμή στους Ισλαμιστές να εντείνουν τις ενέργειές τους κατά των πραξικοπηματιών -η επικράτηση των οποίων φαίνεται ότι ακόμα δεν είναι βέβαιη.

Παρ' όλα αυτά, η διακυβέρνηση Μπάιντεν δηλώνει ότι «λόγω της νέας κατάστασης που διαμορφώνεται στο Σουδάν, είναι αναγκαία η επανεξέταση της πορείας εξομάλυνσης των διμερών σχέσεων Σουδάν-Ισραήλ» ενώ παράλληλα οι ΗΠΑ παγώνουν την οικονομική ενίσχυση προς την χώρα, που ήταν προγραμματισμένη να δοθεί το αμέσως ερχόμενο διάστημα.

Οι αμερικανικές δηλώσεις και κινήσεις επιβεβαιώνουν το συμπέρασμα, που είχε εύκολα διαφανεί εξ αρχής: Ότι δηλαδή, το «βαρόμετρο» της φιλοδυτικής πορείας του Σουδάν στην διεθνή διπλωματική σκακιέρα, περνά μέσω της εξομάλυνσης των διμερών σχέσεων Σουδάν-Ισραήλ, περί της οποίας είχε δεσμευθεί η ανατραπείσα κυβέρνηση εθνικής ενότητας.

Πέραν αυτού, όμως, η κατάσταση που διαμορφώθηκε στο Σουδάν και η διασύνδεσή της με την υπογραφή ή μη μιας ακόμα «Συμφωνίας του Αβραάμ» περιλαμβάνει και μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα διάσταση σε καθαρά περιφερειακό-παναραβικό επίπεδο, υπό την εξής έννοια:

Εκτός από το Σουδάν, υπάρχουν και άλλες χώρες του αραβικού κόσμου και της μουσουλμανικής Αφρικής, στις οποίες οι ΗΠΑ έχουν εκφράσει ξεκάθαρα την παραίνεσή τους να εξομαλύνουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ, έναντι ανταλλαγμάτων, πολιτικών, οικονομικών, και στρατιωτικών. Η Μαυριτανία θεωρείται μια από αυτές, η κυβέρνηση της οποίας είχε μάλιστα χαιρετίσει την υπογραφή της πρώτης κατά σειρά «Συμφωνίας του Αβραάμ» μεταξύ του Ισραήλ και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Μια δεύτερη χώρα της Υποσαχάριας Αφρικής, το Τσαντ, θεωρείται και εκείνη χώρα που θα μπορούσε να ακολουθήσει το παράδειγμα των ΗΑΕ, του Μπαχρέιν, και του Μαρόκου, μιας και ο Πρόεδρος της χώρας είχε ήδη επισκεφθεί ανεπισήμως -αλλά με ευρεία δημοσιογραφική κάλυψη- το Ισραήλ, τον Νοέμβριο του 2018. Ακόμα και το Νότιο Σουδάν θα μπορούσε να προχωρήσει στην εξομάλυνση των σχέσεών του με το Ισραήλ, εάν ο πρόεδρος Σάλβα Κίιρ θελήσει να πραγματώσει την υπόσχεσή του προς τους Ισραηλινούς, κατά την επίσκεψή του στην Ιερουσαλήμ το μακρινό 2011 -και εφόσον η χώρα του λάβει το πράσινο φως από το Κατάρ, το οποίο τα τελευταία χρόνια διατηρεί έντονη οικονομική και επιχειρηματική παρουσία, επηρεάζοντας το τοπικό πολιτικό σύστημα και το προεδρικό περιβάλλον. Οι ως άνω αφρικανικές χώρες, που θα μπορούσαν να είναι οι επόμενες χώρες των λεγόμενων «Συμφωνιών του Αβραάμ», καλούνται και εκείνες να διαχειριστούν δύσκολες εσωτερικές πολιτικές ισορροπίες και κοινωνίες που αντιμετωπίζουν ποικίλες πολώσεις, είτε καθαρά ιδεολογικές, είτε θρησκευτικές, ακόμα και εθνοτικές.

Παρότι η αναταραχή που αντιμετωπίζει το Σουδάν οφείλεται σε αίτια περισσότερο οικονομικά και φυλετικά και πολύ λιγότερο στο ζήτημα της εξομάλυνσης ή μη των σχέσεών του με το Ισραήλ, ωστόσο είναι σαφές ότι η διχογνωμία γύρω από ένα τόσο ακανθώδες ζήτημα μπορεί εύκολα να αξιοποιηθεί επικοινωνιακά και σε χώρες που βρίσκονται πολύ μακριά από τους δρόμους του Χαρτούμ και της σουδανικής ενδοχώρας. Υπ' αυτήν την έννοια, ό,τι συμβαίνει αυτήν την περίοδο στο Σουδάν, και ό,τι θα συμβεί το επόμενο διάστημα, θα επηρεάσει σημαντικά τα κέντρα λήψεως αποφάσεων σε άλλες χώρες της περιοχής, που θεωρούν τις «Συμφωνίες του Αβραάμ» ως το όχημα που θα τις φέρει πιο κοντά στην Δύση και στην οικονομική ευημερία.

Copyright © 2021 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition