Το δόγμα Πούτιν

Η τρέχουσα κρίση μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας είναι ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών κατασκευαζόταν εδώ και 30 χρόνια. Είναι για κάτι πολύ περισσότερο από την Ουκρανία και την πιθανή ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Είναι για το μέλλον της ευρωπαϊκής τάξης που κατασκευάστηκε μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1990, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους σχεδίασαν μια ευρωατλαντική αρχιτεκτονική ασφάλειας στην οποία η Ρωσία δεν είχε σαφή δέσμευση ή μερίδιο, και από τότε που ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, ανήλθε στην εξουσία, η Ρωσία αμφισβητεί αυτό το σύστημα. Ο Πούτιν παραπονιέται συστηματικά ότι η παγκόσμια τάξη αγνοεί τις ανησυχίες ασφάλειας της Ρωσίας και απαίτησε από την Δύση να αναγνωρίσει το δικαίωμα της Μόσχας σε μια σφαίρα προνομιακών συμφερόντων στον μετασοβιετικό χώρο. Έχει σκηνοθετήσει εισβολές σε γειτονικά κράτη, όπως η Γεωργία, που έχουν απομακρυνθεί από την τροχιά της Ρωσίας, για να τα αποτρέψει από τον πλήρη αναπροσανατολισμό τους.

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, σε μια διπλωματική τελετή στη Μόσχα, τον Δεκέμβριο του 2021. Sputnik Photo Agency / Reuters
----------------------------------------------------------

Τώρα ο Πούτιν έχει πάει αυτή την προσέγγιση ένα βήμα παραπέρα. Απειλεί με μια πολύ πιο συνολική εισβολή στην Ουκρανία σε σχέση με την προσάρτηση της Κριμαίας και την επέμβαση στην [περιοχή] Ντονμπάς που διεξήγαγε η Ρωσία το 2014, μια εισβολή που θα υπονόμευε την τρέχουσα τάξη πραγμάτων και δυνητικά θα επαναβεβαίωνε την υπεροχή της Ρωσίας σε αυτή που επιμένει ότι είναι η «δικαιωματική» θέση της στην ευρωπαϊκή ήπειρο και στις παγκόσμιες υποθέσεις. [Ο Πούτιν] θεωρεί ότι αυτή είναι μια καλή στιγμή για να δράσει. Κατά την άποψή του, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι αδύναμες, διαιρεμένες, και λιγότερο ικανές να ακολουθήσουν μια συνεκτική εξωτερική πολιτική. Οι δεκαετίες του στην εξουσία τον έχουν κάνει πιο κυνικό σχετικά με την αντοχή των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Πούτιν τώρα έχει να αντιμετωπίσει τον πέμπτο του πρόεδρο των ΗΠΑ και έχει αρχίσει να θεωρεί την Ουάσιγκτον αναξιόπιστη συνομιλήτρια. Η νέα γερμανική κυβέρνηση βρίσκει ακόμα τον πολιτικό βηματισμό της, η Ευρώπη στο σύνολό της είναι εστιασμένη στις εσωτερικές προκλήσεις της, και η σφιχτή αγορά ενέργειας δίνει στην Ρωσία μεγαλύτερη μόχλευση στην ήπειρο. Το Κρεμλίνο πιστεύει ότι μπορεί να υπολογίζει στην υποστήριξη του Πεκίνου, ακριβώς όπως η Κίνα υποστήριξε την Ρωσία αφότου η Δύση προσπάθησε να την απομονώσει το 2014.

Ο Πούτιν μπορεί ακόμα να αποφασίσει να μην εισβάλει. Αλλά είτε το κάνει είτε όχι, η συμπεριφορά του Ρώσου προέδρου καθοδηγείται από ένα αλληλένδετο σύνολο αρχών εξωτερικής πολιτικής που υποδηλώνουν ότι η Μόσχα θα είναι ταραχοποιός τα επόμενα χρόνια. Ονομάστε το «δόγμα Πούτιν». Το βασικό στοιχείο αυτού του δόγματος είναι να κάνει την Δύση να αντιμετωπίσει την Ρωσία σαν να ήταν η Σοβιετική Ένωση, μια δύναμη που πρέπει να την σέβονται και να την φοβούνται, με ειδικά δικαιώματα στην γειτονιά της και φωνή σε κάθε σοβαρό διεθνές ζήτημα. Το δόγμα υποστηρίζει ότι μόνο λίγα κράτη πρέπει να έχουν αυτού του είδους την εξουσία, μαζί με ολοκληρωτική κυριαρχία, και ότι άλλα [κράτη] πρέπει να υποκύπτουν στις επιθυμίες τους. [Το δόγμα] προϋποθέτει την υπεράσπιση των κατεστημένων αυταρχικών καθεστώτων και την υπονόμευση των δημοκρατιών. Και το δόγμα συνδέεται με τον πρωταρχικό στόχο του Πούτιν: την αντιστροφή των συνεπειών της σοβιετικής κατάρρευσης, την διάσπαση της διατλαντικής συμμαχίας, και την επαναδιαπραγμάτευση της γεωγραφικής διευθέτησης που τερμάτισε τον Ψυχρό Πόλεμο.

ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ

Η Ρωσία, σύμφωνα με τον Πούτιν, έχει απόλυτο δικαίωμα για μια θέση στο τραπέζι σε όλες τις σημαντικές διεθνείς αποφάσεις. Η Δύση θα πρέπει να αναγνωρίσει ότι η Ρωσία ανήκει στο παγκόσμιο διοικητικό συμβούλιο. Μετά από αυτό που ο Πούτιν περιέγραψε ως η ταπείνωση της δεκαετίας του 1990, όταν μια πολύ αποδυναμωμένη Ρωσία υποχρεώθηκε να προσχωρήσει σε μια ατζέντα που είχε οριστεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους Ευρωπαίους συμμάχους τους, έχει επιτύχει σε μεγάλο βαθμό [2] αυτόν τον στόχο. Παρόλο που η Μόσχα αποβλήθηκε από το G-8 μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, το βέτο της στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και ο ρόλος της ως ενεργειακής, πυρηνικής, και γεωγραφικής υπερδύναμης διασφαλίζει ότι ο υπόλοιπος κόσμος πρέπει να λάβει υπόψη τις απόψεις της. Η Ρωσία ανοικοδόμησε επιτυχώς τον στρατό της μετά τον πόλεμο του 2008 με την Γεωργία, και τώρα είναι η πιο αξιοσημείωτη περιφερειακή στρατιωτική δύναμη, με την ικανότητα να προβάλλει ισχύ παγκοσμίως. Η ικανότητα της Μόσχας να απειλεί τους γείτονές της, της επιτρέπει να υποχρεώσει την Δύση [να καθίσει] στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, όπως έγινε τόσο φανερό τις προηγούμενες λίγες εβδομάδες.

Όσον αφορά τον Πούτιν, η χρήση βίας είναι απολύτως θεμιτή εάν η Ρωσία πιστεύει ότι απειλείται η ασφάλειά της: τα συμφέροντα της Ρωσίας είναι τόσο νομιμοποιημένα όσο εκείνα της Δύσης, και ο Πούτιν διαβεβαιώνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη τα αγνόησαν. Ως επί το πλείστον, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη έχουν απορρίψει το αφήγημα των παραπόνων του Κρεμλίνου, το οποίο επικεντρώνεται κυρίως στην διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και ιδιαίτερα στον διαχωρισμό της Ουκρανίας από την Ρωσία. Όταν ο Πούτιν περιέγραψε την σοβιετική κατάρρευση ως μια «μεγάλη γεωπολιτική καταστροφή του εικοστού αιώνα», θρηνούσε για το γεγονός ότι 25 εκατομμύρια Ρώσοι βρέθηκαν εκτός Ρωσίας και επέκρινε ιδιαίτερα το γεγονός ότι 12 εκατομμύρια Ρώσοι βρέθηκαν στο νέο ουκρανικό κράτος. Όπως έγραψε σε μια πραγματεία 5.000 λέξεων που δημοσιεύθηκε το περασμένο καλοκαίρι και τιτλοφορείτο «Περί της Ιστορικής Ενότητας Ρώσων και Ουκρανών» (On the Historical Unity of Russians and Ukrainians), το 1991 «άνθρωποι βρέθηκαν στο εξωτερικό εν μια νυκτί, απομακρυνόμενοι, αυτή την φορά, μάλιστα, από την ιστορική πατρίδα τους». Το δοκίμιό του διανεμήθηκε πρόσφατα στα ρωσικά στρατεύματα.

Αυτό το αφήγημα της ήττας από την Δύση είναι συνδεδεμένο με μια ιδιαίτερη εμμονή του Πούτιν: την ιδέα ότι το ΝΑΤΟ, που δεν αρκείται απλώς να εντάξει ή να βοηθήσει τα μετασοβιετικά κράτη, μπορεί να απειλήσει την ίδια την Ρωσία. Το Κρεμλίνο επιμένει ότι αυτή η έγνοια βασίζεται σε πραγματικές ανησυχίες. Η Ρωσία, άλλωστε, έχει δεχτεί επανειλημμένα εισβολές από την Δύση. Τον εικοστό αιώνα, δέχτηκε εισβολή από αντιμπολσεβικικές συμμαχικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων από τις Ηνωμένες Πολιτείες, κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου της, από το 1917 έως το 1922. Η Γερμανία εισέβαλε δύο φορές, οδηγώντας στην απώλεια 26 εκατομμυρίων Σοβιετικών πολιτών στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Πούτιν έχει συνδέσει ρητά αυτή την ιστορία με τις τρέχουσες ανησυχίες της Ρωσίας για τις υποδομές του ΝΑΤΟ κοντά στα σύνορα της Ρωσίας και τις συνακόλουθες απαιτήσεις της Μόσχας για εγγυήσεις ασφαλείας.

Σήμερα, ωστόσο, η Ρωσία είναι μια πυρηνική υπερδύναμη που κραδαίνει νέους, υπερηχητικούς πυραύλους. Καμία χώρα –πόσω μάλλον οι μικρότεροι, ασθενέστεροι γείτονές της- δεν έχει οποιαδήποτε πρόθεση να εισβάλει στην Ρωσία. Πράγματι, οι γείτονες της χώρας στα δυτικά της, έχουν ένα διαφορετικό αφήγημα και δίνουν έμφαση στην ευαλωτότητά τους ανά τους αιώνες σε εισβολή από την Ρωσία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες επίσης δεν θα επιτίθεντο ποτέ, μολονότι ο Πούτιν τις έχει κατηγορήσει ότι επιδιώκουν να «κόψουν ένα ζουμερό κομμάτι από την πίτα μας». Ωστόσο, η ιστορική αυτοαντίληψη της ευαλωτότητας της Ρωσίας έχει απήχηση στον πληθυσμό της χώρας. Τα ελεγχόμενα από την κυβέρνηση μέσα ενημέρωσης είναι γεμάτα με ισχυρισμούς ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να αποτελέσει το σημείο εκκίνησης για την επιθετικότητα του ΝΑΤΟ. Πράγματι, στο περσινό δοκίμιό του, ο Πούτιν έγραψε ότι η Ουκρανία μετατρεπόταν σε «εφαλτήριο εναντίον της Ρωσίας».

Ο Πούτιν πιστεύει επίσης ότι η Ρωσία έχει απόλυτο δικαίωμα σε μια σφαίρα προνομιακών συμφερόντων στον μετασοβιετικό χώρο. Αυτό σημαίνει ότι οι πρώην σοβιετικοί γείτονές της δεν θα πρέπει να προσχωρήσουν σε οποιεσδήποτε συμμαχίες που θεωρούνται εχθρικές προς τη Μόσχα, ιδιαίτερα στο ΝΑΤΟ ή στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Πούτιν έχει καταστήσει σαφή αυτή την απαίτησή του, στις δύο Συνθήκες που προτάθηκαν από το Κρεμλίνο στις 17 Δεκεμβρίου, οι οποίες απαιτούν από την Ουκρανία και άλλες μετασοβιετικές χώρες -καθώς και από την Σουηδία και την Φινλανδία- να δεσμευθούν στη μόνιμη ουδετερότητα και να αποφύγουν να επιδιώξουν την ένταξη στο ΝΑΤΟ. Το ΝΑΤΟ, επίσης, θα πρέπει να υποχωρήσει στην στρατιωτική στάση του 1997, πριν από την πρώτη του διεύρυνση, απομακρύνοντας όλα τα στρατεύματα και τον εξοπλισμό του από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. (Αυτό θα μείωνε την στρατιωτική παρουσία του ΝΑΤΟ σε αυτή που ήταν όταν διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση). Η Ρωσία θα έχει, επίσης, δικαίωμα βέτο στις επιλογές της εξωτερικής πολιτικής των μη νατοϊκών γειτόνων της. Αυτό θα διασφάλιζε ότι φιλορωσικές κυβερνήσεις θα βρίσκονται στην εξουσία σε χώρες που συνορεύουν με την Ρωσία —συμπεριλαμβανομένης, κυρίως, της Ουκρανίας.

ΔΙΑΙΡΕΙ ΚΑΙ ΒΑΣΙΛΕΥΕ

Μέχρι στιγμής, καμία Δυτική κυβέρνηση δεν έχει προετοιμαστεί να αποδεχθεί αυτές τις ασυνήθιστες απαιτήσεις. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη ενστερνίζονται ευρέως την αρχή ότι τα έθνη είναι ελεύθερα να καθορίζουν τόσο τα εσωτερικά τους συστήματα όσο και τους δεσμούς τους στην εξωτερική πολιτική. Από το 1945 έως το 1989, η Σοβιετική Ένωση αρνήθηκε την αυτοδιάθεση στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και άσκησε έλεγχο τόσο στην εσωτερική όσο και στην εξωτερική πολιτική των μελών του Συμφώνου της Βαρσοβίας, μέσω των τοπικών κομμουνιστικών κομμάτων, της μυστικής αστυνομίας, και του Κόκκινου Στρατού. Όταν μια χώρα ξεμάκραινε υπερβολικά από το σοβιετικό μοντέλο -η Ουγγαρία το 1956 και η Τσεχοσλοβακία το 1968- οι ηγέτες της εκδιώχθηκαν με την βία. Το Σύμφωνο της Βαρσοβίας ήταν μια συμμαχία που είχε ένα χαρακτηριστικό ιστορικό: εισέβαλε μόνο στα δικά της μέλη.

Η σύγχρονη ερμηνεία της κυριαρχίας από το Κρεμλίνο έχει αξιοσημείωτους παραλληλισμούς με αυτήν της Σοβιετικής Ένωσης. Ισχύει, για να παραφράσουμε τον Τζορτζ Όργουελ, ότι ορισμένα κράτη είναι πιο κυρίαρχα από άλλα. Ο Πούτιν έχει πει ότι μόνο λίγες μεγάλες δυνάμεις [3] —η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία, και οι Ηνωμένες Πολιτείες— απολαμβάνουν απόλυτη κυριαρχία, ελεύθερες να επιλέξουν σε ποιες συμμαχίες θα προσχωρήσουν ή [ποιες] θα απορρίψουν. Μικρότερες χώρες όπως η Ουκρανία ή η Γεωργία δεν είναι πλήρως κυρίαρχες και πρέπει να σέβονται τις απαγορεύσεις της Ρωσίας, όπως η Κεντρική Αμερική και η Λατινική Αμερική, σύμφωνα με τον Πούτιν, πρέπει να υπακούν τον μεγάλο βόρειο γείτονά τους. Η Ρωσία, επίσης, δεν αναζητά συμμάχους με την Δυτική έννοια της λέξης, αλλά αντίθετα αναζητά αμοιβαία επωφελείς οργανικές και συναλλακτικές συνεργασίες με χώρες όπως η Κίνα, που δεν περιορίζουν την ελευθερία της Ρωσίας να ενεργεί ούτε κρίνουν την εσωτερική της πολιτική.

Τέτοιες αυταρχικές συνεργασίες είναι ένα μέρος του δόγματος Πούτιν. Ο πρόεδρος παρουσιάζει την Ρωσία ως υποστηρικτή του status quo, υπέρμαχο των συντηρητικών αξιών, και ως διεθνή παίκτη που σέβεται τους καθιερωμένους ηγέτες, ιδιαίτερα τους αυταρχικούς. Όπως έχουν δείξει τα πρόσφατα γεγονότα στην Λευκορωσία και στο Καζακστάν, η Ρωσία είναι η δύναμη καταφυγής για να υποστηρίξει καταπολεμούμενους αυταρχικούς κυβερνήτες. Έχει υπερασπιστεί τους αυταρχικούς τόσο στην γειτονιά της όσο και πολύ πιο πέρα —συμπεριλαμβανομένης της Κούβας, της Λιβύης, της Συρίας, και της Βενεζουέλας. Η Δύση, σύμφωνα με το Κρεμλίνο, υποστηρίζει, αντίθετα, το χάος και την αλλαγή καθεστώτος, όπως συνέβη κατά τον πόλεμο του Ιράκ το 2003 και την Αραβική Άνοιξη το 2011.

Αλλά στην δική της «σφαίρα προνομιακών συμφερόντων», η Ρωσία μπορεί να ενεργήσει ως ρεβιζιονιστική δύναμη όταν θεωρεί ότι τα συμφέροντά της απειλούνται ή όταν θέλει να προωθήσει τα συμφέροντά της, όπως απέδειξε η προσάρτηση της Κριμαίας και οι εισβολές στην Γεωργία και στην Ουκρανία. Η ώθηση της Ρωσίας να αναγνωριστεί ως ηγέτης και υποστηρικτής καθεστώτων ισχυρών ανδρών είναι ολοένα και πιο επιτυχημένη τα τελευταία χρόνια, καθώς μισθοφορικές ομάδες που υποστηρίζονται από το Κρεμλίνο έχουν ενεργήσει για λογαριασμό της Ρωσίας σε πολλά μέρη του κόσμου, όπως συμβαίνει στην Ουκρανία.

Η ρεβιζιονιστική παρέμβαση της Μόσχας, επίσης, δεν περιορίζεται σε αυτό που θεωρεί προνομιακό της πεδίο. Ο Πούτιν πιστεύει ότι τα συμφέροντα της Ρωσίας εξυπηρετούνται καλύτερα από μια διχασμένη διατλαντική συμμαχία. Ως εκ τούτου, έχει υποστηρίξει αντιαμερικανικές και ευρωσκεπτικιστικές ομάδες στην Ευρώπη˙ υποστήριξε λαϊκιστικά κινήματα της αριστεράς και της δεξιάς και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού˙ ενεπλάκη σε εκλογικές παρεμβάσεις [4]˙ και γενικά εργάστηκε για να επιτείνει την διχόνοια μέσα στις Δυτικές κοινωνίες. Ένας από τους κύριους στόχους του είναι να κάνει τις Ηνωμένες Πολιτείες να αποσυρθούν από την Ευρώπη. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ήταν περιφρονητικός προς την συμμαχία του ΝΑΤΟ και απορριπτικός προς ορισμένους από τους βασικούς Ευρωπαίους συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών -ιδίως την τότε Γερμανίδα καγκελάριο, Άνγκελα Μέρκελ- και μιλούσε ανοιχτά για την απόσυρση των Ηνωμένων Πολιτειών από τον οργανισμό. Η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, έχει επιδιώξει εντατικά να επιδιορθώσει την συμμαχία και, πράγματι, η τεχνητή κρίση του Πούτιν για την Ουκρανία έχει ενισχύσει την ενότητα της συμμαχίας. Αλλά υπάρχει αρκετή αμφιβολία στην Ευρώπη σχετικά με την διάρκεια της δέσμευσης των ΗΠΑ μετά το 2024, ώστε η Ρωσία να έχει σημειώσει κάποια επιτυχία [5], ενισχύοντας τον σκεπτικισμό, ιδιαίτερα μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης

Η αποδυνάμωση της διατλαντικής συμμαχίας θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο στον Πούτιν για να πραγματοποιήσει τον απώτερο στόχο του: να ξεφορτωθεί τη μεταψυχροπολεμική, φιλελεύθερη, βασισμένη σε κανόνες διεθνή τάξη που προωθείται από την Ευρώπη, την Ιαπωνία, και τις Ηνωμένες Πολιτείες προς όφελος μιας [τάξης] πιο επιδεκτικής προς την Ρωσία. Για τη Μόσχα, αυτό το νέο σύστημα μπορεί να μοιάζει με την κατανόηση των δυνάμεων του 19ου αιώνα. Θα μπορούσε επίσης να μετατραπεί σε μια νέα ενσάρκωση του συστήματος της Γιάλτας, όπου η Ρωσία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, και τώρα η Κίνα χωρίζουν τον κόσμο σε τριπολικές σφαίρες επιρροής. Η αυξανόμενη προσέγγιση της Μόσχας με το Πεκίνο έχει πράγματι ενισχύσει την έκκληση της Ρωσίας για μια μεταδυτική τάξη. Τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα απαιτούν ένα νέο σύστημα στο οποίο θα ασκούν μεγαλύτερη επιρροή σε έναν πολυπολικό κόσμο.

Αμφότερα τα συστήματα του 19ου -και του 20ου- αιώνα αναγνώρισαν ορισμένους κανόνες του παιχνιδιού. Εξάλλου, κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σοβιετική Ένωση σεβάστηκαν ως επί το πλείστον τις εκατέρωθεν σφαίρες επιρροής. Οι δύο πιο επικίνδυνες κρίσεις εκείνης της εποχής -το τελεσίγραφο για το Βερολίνο από τον Σοβιετικό ηγέτη Νικήτα Χρουστσόφ, το 1958, και η κρίση των πυραύλων της Κούβας, το 1962- εξουδετερώθηκαν πριν ξεσπάσει η στρατιωτική σύγκρουση. Αλλά αν το παρόν αποτελεί ένδειξη, φαίνεται ότι η μεταδυτική «τάξη» του Πούτιν θα ήταν ένας άτακτος Χομπσιανός κόσμος [στμ: από το έργο «Leviathan» του Βρετανού φιλοσόφου Τόμας Χομπς, το οποίο περιγράφει μια κατάσταση αχαλίνωτου, εγωιστικού, και απολίτιστου ανταγωνισμού] με ελάχιστους κανόνες του παιχνιδιού. Επιδιώκοντας το νέο του σύστημα, το modus operandi του Πούτιν είναι να κρατήσει την Δύση εκτός ισορροπίας, να πιθανολογεί για τις αληθινές του προθέσεις, και μετά να την εκπλήττει όταν ενεργεί.

Η ΡΩΣΙΚΗ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ

Δεδομένου του απώτερου στόχου του Πούτιν και δεδομένης της πεποίθησής του ότι τώρα είναι η ώρα να υποχρεώσει την Δύση να απαντήσει στα τελεσίγραφά του, μπορεί η Ρωσία να αποτραπεί από το να εξαπολύσει άλλη μια στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία; Κανείς δεν ξέρει τι θα αποφασίσει τελικά ο Πούτιν. Αλλά η πεποίθησή του ότι η Δύση έχει αγνοήσει επί τρεις δεκαετίες αυτά που ο ίδιος θεωρεί εύλογα συμφέροντα της Ρωσίας, συνεχίζει να δίνει ώθηση στις ενέργειές του. Είναι αποφασισμένος να επαναβεβαιώσει το δικαίωμα της Ρωσίας να περιορίσει τις επιλογές κυριαρχίας των γειτόνων της και των πρώην συμμάχων της στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας και να αναγκάσει την Δύση να αποδεχθεί αυτά τα όρια -είτε με την διπλωματία είτε με την στρατιωτική βία.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η Δύση είναι ανίσχυρη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να συνεχίσουν να επιδιώκουν την διπλωματία με την Ρωσία και να αναζητήσουν να κατασκευάσουν ένα modus vivendi που θα είναι αποδεκτό από αμφότερες τις πλευρές, χωρίς να διακυβεύεται η κυριαρχία των συμμάχων και των εταίρων τους. Ταυτόχρονα, [οι ΗΠΑ] θα πρέπει να συνεχίσουν να συντονίζονται με τους Ευρωπαίους για να απαντήσουν και να επιβάλουν κόστος [6] στην Ρωσία. Αλλά είναι σαφές ότι ακόμη και αν η Ευρώπη αποφύγει τον πόλεμο, δεν υπάρχει επιστροφή στην κατάσταση όπως ήταν πριν η Ρωσία αρχίσει να συγκεντρώνει τα στρατεύματά της, τον Μάρτιο του 2021. Το τελικό αποτέλεσμα αυτής της κρίσης θα μπορούσε να είναι η τρίτη αναδιοργάνωση της ευρωατλαντικής ασφάλειας από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 και μετά. Η πρώτη ήρθε με την εδραίωση του συστήματος της Γιάλτας σε δύο αντίπαλα μπλοκ στην Ευρώπη, μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η δεύτερη αναδύθηκε από το 1989 έως το 1991, με την κατάρρευση του κομμουνιστικού μπλοκ και στην συνέχεια της ίδιας της Σοβιετικής Ένωσης, που ακολουθήθηκε από την επακόλουθη προσπάθεια της Δύσης να δημιουργήσει μια Ευρώπη «ολόκληρη και ελεύθερη». Ο Πούτιν τώρα αμφισβητεί ευθέως αυτήν την τάξη με τις κινήσεις του εναντίον της Ουκρανίας.

Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους περιμένουν την επόμενη κίνηση της Ρωσίας και προσπαθούν να αποτρέψουν μια εισβολή με την διπλωματία και την απειλή βαριών κυρώσεων, πρέπει να κατανοήσουν τα κίνητρα του Πούτιν και το τι προμηνύουν. Η τρέχουσα κρίση αφορά τελικά στον επανασχεδιασμό του μεταψυχροπολεμικού χάρτη από την Ρωσία και την επιδίωξή της να επαναβεβαιώσει την επιρροή της στη μισή Ευρώπη, με βάση τον ισχυρισμό ότι εγγυάται την δική της ασφάλεια. Ίσως είναι δυνατό να αποφευχθεί μια στρατιωτική σύγκρουση αυτή την φορά. Αλλά όσο ο Πούτιν παραμένει στην εξουσία, θα παραμένει και το δόγμα του.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.twelvebooks.com/titles/angela-stent/putins-world/97814555330...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2020-06-09/pi...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/2019-12-10/age-great-power-compe...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2020-08-11/pu...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2021-09-27/kremlin...
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2021-06-14/how-biden-...

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2022-01-27/putin-doctrine

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition