Γεωπολιτικές σφαίρες επιρροής και θρησκευτική διπλωματία

Η ένταση επηρεάζει την γεωγραφική γειτονιά μας έτι περαιτέρω καθώς η χρήση του λιμένα του Δυρραχίου στην Αλβανία για στρατιωτική χρήση από την Ουάσιγκτον ή το ΝΑΤΟ θα βάλει στο στόχαστρο και την γειτονική μας χώρα. Ο οδικός και σιδηροδρομικός άξονας από το Δυρράχιο μέσω Σκοπίων και Βουλγαρίας (Παραεγνατία) επιτρέπει την ανάπτυξη και κίνηση στρατιωτικών δυνάμεων μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα (βλ. Βάρνα, Μπουργκάζ). Η χρήση του αλβανικού λιμένα δοκιμάστηκε στη μεγάλη νατοϊκή άσκηση «Defender Europe» το Μάιο του 2021 με 28.000 στρατιωτικό προσωπικό.

Ως κύριο αντικειμενικό σκοπό της, η Ρωσία κρίνουμε πως έχει την ανάσχεση εξάπλωσης της Βορειοατλαντικής συμμαχίας, που ήδη μετρά 30 χώρες κάτω από την σημαία της και όχι τόσο την εισβολή και κατάληψη της Ουκρανίας, πράγμα το οποίο επιχειρείται να καταδειχθεί ως απώτερος σκοπός της τριβής Ρωσίας και Ουκρανίας. Η χρήση ψευδών ή παραπλανητικών ειδήσεων λαμβάνει χώρα και από τις δύο πλευρές, αν και οι υβριδικές επιχειρήσεις μπορεί να συνεχίζονται και συγκεκαλυμμένα επί του πεδίου μακριά από τα μάτια τρίτων.

Τολμούμε να συνδέσουμε διπλωματικώ τω τρόπω, τα επικίνδυνα γεγονότα που διαδραματίζονται στα σύνορα της Ρωσίας με την απόφαση του Πατριαρχείου Μόσχας να δημιουργήσει Εξαρχία μέσα στα όρια του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Στον αντίποδα, ή ως παράλληλη κίνηση της γεωπολιτικής στρατηγικής και διπλωματίας, η Ρωσία βλέποντας την αυξημένη πίεση από την Δύση αποφασίζει να ελέγξει έτερους τομείς ήπιας ισχύος μέσω άσκησης θρησκευτικής διπλωματίας –έστω και αντικανονικά– στην Αφρικανική ήπειρο. Μπορούμε να το ερμηνεύσουμε ως μια διασπαστική κίνηση της εκκλησιαστικής εν προκειμένω διπλωματίας της Μόσχας, καθώς η Αφρική αποτελεί και πεδίο δράσης σημαντικών ευρωπαϊκών και βορειοαμερικανικών συμφερόντων. Επομένως, ένας αντιπερισπασμός κατ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί να λειτουργήσει ακτινωτά με την εμπλοκή των ανάλογων διπλωματικών δυνάμεων μακριά από το μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας. Σε αυτό το μοντέλο ακολούθησε και η επίσημη ανακοίνωση του Υπουργού Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, περί σύναψης στρατιωτικής συνεργασίας με την Κούβα, την Βενεζουέλα, και τη Νικαράγουα. Η δημιουργία Εξαρχίας εντός των κανονικών ορίων δικαιοδοσίας του παλαίφατου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας δεχόμενη στις τάξεις της Ρωσικής Ορθοδόξου Εκκλησίας κληρικούς από τουλάχιστον 100 ενορίες του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας από 8 χώρες της Αφρικής, κατά τις ανακοινώσεις του Πατριαρχείου Μόσχας, προκαλεί αναμενόμενες αντιδράσεις τόσο από τον Οικουμενικό Θρόνο της Κωνσταντινούπολης, όσο και από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο χαρακτήρισε ως αντικανονική και αυτή την εισπήδηση της Εκκλησίας της Ρωσίας στην Αφρική.

Η δυσμενής εξέλιξη μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε βαθύτερο σχίσμα μεταξύ Πατριαρχείου Μόσχας και Οικουμενικού Θρόνου και όχι μόνο διακοπή κοινωνίας, όπως διακοπή κοινωνίας συνέβη και το 1833 μεταξύ της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Οικουμενικού Πατριαρχείου ένεκα της αντικανονικής ανακήρυξης Αυτοκέφαλου από πλευράς της Αντιβασιλείας της Ελλάδας. Παράλληλα, υφίστανται διεθνείς πολιτικές και διπλωματικές προεκτάσεις. Το θέμα της Ουκρανίας είναι στο προσκήνιο και στον εκκλησιαστικό τομέα με την δημιουργία του Αυτοκέφαλου της Ουκρανικής Εκκλησίας το οποίο δεν κάνει δεκτό η Ρωσική Εκκλησία κάνοντας λόγο για αυτοχειροτόνητους, καθηρημένους, και Ουνίτες.

Η εισπήδηση στην Αφρική επομένως, εκλαμβάνεται ως απάντηση της Ρωσίας στις διπλωματικές πιέσεις αφενός, και στην απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου αφετέρου. Να σημειώσουμε εδώ για ιστορικούς λόγους και όχι μόνο, πως η Ρωσική εκκλησία υπαγόταν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο από το 988 μ.Χ. οπότε και δέχθηκε τον Χριστιανισμό επίσημα ως πίστη, ενώ η τότε έδρα της ήταν το Κίεβο. Η Ρωσία ως Πατριαρχείο Μόσχας, έγινε αυτόνομη Εκκλησία με υπογραφή του Οικουμενικού Πατριάρχη μόλις το 1589 και αυτό ύστερα από ρωσικές μεθοδεύσεις λόγω της ισχυροποίησής της έναντι της -από το 1453- σκλαβωμένης Μητέρας Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως. Η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας είναι πιθανό να αποφασίσει και να ζητήσει την σύγκληση Πανορθόδοξης Συνόδου για το μείζον εκκλησιαστικό ζήτημα, στο οποίο θα κριθεί το μέλλον της ενότητας των Ορθόδοξων Εκκλησιών. Ο Πατριάρχης Μόσχας ανέθεσε στον Αρχιεπίσκοπο Βλαντικαβκάζ και Αλάνιας κ. Λεωνίδα να εισηγηθεί την δημιουργία της Εξαρχίας Αφρικής, με πρώτο Έξαρχο τον προαναφερθέντα.

Μένει να δούμε τις εξελίξεις και στα δύο αυτά μέτωπα τα οποία έχουν μέγιστη, διεθνή σημασία και αντίκτυπο το καθένα στον βαθμό και στο εύρος που του αναλογεί. Συμπερασματικά, στο ζήτημα Ρωσίας-Ουκρανίας-ΝΑΤΟ, οι προβαλλόμενες από την Ουάσιγκτον στρατιωτικές διευκολύνσεις με την προσφορά αντιαρματικών όπλων και η μόνιμη παρουσία αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων στην Ευρώπη [1], με την ενίσχυσή τους μέσω του λιμένα της Αλεξανδρούπολης, καθιστούν με την παρουσία τους επίδειξη δύναμης και θέλησης εκ μέρους της κυβέρνησής τους για τυχόν στρατιωτική εμπλοκή. Είναι σίγουρο επίσης, πως ο κυβερνοπόλεμος έχει αρχίσει και από τις δύο πλευρές. Θυμίζουμε τον ασύμμετρο πόλεμο που εξαπολύθηκε από πλευράς Ρωσίας προς την Ουκρανία κατά την κρίση στη Κριμαία μέσω των υπηρεσιών πληροφοριών τόσο κρατικών όσο και στρατιωτικών και ομάδες κατασκοπείας, όπως η APT29 (Advanced Persistent Threat Group 29), που διενεργεί και κυβερνοεπιθέσεις εκτός από υποκλοπή πληροφοριών και δεδομένων.

Παρόλα αυτά, το γεγονός ότι η ζώνη κρίσης και ενδιαφέροντος βρίσκεται στα σύνορα της Ρωσίας τείνει να καταστήσει την όποια αντιπαράθεση σε εύκολη υπόθεση για την ίδια. Με δεδομένη την ισχύ πυρός που έχει διαθέσει, η οποία από ανοικτές πηγές ανέρχεται στις παρακάτω δυνάμεις: