Κι αν χάσει η Ρωσία;

Το πιο πιθανό, όμως, είναι ότι η φρίκη αυτού του πολέμου θα γυρίσει ως μπούμερανγκ στον Πούτιν. Οι Ρώσοι δεν βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για τους ρωσικούς βομβαρδισμούς στο Χαλέπι της Συρίας το 2016 και την ανθρωπιστική καταστροφή που οι ρωσικές δυνάμεις επέφεραν κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου αυτής της χώρας. Αλλά η Ουκρανία έχει μια εντελώς διαφορετική σημασία για τους Ρώσους. Υπάρχουν εκατομμύρια διασυνδεδεμένες ρωσο-ουκρανικές οικογένειες. Οι δύο χώρες μοιράζονται πολιτιστικούς, γλωσσικούς, και θρησκευτικούς δεσμούς. Οι πληροφορίες για το τι συμβαίνει στην Ουκρανία θα διαχυθούν στην Ρωσία μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και άλλων καναλιών, διαψεύδοντας την προπαγάνδα και δυσφημώντας τους προπαγανδιστές. Αυτό είναι ένα ηθικό δίλημμα που ο Πούτιν δεν μπορεί να επιλύσει μόνο μέσω της καταστολής. Η καταστολή μπορεί επίσης να γίνει μπούμερανγκ από μόνη της. Συχνά το έχει κάνει στην ρωσική ιστορία: απλώς ρωτήστε τους Σοβιετικούς.

ΧΑΜΕΝΗ ΑΙΤΙΑ

Οι συνέπειες μιας ρωσικής ήττας στην Ουκρανία θα παρουσίαζαν θεμελιώδεις προκλήσεις για την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Υποθέτοντας ότι η Ρωσία θα αναγκαστεί να αποσυρθεί μια μέρα, η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, με πολιτικό στόχο να καλωσοριστεί στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, θα είναι ένα έργο ηράκλειων διαστάσεων. Και η Δύση δεν πρέπει να απογοητεύσει ξανά την Ουκρανία. Εναλλακτικά, μια αδύναμη μορφή ρωσικού ελέγχου επί της Ουκρανίας θα μπορούσε να σημαίνει μια πολυδιασπασμένη, αποσταθεροποιημένη περιοχή συνεχών μαχών με περιορισμένες ή καθόλου δομές διακυβέρνησης ακριβώς ανατολικά των συνόρων του ΝΑΤΟ. Η ανθρωπιστική καταστροφή δεν θα έμοιαζε με τίποτα που να έχει δει η Ευρώπη εδώ και δεκαετίες.

Δεν είναι λιγότερο ανησυχητική η προοπτική μιας αποδυναμωμένης και ταπεινωμένης Ρωσίας, που θα φιλοξενεί ρεβανσιστικές παρορμήσεις [3] παρόμοιες με εκείνες που κακοφόρμιζαν στην Γερμανία μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εάν ο Πούτιν διατηρήσει την εξουσία του, η Ρωσία θα γίνει ένα κράτος-παρίας, μια κακοποιός υπερδύναμη με έναν ταπεινωμένο συμβατικό στρατό αλλά με το πυρηνικό της οπλοστάσιο ανέπαφο. Η ενοχή και η κηλίδα του πολέμου στην Ουκρανία θα μείνουν στην ρωσική πολιτική για δεκαετίες˙ σπάνια υπάρχει χώρα που κερδίζει από έναν χαμένο πόλεμο. Η ματαιότητα των δαπανών που ξοδεύτηκαν για έναν χαμένο πόλεμο, το ανθρώπινο κόστος, και η γεωπολιτική παρακμή θα καθορίσουν την πορεία της Ρωσίας και της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής για πολλά χρόνια στο μέλλον, και θα είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς μια φιλελεύθερη Ρωσία να αναδύεται μετά την φρίκη αυτού του πολέμου.

Ακόμα κι αν ο Πούτιν χάσει τον έλεγχό του [4] επί της Ρωσίας, η χώρα είναι απίθανο να αναδειχθεί σε μια φιλοδυτική δημοκρατία. Θα μπορούσε να διχαστεί, ειδικά στον Βόρειο Καύκασο. Ή θα μπορούσε να γίνει μια πυρηνική στρατιωτική δικτατορία. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δεν θα είχαν άδικο να ελπίζουν για μια καλύτερη Ρωσία και για την εποχή που μια -μετά τον Πούτιν- Ρωσία θα μπορούσε να ενσωματωθεί πραγματικά στην Ευρώπη˙ θα πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν για να ενεργοποιήσουν αυτό το ενδεχόμενο, ακόμη και καθώς αντιστέκονται στον πόλεμο του Πούτιν. Θα ήταν ανόητο, ωστόσο, να μην προετοιμαστούν για πιο σκοτεινές πιθανότητες.

Η ιστορία έχει δείξει ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να οικοδομηθεί μια σταθερή διεθνής τάξη με μια ρεβανσιστική, ταπεινωμένη δύναμη κοντά στο κέντρο της, ειδικά με το μέγεθος και το βάρος της Ρωσίας. Για να γίνει αυτό, η Δύση θα έπρεπε να υιοθετήσει μια προσέγγιση συνεχούς απομόνωσης και ανάσχεσης [5]. Το να κρατηθεί η Ρωσία κάτω και οι Ηνωμένες Πολιτείες εντός, θα γίνει η προτεραιότητα για την Ευρώπη σε ένα τέτοιο σενάριο, καθώς η Ευρώπη θα πρέπει να φέρει το κύριο βάρος της διαχείρισης μιας απομονωμένης Ρωσίας μετά από έναν χαμένο πόλεμο στην Ουκρανία. Η Ουάσιγκτον, από την πλευρά της, θα ήθελε επιτέλους να επικεντρωθεί στην Κίνα. Η Κίνα, με την σειρά της, θα μπορούσε να προσπαθήσει να ενισχύσει την επιρροή της σε μια αποδυναμωμένη Ρωσία –οδηγώντας ακριβώς στο είδος της οικοδόμησης μπλοκ και της κινεζικής κυριαρχίας που η Δύση ήθελε να αποτρέψει στις αρχές της δεκαετίας του 2020.

ΠΛΗΡΩΜΗ ΟΠΟΙΟΥΔΗΠΟΤΕ ΤΙΜΗΜΑΤΟΣ;

Κανείς εντός ή εκτός Ρωσίας δεν πρέπει να θέλει να κερδίσει ο Πούτιν τον πόλεμό του στην Ουκρανία. Είναι καλύτερα να χάσει. Ωστόσο, μια ρωσική ήττα θα πρόσφερε λίγους λόγους για πανηγυρισμούς. Εάν η Ρωσία σταματούσε την εισβολή της, η βία που έχει ήδη ασκηθεί στην Ουκρανία θα ήταν ένα τραύμα που θα διαρκέσει για γενιές˙ και η Ρωσία δεν θα σταματήσει την εισβολή της σύντομα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη θα πρέπει να επικεντρωθούν στην εκμετάλλευση των λαθών του Πούτιν, όχι μόνο υποστηρίζοντας την διατλαντική συμμαχία και ενθαρρύνοντας τους Ευρωπαίους να ενεργήσουν σύμφωνα με τη μακροχρόνια επιθυμία τους για στρατηγική κυριαρχία, αλλά και εντυπώνοντας στην Κίνα τα διπλά διδάγματα της αποτυχίας της Ρωσίας: η αμφισβήτηση των διεθνών κανόνων, όπως η κυριαρχία των κρατών, έχει πραγματικό κόστος, και ο στρατιωτικός τυχοδιωκτισμός αποδυναμώνει τις χώρες που επιδίδονται σε αυτόν.

Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη μπορέσουν μια μέρα να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της ουκρανικής κυριαρχίας και εάν μπορέσουν ταυτόχρονα να ωθήσουν την Ρωσία και την Κίνα προς μια κοινή κατανόηση της διεθνούς τάξης, η μεγαλύτερη γκάφα του Πούτιν θα μετατραπεί σε ευκαιρία για την Δύση. Θα έχει προκύψει, όμως, με απίστευτα υψηλό τίμημα.