Πούτιν ο τζογαδόρος

Μέχρι την στιγμή που ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν διέταξε την εισβολή του στην Ουκρανία, πολλοί εμπειρογνώμονες και αναλυτές για την Ρωσία δεν πίστευαν ότι θα πατούσε την σκανδάλη. Κάποιοι, όπως η Ρωσίδα δημοσιογράφος και επικριτής Yulia Latynina, υποστήριξαν ότι ο Πούτιν μπλόφαρε και πιθανότατα θα υποχωρούσε με το πρώτο σημάδι πραγματικής σύγκρουσης. Άλλοι, συμπεριλαμβανομένου του Hans Petter Midttun, του Νορβηγού, πρώην αμυντικού ακόλουθου στην Ουκρανία˙ των Andriy Zagorodnyuk, Alina Frolova, Oleksiy Pavliuchyk και Viktor Kevlyuk του Ουκρανικού Κέντρου Αμυντικών Στρατηγικών (Ukrainian Center for Defense Strategies)˙ και αρκετών νυν και πρώην Ουκρανών αξιωματούχων, προέβλεψαν ότι η Μόσχα θα επέλεγε να κλιμακώσει τον υβριδικό πολιτικό και στρατιωτικό πόλεμο που έχει διεξάγει στην ανατολική Ουκρανία τα τελευταία οκτώ χρόνια, αντί να διακινδυνεύσει μια ολοκληρωτική στρατιωτική επίθεση. Σχεδόν όλοι όσοι παρερμήνευσαν τις προθέσεις του Πούτιν πίστευαν ότι ο Ρώσος πρόεδρος θεωρούσε τους κινδύνους για την Ρωσία και για τον εαυτό του από μια πλήρους κλίμακας εισβολή ως μεγαλύτερους από τις πιθανές ανταμοιβές. Υπέθεσαν ότι θα επέλεγε κυβερνοεπιθέσεις, πόλεμο δια πληρεξουσίων, και άλλα πιο συγκεκαλυμμένα και διαψεύσιμα μέσα.

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, στη Μόσχα, τον Φεβρουάριο του 2022. Sputnik Photo Agency / Reuters
---------------------------------------

Τέτοιες υποθέσεις είχαν γίνει τόσο παγιωμένες στην επικρατούσα άποψη για την Ρωσία, που ήταν εύκολο να ξεχάσει κάποιος ότι ακόμη και αυτές οι αποκαλούμενες τεχνικές «γκρίζας ζώνης» (gray zone techniques) κάποτε έμοιαζαν απερίσκεπτες και ασυνεπείς με την προφανή όρεξη του Πούτιν για ρίσκο. Για παράδειγμα, ο κόσμος έχει μάθει να αναμένει σχεδόν παντού ρωσικές μυστικές επιχειρήσεις επιρροής. Αλλά όταν χάκερς που είχαν την στήριξη του Κρεμλίνου παρενέβησαν στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, το 2016, οι ενέργειές τους φάνηκαν σε πολλούς στην Δύση ως σχεδόν αδιανόητα θρασείες. Έχω μείνει εξίσου έκπληκτος από τις ενέργειες του Πούτιν. Αφότου οι διαδηλωτές ανέτρεψαν την φιλική προς το Κρεμλίνο κυβέρνηση του Κιέβου, το 2014, υπέθεσα ότι ο Πούτιν δεν θα αντιδρούσε υπερβολικά. Σκέφτηκα ότι η Ρωσία είχε αρκετά βαθείς πολιτικούς, οικονομικούς, και κοινωνικοπολιτιστικούς δεσμούς με την Ουκρανία ώστε θα είχε το περιθώριο να κάνει υπομονή. Εξάλλου, αυτό ήταν που έκανε μετά την Πορτοκαλί Επανάσταση της Ουκρανίας το 2004, η οποία είχε θέσει μια παρόμοια απειλή για την επιρροή της Ρωσίας στην χώρα. Αλλά ο Πούτιν σάστισε εμένα και πολλούς άλλους αναλυτές με την προθυμία του να χρησιμοποιήσει συγκεκαλυμμένα τις ρωσικές δυνάμεις για να καταλάβει ουκρανικό έδαφος.

Η αλήθεια είναι ότι ο Πούτιν έχει εξελιχθεί σταδιακά σε έναν τζογαδόρο που ποντάρει όλο και περισσότερα. Μολονότι πολλοί παρατηρητές συνέχισαν να υποθέτουν ότι ζυγίζει τους κινδύνους και τις ανταμοιβές συγκεκριμένων ενεργειών όπως κάνουν εκείνοι, ο Πούτιν γίνεται όλο και πιο πρόθυμος να πάρει ρίσκα, καθώς έχει καταλήξει να πιστεύει ότι κάτι τέτοιο αποδίδει. Δεν έχει χάσει την επαφή του με την πραγματικότητα ή έχει γίνει «ψυχικά ασταθής», όπως έχουν υποδηλώσει ορισμένοι αναλυτές. Αντίθετα, από τις προηγούμενες ξένες επεμβάσεις του -ειδικά στην Ουκρανία και στην Συρία– έχει διδαχθεί ότι η τόλμη, η έκπληξη, και η εκμετάλλευση του φόβου των αντιπάλων του για έναν ευρύτερο πόλεμο είναι τα κλειδιά για να πάρει αυτό που θέλει. Και γι' αυτό είναι επικίνδυνο να υποθέσουμε ότι οι μελλοντικές ενέργειες του Πούτιν θα αντικατοπτρίζουν τις προηγούμενες.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΜΥΝΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΘΕΣΗ

Η εκτίμηση του Πούτιν για την τόλμη, την έκπληξη, και την εκμετάλλευση του φόβου της Δύσης για τον πόλεμο πιθανότατα προϋπήρχε της προεδρίας του. Το 1999, όταν ο Πούτιν ήταν διευθυντής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφάλειας της Ρωσίας, μια μικρή ομάδα ρωσικών ειρηνευτικών δυνάμεων έκανε μια μη εξουσιοδοτημένη εφόρμηση στην Πρίστινα, την πρωτεύουσα του Κοσσυφοπεδίου, εμποδίζοντας τα σχέδια των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ να πάρουν τον έλεγχο του αεροδρομίου. Η Ρωσία και το ΝΑΤΟ δεν ήταν σε σύγκρουση μεταξύ τους και επιδίωκαν θεωρητικά συμβατούς στόχους στο Κοσσυφοπέδιο, αλλά η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον, πίεσε το ΝΑΤΟ να αναχαιτίσει τις ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις ή να φτάσει πριν από αυτές στο αεροδρόμιο. Στο τέλος, ωστόσο, ο Βρετανός διοικητής [της δύναμης] του ΝΑΤΟ επί του πεδίου αρνήθηκε να προκαλέσει τους Ρώσους από φόβο μήπως ξεκινήσει ένας «τρίτος παγκόσμιος πόλεμος».

Ο Πούτιν πήρε ένα παρόμοιο δίδαγμα από την εισβολή του στην Γεωργία, το 2008, όταν οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ επίσης αρνήθηκαν να αντιμετωπίσουν τα προελαύνοντα ρωσικά στρατεύματα. Στον απόηχο της νίκης της Ρωσίας σε αυτή την σύντομη σύγκρουση, το ΝΑΤΟ υποστήριξε την Γεωργία, οδηγώντας έναν στολίσκο πολεμικών πλοίων στα παράλια της χώρας, στην Μαύρη Θάλασσα. Ρώσοι αναλυτές σημείωσαν τότε ότι αν το ΝΑΤΟ ήθελε μια μάχη, θα μπορούσε να νικήσει εύκολα τον ρωσικό Στόλο της Μαύρης Θάλασσας. Όμως τα πλοία της συμμαχίας παρέμειναν με ασφάλεια στα νότια των ρωσικών πλοίων, κάτι που η Μόσχα θεώρησε ως επιβεβαίωση του στοιχήματός της ότι «ακόμη και οι νεοσυντηρητικοί [των ΗΠΑ] δεν χρειάζονται έναν πυρηνικό πόλεμο», όπως είπε ένας Ρώσος στρατιωτικός αξιωματούχος στα μέσα ενημέρωσης.

Εμπειρίες όπως αυτές πιθανότατα τροφοδότησαν την όρεξη του Πούτιν για ρίσκο. Αλλά για να καταλάβει κάποιος γιατί «προόδευσε» από τις επικίνδυνες αλλά περιορισμένες επεμβάσεις, όπως αυτές στην Γεωργία το 2008 και στην Ουκρανία το 2014, στο να στοιχηματίσει σε μια πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία, πρέπει να θυμηθεί τι συνέβη στην Συρία μεταξύ του 2013 και του 2015. Εκείνη η περίοδος, κατά την διάρκεια της οποίας η Μόσχα κεφαλαιοποίησε την Δυτική αναποφασιστικότητα να αλλάξει την πορεία της συριακής σύγκρουσης, ήταν ένα σημείο καμπής για τον υπολογισμό ρίσκου του Πούτιν. Ήταν όταν η Ρωσία μετατοπίστηκε από την θέση άμυνας σε θέση επίθεσης. Τον Αύγουστο του 2013, το καθεστώς του προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ χρησιμοποίησε χημικά όπλα, υπερβαίνοντας την κόκκινη γραμμή των ΗΠΑ και παροτρύνοντας τα σχέδια της Δύσης να απαντήσει με αεροπορικές επιθέσεις. Αλλά η Μόσχα άδραξε μια αυτοσχέδια ιδέα που διακίνησε ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, και έπεισε τον Άσαντ να ανακοινώσει ότι ήταν πρόθυμος να εγκαταλείψει τα χημικά όπλα του, ανοίγοντας τον δρόμο για μια συμφωνία που απέτρεψε την στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ. Το δημόσιο αφήγημα της Ρωσίας για την Συρία [1] άλλαξε από τη μια μέρα στην άλλη. Η Μόσχα πέρασε από την παθητική υπεράσπιση του Άσαντ και την προσπάθεια να αποφύγει την ευθύνη για τις ενέργειές του, στο να συγχαίρει τον εαυτό της που κράτησε τις Ηνωμένες Πολιτείες μακριά από άλλη μια επικίνδυνη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή.

Μέσα σε τρεις μήνες, ο Πούτιν είχε αναλάβει την πρωτοβουλία και στην Ουκρανία. Τον Νοέμβριο του 2013, έπεισε τον Ουκρανό πρόεδρο, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, να υπαναχωρήσει από μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου και σύνδεσης με την ΕΕ˙ έναν μήνα αργότερα, ο Γιανουκόβιτς συμφώνησε, αντίθετα, σε ένα ρωσικό πακέτο οικονομικής διάσωσης. Ο ελιγμός του Πούτιν κλονίστηκε όταν Ουκρανοί διαδηλωτές που αντιτίθεντο στην συμφωνία με την Ρωσία, υποχρέωσαν τον Γιανουκόβιτς να τραπεί σε φυγή από την χώρα, τον Φεβρουάριο του 2014. Όμως ο Ρώσος πρόεδρος απάντησε στην απειλή να χάσει την επιρροή [του] στην Ουκρανία βάζοντας ένα ακόμη μεγαλύτερο στοίχημα: να καταλάβει και να προσαρτήσει παράνομα την Κριμαία. Ο υπόλοιπος κόσμος υποχρεώθηκε να αντισταθμίσει, επιβάλλοντας κυρώσεις ως τιμωρία στον απόηχο των παραβιάσεων της Ρωσίας, αντί να προσπαθήσει να τις αποτρέψει εκ των προτέρων.

ΤΥΦΛΑ ΣΗΜΕΙΑ

Η όλο και πιο ανεκτική στο ρίσκο συμπεριφορά της Ρωσίας, τόσο στην Συρία όσο και στην Ουκρανία, θα μπορούσε να έχει ανοίξει τα μάτια των παρατηρητών ως προς την πραγματικότητα ότι μια νέα και τολμηρή ρωσική στρατηγική στην Συρία άρχιζε να διαμορφώνεται. Αντίθετα, η απόφαση του Πούτιν να επέμβει απευθείας στην Συρία για λογαριασμό του Άσαντ, τον Σεπτέμβριο του 2015, «εξέπληξε ακόμη και τους πιο στενούς παρατηρητές της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφαλείας της Μόσχας», όπως έγραψαν οι αναλυτές του [ερευνητικού οργανισμού] RAND, Samuel Charap, Elina Treyger, και Edward Geist.

Εκ των υστέρων, οι περισσότεροι παρατηρητές κατέληξαν να εξηγούν τα κίνητρα του Πούτιν για την συριακή επέμβαση με όρους των ωφελημάτων που έφεραν στην Ρωσία. Με τίμημα μια σχετικά περιορισμένη ανάπτυξη κυρίως αεροπορικών μέσων και μέσων αεράμυνας, ο Πούτιν μπόρεσε να αναστρέψει τον ρου του πολέμου προς όφελος του Άσαντ και να υπερασπιστεί τις εγκαταστάσεις και τις επενδύσεις της Ρωσίας στην Συρία. Η Μόσχα επέδειξε ότι ήταν ένας αξιόπιστος εταίρος των αυταρχικών συμμάχων και ότι δεν θα ανεχόταν πλέον υποστηριζόμενες από την Δύση αλλαγές καθεστώτος, όπως εκείνες στο Ιράκ και στην Λιβύη. Η Ρωσία απέκτησε πολύτιμες ευκαιρίες για να δοκιμάσει όπλα και να εκπαιδεύσει προσωπικό σε συνθήκες πραγματικής μάχης, χωρίς να αποστραγγίσει τον προϋπολογισμό της. Και η επέμβαση έκανε την Ρωσία κεντρικό παίκτη στη Μέση Ανατολή, τερματίζοντας μια περίοδο σχετικής διπλωματικής απομόνωσης της Μόσχας που είχε ακολουθήσει την επιθετικότητά της κατά της Ουκρανίας.

Μερικά από τα οφέλη της επέμβασης της Ρωσίας στην Συρία φαίνονται εκ των υστέρων τόσο αυταπόδεικτα, που μοιάζει μυστήριο ότι σχεδόν κανείς δεν τα είχε προβλέψει εκ των προτέρων. Αλλά το τυφλό σημείο για πολλούς παρατηρητές ήταν ότι έκαναν αναχρονιστικές υποθέσεις σχετικά με τον υπολογισμό ρίσκου-ωφέλειας του Πούτιν. Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε ακριβώς γιατί τόσοι πολλοί εμπειρογνώμονες υπέθεσαν ότι η Ρωσία δεν θα εμπλέκετο άμεσα στη μάχη της Συρίας. Οι υποθέσεις, από την ίδια τους την φύση, είναι δεν είναι συνήθως λεπτομερείς και είναι συχνά ασυναίσθητες. Αλλά μια υπόθεση που αναφέρθηκε εκ των υστέρων από διάφορους αναλυτές ήταν ότι ο Πούτιν δεν θα δέσμευε δυνάμεις για μια μάχη έξω από το αποκαλούμενο εγγύς εξωτερικό της Ρωσίας. Η Μέση Ανατολή [2] θεωρείτο περιφερειακή για τα συμφέροντα της Μόσχας. Και το να διακινδυνεύσει ρωσικές ζωές σε έναν επουσιώδη πόλεμο θα ξυπνούσε αναμνήσεις από την καταστροφική εμπειρία της Σοβιετικής Ένωσης στο Αφγανιστάν [3] —ένα δίδαγμα, πολλοί αναλυτές υπέθεσαν, που ο Πούτιν δεν θα ήθελε να επαναλάβει.

Μια συναφής υπόθεση ήταν ότι οι Ρώσοι ηγέτες θα ήταν απρόθυμοι να διακινδυνεύσουν μια σύγκρουση με τον πολύ ανώτερο στρατό των ΗΠΑ, προκαλώντας τον -ή ακόμα και τοποθετώντας ρωσικά στρατεύματα κοντά του– έξω από την σφαίρα επιρροής της Ρωσίας. Η Μόσχα είχε κρατήσει τον στρατό της σε απόσταση ασφαλείας από τους Αμερικανούς κατά την διάρκεια στρατιωτικών επιχειρήσεων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ στην Σερβία, στο Ιράκ, και στην Λιβύη, παρόλο που χρησιμοποίησε μια ποικιλία διπλωματικών μέσων για να διαχειριστεί ή να προσπαθήσει να εμποδίσει κάθε επιχείρηση. Όταν, λοιπόν, οι δυνάμεις των ΗΠΑ ξεκίνησαν επιχειρήσεις κατά του Ισλαμικού Κράτους στην Συρία ως τμήμα ενός διεθνούς συνασπισμού τον Αύγουστο του 2014, πολλοί υπέθεσαν ότι η Ρωσία θα ήθελε να κρατήσει τις αποστάσεις της και εκεί.

Αυτές οι υποθέσεις δεν ήταν παράλογες. Οι ηγέτες της Ρωσίας για πολλά χρόνια είχαν αναγνωρίσει την στρατιωτική κατωτερότητα της χώρας τους έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών και περιόρισαν τις γεωπολιτικές τους φιλοδοξίες κυρίως στον μετασοβιετικό χώρο. Ο Πούτιν μετέτρεψε σε επίδειξη την απόσυρση από τις ρωσικές εγκαταστάσεις στην Κούβα και στο Βιετνάμ λίγο μετά την 11η Σεπτεμβρίου [2001]. Και ακόμη και μετά το ξέσπασμα της σύγκρουσης στην Συρία, το 2011, οι ενέργειες της Ρωσίας έμοιαζαν συνεπείς με αυτές τις υποθέσεις. Όταν το καθεστώς Άσαντ άρχισε να χάνει έδαφος από τους αντιπάλους του, το 2012 και στις αρχές του 2013, η Μόσχα δεν σηματοδότησε την ετοιμότητά της να υπερασπιστεί την Δαμασκό με την βία, αλλά, αντίθετα, εστίασε στην απομάκρυνση του προσωπικού και την εκκένωση αμάχων από την χώρα.

Ακόμη και αφότου το καθεστώς Άσαντ ανέκτησε το πλεονέκτημά του στο πεδίο της μάχης, τον Μάιο του 2013, οι Ρώσοι αξιωματούχοι συνέχισαν να μιλούν για τη μείωση της παρουσίας της Ρωσίας στην Συρία. Η Μόσχα παρέδιδε όπλα και προμήθειες στο καθεστώς και το υποστήριζε στα Ηνωμένα Έθνη, αλλά δεν έκανε κάτι άλλο. Ξεκινώντας με την συμφωνία για τα χημικά όπλα τον Σεπτέμβριο εκείνου του έτους, ωστόσο, η Ρωσία έγινε πιο σίγουρη για την ικανότητά της να μετριάζει τους κινδύνους και πεπεισμένη ότι οι δυνάμεις και οι ικανότητές της ήταν ισάξιες με τις προκλήσεις και τους αμφισβητίες που θα αντιμετώπιζε. Ένας πιο τολμηρός, πιο θρασύς Πούτιν [4] επρόκειτο να αναδυθεί.

Η ΤΥΡΑΝNΙΑ ΤΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ

Λέγεται συχνά ότι οι αποτυχίες της νοημοσύνης είναι αποτυχίες της φαντασίας. Ένας τρόπος για να ξεφύγει κάποιος από την γνωσιακή παγίδα των λανθασμένων υποθέσεων είναι να φανταστεί ένα φαινομενικά απίθανο μελλοντικό σενάριο –για παράδειγμα μια κρατική αποτυχία ή έναν εμφύλιο πόλεμο σε μια ανεπτυγμένη χώρα- και στην συνέχεια να εργαστεί προς τα πίσω, ανακατασκευάζοντας τα γεγονότα που θα μπορούσαν εύλογα να προκαλέσουν αυτό το υποθετικό μέλλον. Μια τέτοια άσκηση μπορεί να προειδοποιήσει τους αναλυτές για πιθανότητες που δεν είχαν εξετάσει προηγουμένως. Μπορεί επίσης να τους βοηθήσει να εντοπίσουν πιθανούς δρώντες και παράγοντες -μερικές φορές ακόμη και τα αποκαλούμενα «γεγονότα μαύρου κύκνου» (black swan events)- που θα μπορούσαν να συμβάλουν σε ένα κατά τα άλλα απίθανο αποτέλεσμα.

Φυσικά, είναι επίσης πιθανό να καταλήξει κάποιος σε φαινομενικά απίθανα συμπεράσματα δουλεύοντας με την παραδοσιακή χρονολογική σειρά. Ένας μελετητής που το έκανε ήταν ο Vladimir Pastukhov, πολιτικός επιστήμονας στο University College London, ο οποίος έγραψε [5] τον Αύγουστο του 2013, «δεν θα εκπλαγώ αν στον ουρανό πάνω από την Συρία αρχίσουν να πετούν ρωσικά [πολεμικά] αεροπλάνα και αν αναδυθούν ρωσικά υποβρύχια στα ουκρανικά χωρικά ύδατα». Η πρόβλεψή του για μια Ρωσία σε πόλεμο, έξι μήνες πριν από την κατάληψη της Κριμαίας από τη Μόσχα και δύο χρόνια πριν από την επέμβασή της στην Συρία, εμφανίστηκε λίγο μετά την συριακή επίθεση με χημικά όπλα εκείνον τον μήνα. Αντίθετα, τα μέσα ενημέρωσης των ΗΠΑ υπογράμμιζαν εκείνη την περίοδο την επικρατούσα άποψη ότι ο Πούτιν θεωρούσε τον εαυτό του αδύναμο να σταματήσει τις επικείμενες Δυτικές αεροπορικές επιθέσεις στην Συρία.

Ο Pastukhov βάσισε εν μέρει την πρόβλεψή του σε τρεις τάσεις οι οποίες θεώρησε ότι οδηγούν τις επιλογές της Ρωσίας: τον περιοδικό ψυχαναγκασμό των Ρώσων ηγετών να πολεμούν «περιττούς πολέμους» όπως ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος και ο πόλεμος Σοβιετικής Ένωσης-Αφγανιστάν, την ανάγκη του Πούτιν να ενισχύσει την υποστήριξή του στο εσωτερικό, και την αυξανόμενα εθνικιστική ρητορική της Μόσχας για τους υποτιθέμενους εχθρούς στην Ουκρανία, στην Συρία, και αλλού. Ο Pastukhov θεώρησε τον Πούτιν ως έναν «εθισμένο στην εξουσία» [ηγέτη] που γινόταν όμηρος της δικής του ακροσφαλούς πολιτικής και θα μπορούσε τελικά να ωθήσει την Ρωσία σε άλλον έναν περιττό πόλεμο που, όπως οι δύο προηγούμενοι, θα μπορούσε να είναι αυτοκτονικός για το καθεστώς ή ακόμα και για το ίδιο το κράτος. Εκ των υστέρων, υπάρχουν αρκετά με τα οποία μπορεί να διαφωνήσει κάποιος στην πρόβλεψη του Pastukhov. Πιο αξιοσημείωτο [είναι ότι] ο πόλεμος στην Συρία δεν ήταν επιζήμιος, πόσω μάλλον αυτοκτονικός, για την Ρωσία ή για το καθεστώς του Πούτιν. Αλλά η πρόβλεψη του Pastukhov για την συνδυασμένη επίδραση των τάσεων που ήταν ορατές σχεδόν σε όλους, ήταν ένα σπάνιο παράδειγμα επιτυχίας, παρά αποτυχίας, της φαντασίας.

Επιπλέον, η περιγραφή του Pastukhov για τον Πούτιν ως έναν άνθρωπο που ωθείται όλο και περισσότερο να αναλάβει ρίσκα, εξηγεί την προθυμία του Ρώσου ηγέτη να τα διακινδυνεύσει όλα με μια ολοκληρωτική εισβολή στην Ουκρανία. Αναγκαίον ή όχι, ο Πούτιν σχεδόν σίγουρα θεωρεί τον πόλεμο στην Συρία ως μια ηχηρή επιτυχία. Με την οπτική του, ο στρατός της Ρωσίας έχει υπάρξει το πιο αξιόπιστο εργαλείο του για να προωθήσει τα συμφέροντά του και να πείσει την Δύση να πάρει στα σοβαρά τις απαιτήσεις του. Η επιτυχία του έχει τροφοδοτήσει τον λεονταρισμό και την αυτοπεποίθηση, αν όχι την υπέρμετρη αυτοπεποίθηση. Ο Πούτιν γνωρίζει επίσης ότι στο πίσω μέρος του μυαλού των αντιπάλων του ελλοχεύει ο φόβος της κλιμάκωσης σε πυρηνική σύγκρουση, ο οποίος περιορίζει την προθυμία τους να τον προκαλέσουν στρατιωτικά. Η προειδοποίηση του Πούτιν στις 24 Φεβρουαρίου -λίγες στιγμές πριν ο στρατός του πραγματοποιήσει τα πρώτα του χτυπήματα στην Ουκρανία- ότι όποιος παρέμβει θα αντιμετωπίσει «συνέπειες που δεν έχετε δει ποτέ» ερμηνεύτηκε ορθώς ως απειλή ότι θα χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα.

Το δίδαγμα από τις επαναλαμβανόμενες εκπλήξεις του Πούτιν είναι ότι οι αναλυτές πρέπει να επανεξετάζουν συνεχώς τις υποθέσεις τους. Ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγει κάποιος να πιαστεί απροετοίμαστος είναι να προσδιορίσει τις υποθέσεις του και να σκεφτεί τι μπορεί να συμβεί εάν αποδειχθούν λανθασμένες. Για παράδειγμα, τι θα γίνει αν ο Πούτιν δεν μπλοφάρει όταν απειλεί εμμέσως ότι θα χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα για να αποτρέψει μια εξωτερική παρέμβαση στην Ουκρανία; Οι αναλυτές θα πρέπει επίσης να αντισταθούν στον πειρασμό να εξηγήσουν αναδρομικά τα γεγονότα ως αναπόφευκτα, αντί ως αποτέλεσμα επιλογών και περιστάσεων. Ένα κλασικό παράδειγμα αυτού του είδους ελαττωματικής σκέψης είναι ότι η Σοβιετική Ένωση ήταν προορισμένη να καταρρεύσει όταν κατέρρευσε. Ομοίως, εάν ο Πούτιν επιτύχει τον στόχο του για μια ουδέτερη, εκτός του ΝΑΤΟ Ουκρανία, ακόμη και με κόστος την διαρκή εχθρότητα των Ουκρανών και τις τιμωρητικές Δυτικές κυρώσεις, ορισμένοι αναλυτές πιθανώς θα εξηγήσουν εκ των υστέρων τον πόλεμό του ως αναπόφευκτο. Δεν θα ήταν.

Τέλος, οι παρατηρητές θα πρέπει να είναι προσεκτικοί ώστε να μην προβάλλουν την δική τους αντίληψη περί ορθολογικής συμπεριφοράς στον Πούτιν ή να υποθέσουν ότι σταθμίζει το ρίσκο και τις ωφέλειες όπως [εκείνοι] κάνουν. Αντίθετα, θα πρέπει να επιδιώξουν να κατανοήσουν την εξελισσόμενη ανοχή του στον κίνδυνο και την αίσθηση του τι λειτουργεί καλύτερα για την επίτευξη των στόχων του. Ο ίδιος ο Πούτιν δεν έχει ανοσία στις λανθασμένες υποθέσεις. Οι προηγούμενες επιτυχίες του στην Συρία και στην Κριμαία πιθανότατα εξέθρεψαν προβληματικές υποθέσεις σχετικά με την ικανότητά του να επιτύχει στρατιωτικά τους στόχους του στην Ουκρανία. Η προειδοποίηση του Pastukhov για τους περιττούς πολέμους [6] μπορεί ακόμα να προφτάσει τον Πούτιν.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2022-01-25/assad-her...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2021-10-18/russia-no...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/afghanistan/2021-10-08/last-days...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2021-06-14/how-biden-...
[5] https://polit.ru/article/2013/08/27/war/print/
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2022-02-07/how-break-...

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2022-03-10/putin-gambler

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition