Πούτιν ο τζογαδόρος

Μέχρι την στιγμή που ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν διέταξε την εισβολή του στην Ουκρανία, πολλοί εμπειρογνώμονες και αναλυτές για την Ρωσία δεν πίστευαν ότι θα πατούσε την σκανδάλη. Κάποιοι, όπως η Ρωσίδα δημοσιογράφος και επικριτής Yulia Latynina, υποστήριξαν ότι ο Πούτιν μπλόφαρε και πιθανότατα θα υποχωρούσε με το πρώτο σημάδι πραγματικής σύγκρουσης. Άλλοι, συμπεριλαμβανομένου του Hans Petter Midttun, του Νορβηγού, πρώην αμυντικού ακόλουθου στην Ουκρανία˙ των Andriy Zagorodnyuk, Alina Frolova, Oleksiy Pavliuchyk και Viktor Kevlyuk του Ουκρανικού Κέντρου Αμυντικών Στρατηγικών (Ukrainian Center for Defense Strategies)˙ και αρκετών νυν και πρώην Ουκρανών αξιωματούχων, προέβλεψαν ότι η Μόσχα θα επέλεγε να κλιμακώσει τον υβριδικό πολιτικό και στρατιωτικό πόλεμο που έχει διεξάγει στην ανατολική Ουκρανία τα τελευταία οκτώ χρόνια, αντί να διακινδυνεύσει μια ολοκληρωτική στρατιωτική επίθεση. Σχεδόν όλοι όσοι παρερμήνευσαν τις προθέσεις του Πούτιν πίστευαν ότι ο Ρώσος πρόεδρος θεωρούσε τους κινδύνους για την Ρωσία και για τον εαυτό του από μια πλήρους κλίμακας εισβολή ως μεγαλύτερους από τις πιθανές ανταμοιβές. Υπέθεσαν ότι θα επέλεγε κυβερνοεπιθέσεις, πόλεμο δια πληρεξουσίων, και άλλα πιο συγκεκαλυμμένα και διαψεύσιμα μέσα.

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, στη Μόσχα, τον Φεβρουάριο του 2022. Sputnik Photo Agency / Reuters
---------------------------------------

Τέτοιες υποθέσεις είχαν γίνει τόσο παγιωμένες στην επικρατούσα άποψη για την Ρωσία, που ήταν εύκολο να ξεχάσει κάποιος ότι ακόμη και αυτές οι αποκαλούμενες τεχνικές «γκρίζας ζώνης» (gray zone techniques) κάποτε έμοιαζαν απερίσκεπτες και ασυνεπείς με την προφανή όρεξη του Πούτιν για ρίσκο. Για παράδειγμα, ο κόσμος έχει μάθει να αναμένει σχεδόν παντού ρωσικές μυστικές επιχειρήσεις επιρροής. Αλλά όταν χάκερς που είχαν την στήριξη του Κρεμλίνου παρενέβησαν στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, το 2016, οι ενέργειές τους φάνηκαν σε πολλούς στην Δύση ως σχεδόν αδιανόητα θρασείες. Έχω μείνει εξίσου έκπληκτος από τις ενέργειες του Πούτιν. Αφότου οι διαδηλωτές ανέτρεψαν την φιλική προς το Κρεμλίνο κυβέρνηση του Κιέβου, το 2014, υπέθεσα ότι ο Πούτιν δεν θα αντιδρούσε υπερβολικά. Σκέφτηκα ότι η Ρωσία είχε αρκετά βαθείς πολιτικούς, οικονομικούς, και κοινωνικοπολιτιστικούς δεσμούς με την Ουκρανία ώστε θα είχε το περιθώριο να κάνει υπομονή. Εξάλλου, αυτό ήταν που έκανε μετά την Πορτοκαλί Επανάσταση της Ουκρανίας το 2004, η οποία είχε θέσει μια παρόμοια απειλή για την επιρροή της Ρωσίας στην χώρα. Αλλά ο Πούτιν σάστισε εμένα και πολλούς άλλους αναλυτές με την προθυμία του να χρησιμοποιήσει συγκεκαλυμμένα τις ρωσικές δυνάμεις για να καταλάβει ουκρανικό έδαφος.

Η αλήθεια είναι ότι ο Πούτιν έχει εξελιχθεί σταδιακά σε έναν τζογαδόρο που ποντάρει όλο και περισσότερα. Μολονότι πολλοί παρατηρητές συνέχισαν να υποθέτουν ότι ζυγίζει τους κινδύνους και τις ανταμοιβές συγκεκριμένων ενεργειών όπως κάνουν εκείνοι, ο Πούτιν γίνεται όλο και πιο πρόθυμος να πάρει ρίσκα, καθώς έχει καταλήξει να πιστεύει ότι κάτι τέτοιο αποδίδει. Δεν έχει χάσει την επαφή του με την πραγματικότητα ή έχει γίνει «ψυχικά ασταθής», όπως έχουν υποδηλώσει ορισμένοι αναλυτές. Αντίθετα, από τις προηγούμενες ξένες επεμβάσεις του -ειδικά στην Ουκρανία και στην Συρία– έχει διδαχθεί ότι η τόλμη, η έκπληξη, και η εκμετάλλευση του φόβου των αντιπάλων του για έναν ευρύτερο πόλεμο είναι τα κλειδιά για να πάρει αυτό που θέλει. Και γι' αυτό είναι επικίνδυνο να υποθέσουμε ότι οι μελλοντικές ενέργειες του Πούτιν θα αντικατοπτρίζουν τις προηγούμενες.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΜΥΝΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΘΕΣΗ

Η εκτίμηση του Πούτιν για την τόλμη, την έκπληξη, και την εκμετάλλευση του φόβου της Δύσης για τον πόλεμο πιθανότατα προϋπήρχε της προεδρίας του. Το 1999, όταν ο Πούτιν ήταν διευθυντής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφάλειας της Ρωσίας, μια μικρή ομάδα ρωσικών ειρηνευτικών δυνάμεων έκανε μια μη εξουσιοδοτημένη εφόρμηση στην Πρίστινα, την πρωτεύουσα του Κοσσυφοπεδίου, εμποδίζοντας τα σχέδια των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ να πάρουν τον έλεγχο του αεροδρομίου. Η Ρωσία και το ΝΑΤΟ δεν ήταν σε σύγκρουση μεταξύ τους και επιδίωκαν θεωρητικά συμβατούς στόχους στο Κοσσυφοπέδιο, αλλά η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον, πίεσε το ΝΑΤΟ να αναχαιτίσει τις ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις ή να φτάσει πριν από αυτές στο αεροδρόμιο. Στο τέλος, ωστόσο, ο Βρετανός διοικητής [της δύναμης] του ΝΑΤΟ επί του πεδίου αρνήθηκε να προκαλέσει τους Ρώσους από φόβο μήπως ξεκινήσει ένας «τρίτος παγκόσμιος πόλεμος».

Ο Πούτιν πήρε ένα παρόμοιο δίδαγμα από την εισβολή του στην Γεωργία, το 2008, όταν οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ επίσης αρνήθηκαν να αντιμετωπίσουν τα προελαύνοντα ρωσικά στρατεύματα. Στον απόηχο της νίκης της Ρωσίας σε αυτή την σύντομη σύγκρουση, το ΝΑΤΟ υποστήριξε την Γεωργία, οδηγώντας έναν στολίσκο πολεμικών πλοίων στα παράλια της χώρας, στην Μαύρη Θάλασσα. Ρώσοι αναλυτές σημείωσαν τότε ότι αν το ΝΑΤΟ ήθελε μια μάχη, θα μπορούσε να νικήσει εύκολα τον ρωσικό Στόλο της Μαύρης Θάλασσας. Όμως τα πλοία της συμμαχίας παρέμειναν με ασφάλεια στα νότια των ρωσικών πλοίων, κάτι που η Μόσχα θεώρησε ως επιβεβαίωση του στοιχήματός της ότι «ακόμη και οι νεοσυντηρητικοί [των ΗΠΑ] δεν χρειάζονται έναν πυρηνικό πόλεμο», όπως είπε ένας Ρώσος στρατιωτικός αξιωματούχος στα μέσα ενημέρωσης.