Η παραπαίουσα εξωτερική πολιτική του Σι Τζινπίνγκ

Ανεξάρτητα από το αν το Πεκίνο είχε προειδοποιηθεί για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η απόφαση του Κινέζου ηγέτη, Σι Τζινπίνγκ, να εκδώσει τον προηγούμενο μήνα μια δήλωση που περιέγραφε την «χωρίς όρια» συνεργασία με τη Μόσχα ήταν αναμφισβήτητα η μεγαλύτερη γκάφα στην εξωτερική πολιτική των σχεδόν δέκα ετών του στην εξουσία. Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, θα εισπράξει το συντριπτικό μερίδιο της αντίδρασης για την απρόκλητη επίθεσή του στην Ουκρανία, αλλά η δημόσια δήλωση του Σι, σε συνδυασμό με την συνεχιζόμενη διπλωματική υποστήριξη του Πεκίνου προς τη Μόσχα, έχει υπονομεύσει την φήμη της Κίνας και έχει προκαλέσει ανανεωμένες ανησυχίες για τις παγκόσμιες φιλοδοξίες της. Πράγματι, ο εντεινόμενος πόλεμος στην Ουκρανία έχει ήδη προκαλέσει εκκλήσεις προς την Ταϊβάν να βελτιώσει τις αμυντικές ικανότητες της και έχει δώσει σε συνεργασίες ασφαλείας όπως το ΝΑΤΟ, η Quad, και η AUKUS μια ανανεωμένη αίσθηση σκοπού.

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, και ο Κινέζος ομόλογός του, Σι Τζινπίνγκ, στο Πεκίνο, τον Φεβρουάριο 2022. Aleksey Druzhinin / Reuters
-------------------------------------------

Η απερίσκεπτη υποστήριξη του Σι προς τη Μόσχα την παραμονή της καταστροφικής στρατιωτικής εκστρατείας της Ρωσίας, δεν είναι το πρώτο μεγάλο παραστράτημά του στην εξωτερική πολιτική. Η απόφασή του να ανταποδώσει στους αξιωματούχους της ΕΕ τον περασμένο Μάρτιο, ως απάντηση στις κυρώσεις για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην [επαρχία] Σιντζιάνγκ, κόστισε στο Πεκίνο μια πολυπόθητη επενδυτική συμφωνία με την Ευρώπη. Οι απειλές του προς την Ταϊβάν φέρνουν την Ουάσιγκτον και την Ταϊπέι πιο κοντά, και υποχρεώνουν άλλες περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Αυστραλία και η Ιαπωνία, να δηλώσουν το δικό τους επιτακτικό ενδιαφέρον για την ασφάλεια της Ταϊβάν. Και η σύγκρουση του κινεζικού στρατού το 2020 με τον ινδικό στρατό στην κοιλάδα Galwan χαλύβδωσε την σκληροπυρηνική άποψη στο Νέο Δελχί. Αυτές οι αυξανόμενες αποτυχίες υπογραμμίζουν μια όλο και πιο εμφανή τάση: όσο πιο ισχυρός γίνεται ο Σι και όσο πιο άμεση εξουσία ασκεί στην εξωτερική πολιτική του Πεκίνου, τόσο πιο δυσμενή είναι τα αποτελέσματα για τα μακροπρόθεσμα στρατηγικά συμφέροντα της Κίνας. Μετά από δεκαετίες σχετικά επιδέξιων και αποτελεσματικών ελιγμών από τη μετα-μαοϊκή ηγεσία, ο Σι έχει τραβήξει βίαια την εξωτερική πολιτική σε μια νέα κατεύθυνση -μια [κατεύθυνση] που ορίζεται από τη μεγαλύτερη ανοχή στις τριβές με τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη, και τις γειτονικές δυνάμεις και χαρακτηρίζεται από μικρή εσωτερική συζήτηση ή εξωτερικές επιρροές. Αυτό που διαμορφώνεται είναι λιγότερο η εξωτερική πολιτική της Κίνας από όσο η εξωτερική πολιτική του Σι.

Καθώς ο Σι πρόκειται να αναλάβει μια τρίτη πενταετή θητεία ως ηγέτης της Κίνας στο επερχόμενο 20ο Συνέδριο του Κόμματος, είναι κρίσιμο για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους να κατανοήσουν όχι μόνο τα κίνητρα και τα περιγράμματα της εξωτερικής πολιτικής του, αλλά και το πολιτικό και γραφειοκρατικό οικοσύστημα στο οποίο λαμβάνει αποφάσεις. Όπως έχει αποδείξει ο απερίσκεπτος ελιγμός του Πούτιν στην Ουκρανία, ένας αυταρχικός ηγέτης ο οποίος περιβάλλεται από κόλακες και τροφοδοτείται από ιστορικά παράπονα και εδαφικές φιλοδοξίες, αποτελεί μια απειλητική προοπτική. Ο Σι δεν είναι ο Πούτιν και η Κίνα δεν είναι η Ρωσία, αλλά δεν θα ήταν συνετό να αγνοήσουμε τους αυξανόμενους παραλληλισμούς.

Ο ΙΣΧΥΡΟΣ ΑΝΔΡΑΣ

Το να λέει κάποιος ότι ο Σι έχει εδραιώσει την εξουσία στην Κίνα σημαίνει ότι δηλώνει το προφανές. Ελάχιστοι αμφισβητούν ότι ο Σι κατέχει μια μοναδική θέση στον γραφειοκρατικό μηχανισμό της Κίνας, και είναι όλο και πιο δύσκολο να αρνηθεί κάποιος ότι κάτι που μοιάζει με προσωπολατρεία αναπτύσσεται στα κρατικά μέσα ενημέρωσης και σε άλλα κανάλια προπαγάνδας. Ωστόσο, οι επιπτώσεις αυτής της πραγματικότητας δεν εκτιμώνται επαρκώς, ειδικά ο αντίκτυπός της στην συμπεριφορά του κινεζικού κομματικού κράτους.

Αναλογιστείτε ένα μοτίβο που έχει αναδυθεί σε όλα τα αυταρχικά πολιτικά συστήματα, στο οποίο οι ηγέτες παραμένουν στο αξίωμα τους πολύ περισσότερο από τους δημοκρατικούς και περιορισμένους με όρια στην θητεία ομολόγους τους. Όσο περισσότερο ένας ηγέτης μένει στην εξουσία, τόσο περισσότερο οι κρατικοί θεσμοί χάνουν την διοικητική τους ικανότητα και ανεξαρτησία, καθώς εξελίσσονται για να ταιριάξουν στις προσωπικές προτιμήσεις του ηγέτη. Οι διαδοχικοί γύροι εκκαθαρίσεων και προαγωγών διαμορφώνουν τον χαρακτήρα της γραφειοκρατίας, μετακινώντας την σταδιακά προς την ίδια κατεύθυνση με το μεγάλο όραμα του ηγέτη. Αυτό που θα μπορούσε να ξεκινήσει ως επίσημη τιμωρία για την ρητή αντίθεση στην ηγεσία, γίνεται τελικά ένα κλίμα άτυπης αυτολογοκρισίας, καθώς τα μέλη της γραφειοκρατίας κατανοούν το άσκοπο της διαφωνίας και προσαρμόζονται καλύτερα στις σιωπηρές προσδοκίες συμμόρφωσης. Ο ηγέτης γίνεται επίσης πιο απόμακρος και απομονωμένος, βασιζόμενος σε μια ολοένα και μικρότερη ομάδα έμπιστων συμβούλων για να λαμβάνει αποφάσεις. Τα περισσότερα από αυτά τα άτομα παραμένουν στο τραπέζι επειδή επιδεικνύουν απόλυτη πίστη.

Αυτός ο μικρός κύκλος, με την σειρά του, λειτουργεί ως το παράθυρο του ηγέτη στον κόσμο, αφήνοντας πολλά να εξαρτώνται από το πόσο ακριβή απεικόνιση της εξωτερικής πραγματικότητας επιλέγουν να παράσχουν τα μέλη του. Μια τέτοια αδιαφανής διαδικασία λήψης αποφάσεων καθιστά δύσκολο για τους εξωτερικούς παρατηρητές να ερμηνεύσουν τις σηματοδοτήσεις από την κεντρική ηγεσία. Αλλά το ακόμη πιο κρίσιμο [είναι ότι], καθιστά δύσκολο για τους δρώντες εντός αυτών των αυταρχικών συστημάτων να προβλέψουν και να ερμηνεύσουν τις ενέργειες του ηγέτη τους. Το αποτέλεσμα είναι μια ολοένα και πιο απρόβλεπτη εξωτερική πολιτική, με τον ηγέτη να διαμορφώνει κρυφά αποφάσεις της στιγμής, και την υπόλοιπη γραφειοκρατία να αγωνίζεται να προσαρμοστεί και να ανταποκριθεί.