Η ηγεσία στο πόλεμο

Όπως η απόφαση του Χίτλερ να ξεκινήσει έναν παγκόσμιο πόλεμο, η απόφαση του Πούτιν να αναλάβει μια πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία είναι πολύ δύσκολο να γίνει κατανοητή ως μια λογική επιλογή, σχεδιασμένη για να μεγιστοποιήσει το πλεονέκτημα του ίδιου ή της χώρας του. Ο Πούτιν τα είχε ήδη όλα σε πλούτο και ισχύ, μέχρι και τα χρυσά καθίσματα τουαλέτας στο παράδοξο παλάτι του στην Κριμαία. Στη Μόσχα, είχε εξαλείψει όλους τους αντιπάλους, ήταν περιστοιχισμένος από υπάκουους υπηρέτες, ο πλούτος και η ζωή των οποίων εξαρτάτο από αυτόν, είχε μετατρέψει την Δούμα σε βιτρίνα, και είχε δαμάσει τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης. Η Ρωσία τα πήγαινε καλά στο εξωτερικό, με την αναπτυσσόμενη σχέση της με την Κίνα και με φιλικούς ηγέτες σε χώρες όπως η Ινδία, η Ουγγαρία, και η Σερβία. Ο Πούτιν είχε προάγει επιτυχώς διχασμούς στην Ευρώπη, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και στο ΝΑΤΟ. Τα φιλοδημοκρατικά κινήματα διαμαρτυρίας στην Λευκορωσία και στο Καζακστάν, τα αυταρχικά καθεστώτα των οποίων υποστηρίζονταν από τη Μόσχα, είχαν προσφέρει ανησυχητικές ενδείξεις ότι ετούτες οι χώρες θα μπορούσαν να διολισθήσουν από την αγκαλιά της Ρωσίας -αλλά σε αμφότερες τις χώρες, η Μόσχα είχε διασφαλίσει γρήγορα την αποκατάσταση του ελέγχου.

Επιπλέον, ο Πούτιν είχε ήδη σημειώσει μια σειρά από νίκες επί της Δύσης. Είχε δοκιμάσει επιτυχώς την προθυμία των Ηνωμένων Πολιτειών και των συμμάχων τους να αντιμετωπίσουν την Ρωσία όταν, ως πρωθυπουργός του προέδρου Μπόρις Γέλτσιν, διέταξε την ισοπέδωση του Γκρόζνι, στην Τσετσενία, στα τέλη της δεκαετίας του 1990˙ όταν, ως πρόεδρος, διεξήγαγε πόλεμο στην Γεωργία, το 2008˙ και όταν, κατά την διάρκεια του συριακού εμφυλίου πολέμου, βοήθησε τον Μπασάρ αλ Άσαντ να καταστρέψει το Χαλέπι και να χρησιμοποιήσει δηλητηριώδη αέρια εναντίον του ίδιου του λαού του. Προχωρώντας περαιτέρω, το 2014 ο Πούτιν κατέλαβε την Κριμαία και δημιούργησε τις δύο αποσχισθείσες δημοκρατίες στην [περιοχή] Ντονμπάς. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η Δύση, είτε ως μεμονωμένα έθνη είτε συλλογικά, έκανε ελάχιστα.

Ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντιμίρ Ζελένσκι, μιλά μέσω βιντεοκλήσης, στο Κίεβο, στις 27 Μαρτίου 2022. Handout/Reuters
----------------------------------------------

Από το 2016 έως το 2020, ο Πούτιν μπορούσε επίσης να παρακολουθεί την χαοτική και ανεύθυνη εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης Τραμπ, που εξυπηρετούσε πολύ την Ρωσία. Επιτιθέμενος στο ΝΑΤΟ -λέγοντας ότι ήταν ξεπερασμένο, υπονοώντας ακόμη και ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να αποσυρθούν- ο Τραμπ απείλησε να αποδυναμώσει έναν οργανισμό που ο Πούτιν απεχθανόταν. Εξίσου χρήσιμες, από την οπτική γωνία του Πούτιν, ήταν οι απειλές του Τραμπ να παρακρατήσει από την Ουκρανία την αμερικανική στρατιωτική βοήθεια. Το πρώτο έτος της προεδρίας του Μπάιντεν δεν άλλαξε τις ρωσικές αντιλήψεις ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν απορροφημένες με την Ασία και δεν ενδιαφέρονταν για το τι συνέβαινε στην Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή, και στην Αφρική. Η κακά διαχειριζόμενη απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν θα μπορούσε να διαβαστεί ως απόδειξη της παρακμής της αμερικανικής ισχύος και αποφασιστικότητας. Μέχρι το φθινόπωρο του 2021, ο Πούτιν θα μπορούσε να χαλαρώσει και να απολαύσει την προφανή αδυναμία και τον διχασμό των εχθρών του και τα αυξανόμενα κέρδη του από τον ενεργειακό τομέα της Ρωσίας, στον οποίο φαινόταν να βασίζεται το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης.

Αλλά όπως ο Χίτλερ, ο Πούτιν ήθελε περισσότερα. Ήθελε μια Ρωσία που θα έχει επανέλθει στη μεγαλύτερη έκταση της και θα αντιμετωπίζεται ως η παγκόσμια δύναμη που ο ίδιος επέμενε ότι ήταν, με τον εαυτό του ως παγκόσμιο ηγέτη. Η αυξανόμενη απομόνωσή του κατά την διάρκεια της πανδημίας, κατά την διάρκεια της οποίας συχνά αλληλεπιδρούσε μόνο με ελάχιστους αυλικούς και σωματοφύλακες, και η υπεραρρενωπότητά του τον οδήγησαν να πείθεται όλο και περισσότερο για το δικό του αλάθητο. Η εξουσία, όπως τόνισε ο Λόρδος Acton, διαφθείρει και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα. Η ιστορία δίνει πολλά παραδείγματα κυβερνητών που έφτασαν να πιστεύουν ότι είχαν πάντα δίκιο και δεν άκουγαν τις αντίθετες απόψεις. Ο Στάλιν προχώρησε αποφασιστικά την αναγκαστική κολεκτιβοποίηση και εξήγαγε σιτηρά ώστε να συγκεντρώσει χρήματα για την εκβιομηχάνισή του, καθώς εκατομμύρια από τον λαό του λιμοκτονούσαν, και στην συνέχεια γκρέμισε το δικό του Κομμουνιστικό Κόμμα και τον στρατό του με τις εκκαθαρίσεις του. Ο Μάο σκότωσε πολύ περισσότερους πολίτες του από όσους σκότωσε η βάναυση ιαπωνική εισβολή, καθώς επιδίωκε το καταστροφικό του Μεγάλο Άλμα προς τα Εμπρός (Great Leap Forward) και στην συνέχεια την Πολιτιστική Επανάσταση (Cultural Revolution). Ποιος από τους τρομοκρατημένους επιζώντες που υπηρέτησαν τους δικτάτορες επρόκειτο να τους πει ότι έκαναν λάθος;

ΚΑΝΕΝΑΣ ΝΑ ΠΕΙ ΟΧΙ