Ο πόλεμος στην Ουκρανία θα είναι ένα ιστορικό σημείο καμπής | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο πόλεμος στην Ουκρανία θα είναι ένα ιστορικό σημείο καμπής

Αλλά για να πάρει η ιστορία τον σωστό δρόμο, η Αμερική και η Ευρώπη πρέπει να συνεργαστούν

Σίγουρα, η ηγεσία των ΗΠΑ στην παγκόσμια σκηνή δεν αφορά μόνο την προβολή στρατιωτικής ισχύος. Η αφοσιωμένη διπλωματία στηρίζει την βασισμένη σε κανόνες τάξη. Πάρτε, για παράδειγμα, την πυρηνική συμφωνία του Ιράν. Χρόνια εντατικών και πολύ περίπλοκων διαπραγματεύσεων οδήγησαν στην υπογραφή του JCPOA το 2015. Το Ιράν τήρησε την συμφωνία, περιόρισε τις πυρηνικές δραστηριότητες του και επέτρεψε στην Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (International Atomic Energy Agency, IAEA) να επιθεωρήσει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του. Ο άμεσος κίνδυνος να αποκτήσει το Ιράν πυρηνική βόμβα εξουδετερώθηκε. Το ψήφισμα 2231 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ ενέκρινε το JCPOA και του έδωσε τη νομιμοποίηση του διεθνούς δικαίου. Η συμφωνία ήταν ένα αριστούργημα της διπλωματίας: καμία άλλη σημαντική διεθνής συμφωνία τα τελευταία χρόνια δεν συγκέντρωσε τόσες πολλές μεγάλες δυνάμεις: την Κίνα, την Γαλλία, την Γερμανία, την Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τις Ηνωμένες Πολιτείες, και την Ευρωπαϊκή Ένωση. [Το JCPOA] απέτρεψε έναν πιθανό πόλεμο στην περιοχή. Φυσικά, η συμφωνία δεν ήταν τέλεια. Το βάναυσο αυταρχικό καθεστώς της Τεχεράνης παρέμεινε στην θέση του και δεν υπήρχε καμία εγγύηση ότι θα εγκατέλειπε οποιαδήποτε από τις καταστροφικές περιφερειακές πολιτικές του.

Δυστυχώς, η κυβέρνηση Τραμπ αποφάσισε να πετάξει στα σκουπίδια την συμφωνία, παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο και μειώνοντας περαιτέρω την εμπιστοσύνη στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι συγκρούσεις στην περιοχή επιδεινώθηκαν˙ η κατάσταση στην Υεμένη χειροτέρεψε, οι Ιρανοί αύξησαν την υποστήριξή τους στην Χεζμπολάχ στον Λίβανο, και στο καθεστώς Άσαντ στην Συρία, και συνέχισαν να υπονομεύουν την ιρακινή κυβέρνηση. Αντί να συνεργαστούν με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι Ευρωπαίοι εταίροι βιάστηκαν να πείσουν το ιρανικό καθεστώς να μην εγκαταλείψει την συμφωνία. Ήταν ένας διπλωματικός εφιάλτης για τους Ευρωπαίους, οι οποίοι έπρεπε ουσιαστικά να συνεργαστούν με το Ιράν εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο Μπάιντεν δήλωσε πριν αναλάβει τα καθήκοντά του ότι ήταν έτοιμος να επιστρέψει στο JCPOA. Όμως, αντί να άρει αμέσως τις κυρώσεις στο Ιράν, όπως είχαν δεσμευτεί οι Ηνωμένες Πολιτείες κατά την υπογραφή της συμφωνίας, η κυβέρνηση Μπάιντεν ξεκίνησε μια διαδικασία διαπραγμάτευσης για να κάνει τους Ιρανούς να περιορίσουν τις δραστηριότητές τους που παραβίαζαν το JCPOA. Αυτή η τακτική —και πάλι, όχι σε συντονισμό με τους συμμάχους— ήταν ευκολότερο να διατυπωθεί παρά να εφαρμοστεί. Οι Ιρανοί ένιωσαν ότι είχαν ήδη εξαπατηθεί και ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έπρεπε να κάνουν παραχωρήσεις πρώτες. Οι προοπτικές για μια διπλωματική λύση στην ιρανική πυρηνική πρόκληση λιγοστεύουν. Οποιαδήποτε νέα συμφωνία επιτευχθεί θα είναι χειρότερη από το αρχικό JCPOA. Το σημερινό αδιέξοδο είναι μια υπενθύμιση στους αξιωματούχους των ΗΠΑ ότι πρέπει να λαμβάνουν πιο σοβαρά υπόψη το διεθνές δίκαιο και ότι πρέπει να το τηρούν.

ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΣΚΗΝΗ

Ο πόλεμος στην Ουκρανία παρουσιάζει άλλο ένα σταυροδρόμι για την βασισμένη σε κανόνες διεθνή τάξη πραγμάτων –και για τον ρόλο των ΗΠΑ στις παγκόσμιες υποθέσεις. Ήταν αναμφίβολα θετικό ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν πρωτοστάτησε στην αντιμετώπιση της βίαιης επιθετικότητας του Πούτιν. Η ψηφοφορία στην Γενική Συνέλευση τον Μάρτιο που καταδίκασε την εισβολή ήταν μια απόδειξη της διεθνούς ενότητας. Αλλά αυτή η αλληλεγγύη δεν είναι τόσο ισχυρή όσο φαίνεται. Σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων δημοκρατιών [18] όπως η Βραζιλία, η Ινδία, και η Νότιος Αφρική, η σύγκρουση θεωρείται ως μια επιστροφή στην δυναμική του Ψυχρού Πολέμου που βάζει σε αντιπαράθεση τις Ηνωμένες Πολιτείες και την «Δύση» εναντίον της Ρωσίας. Πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αντιλαμβάνονται [ότι υπάρχουν] δύο μέτρα και δύο σταθμά στην απάντηση των ΗΠΑ: με την εισβολή στο Ιράκ, για παράδειγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν επίσης υπαίτιες για την παραβίαση του διεθνούς δικαίου και της κυριαρχίας μιας άλλης χώρας. Η παγκόσμια οικονομία γίνεται καθοδική, οι τιμές της ενέργειας εκτινάσσονται, τα τρόφιμα γίνονται σπανιότερα και ακριβότερα. Πολλοί από εκείνους που έχουν επηρεαστεί το θεωρούν συνέπεια των, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, «Δυτικών» κυρώσεων στην Ρωσία.

Γι’ αυτό μια καλύτερη απάντηση στον πόλεμο του Πούτιν και σε παρόμοιες παραβιάσεις της Χάρτας του ΟΗΕ στο μέλλον θα ήταν μια συλλογική [απάντηση], η οποία θα ενορχηστρωνόταν από εταίρους από όλο τον κόσμο που τηρούν και επιδιώκουν να προστατεύσουν τα θεμέλια του διεθνούς δικαίου. Πέρα από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτό θα απαιτούσε περισσότερα από τις χώρες με την ίδια νοοτροπία, συμπεριλαμβανομένων των χωρών του G-7 και εκείνων των κυβερνήσεων από όλες τις ηπείρους που δεσμεύονται σε μια βασισμένη σε κανόνες τάξη, βάσει της Χάρτας του ΟΗΕ και της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.