Ο Πούτιν εναντίον της ιστορίας

Είναι απίθανο να κατανοήσει ο Πούτιν τον βαθμό στον οποίο έχει τραβήξει το χαλί κάτω από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές του, οι οποίοι αναζητούν τρόπους να αιτιολογήσουν τον εκτυλισσόμενο εφιάλτη. Οι Ρώσοι ψυχολόγοι έχουν ήδη παρατηρήσει μια απότομη αύξηση των ασθενών που πάσχουν από χρόνιο άγχος, κατάθλιψη, και κρίσεις πανικού. Οι ολοένα και πιο συχνές συγκρούσεις με την πραγματικότητα αρχίζουν να υποχρεώνουν τους Ρώσους να βγουν από την ζώνη άνεσης (comfort zone) της προπαγάνδας του Πούτιν.

Στην καθημερινή ζωή, ο πόλεμος έχει γίνει ένα οικείο αλλά καταθλιπτικό φόντο, που οι άνθρωποι εύχονται να εξαφανιστεί. Πολλοί λαχταρούν την παλιά κανονικότητα, αλλά η νέα κανονικότητα ήρθε για να μείνει. Ούτε συνειδητοποιούν οι άνθρωποι ότι η νέα κανονικότητα είναι αφύσικη, και θα παραμείνει έτσι για τα επόμενα χρόνια. Κανείς δεν φαίνεται να αμφιβάλλει για τη νίκη, αλλά είναι μια πεποίθηση που βασίζεται περισσότερο στην αυτο-ύπνωση παρά στα πραγματικά γεγονότα.

ΣΤΟΝ ΚΑΛΑΘΟ

Στην δική μου οικογένειά, την Ημέρα της Νίκης θυμόμαστε την γιαγιά της συζύγου μου, Maria Shatilova, μια ανταποκρίτρια που κάλυψε τον πόλεμο από την πρώτη γραμμή˙ τον θείο μου, Eduard Traub, που προσφέρθηκε εθελοντικά να πολεμήσει, και σκοτώθηκε σε ηλικία 18 ετών στη Μάχη του Κουρσκ (Battle of Kursk) το 1943, τη μεγαλύτερη μάχη τεθωρακισμένων στην ιστορία, στην οποία οι Σοβιετικοί νίκησαν σχεδόν ένα εκατομμύριο στρατιώτες του Χίτλερ˙ και τον παππού μου, Ivan Kolesnikov, ο οποίος κατάφερε να επιστρέψει στην πατρίδα από τον πόλεμο, έχοντας πολεμήσει στην 43η Λετονική Μεραρχία Τυφεκιοφόρων Φρουρών (43rd Latvian Guard Rifle Division), η οποία απελευθέρωσε την Ρίγα. (Με το να εξισώνει το 2022 με το 1945, ο Πούτιν έχει προκαλέσει στην ίδια την Λετονία μια πιο περίπλοκη στάση όσον αφορά την ανάμνηση της απελευθέρωσης από τους Σοβιετικούς: το λετονικό κοινοβούλιο έχει πλέον αποφασίσει να κατεδαφίσει το Μνημείο των Απελευθερωτών (Monument to the Liberators), που ανέγειραν οι Σοβιετικοί την δεκαετία του 1980).

Στο πλαίσιο της προσπάθειας να κατηχηθούν οι νέοι Ρώσοι στον Πουτινισμό, τα ρωσικά σχολεία ζητούν εδώ και χρόνια από τα παιδιά να γράψουν επιστολές προς ή από το μέτωπο, σαν να ζούσαν όταν γινόταν ο πόλεμος. Όταν το γυμνάσιο είπε στην κόρη μου να γράψει μια επιστολή από το μέτωπο με την φωνή του παππού της (παρόλο που τα παιδιά της ηλικίας της θα μπορούσαν να έχουν μόνο έναν προ-προπάππο ή έναν προπάππο που πολέμησε στον πόλεμο), της πρότεινα αντ' αυτού να γράψει μια επιστολή με την φωνή του προπάππου της, David Traub —από το γκουλάγκ στον Άπω Βορρά της Ρωσίας όπου εστάλη για «αντεπαναστατική δραστηριότητα».

Αλλά στην σημερινή Ρωσία, δεν πρέπει να θυμόμαστε εκείνους τους ανθρώπους. Δεν ταιριάζουν στην εορτή του Πούτιν. Γι’ αυτό, πριν ξεκινήσει η «ειδική επιχείρηση», το καθεστώς του αποφάσισε να καταστρέψει την πιο σημαντική οργάνωση πολιτών στην χώρα: τη Memorial, τη ΜΚΟ με έδρα τη Μόσχα, που εργάστηκε ακούραστα για να διατηρήσει την δημόσια μνήμη της καταστολής της εποχής του Στάλιν. Η εξάλειψη αυτής της ιστορίας, με το κλείσιμο της Memorial στα τέλη του 2021, έχει καταστήσει δυνατό να φτάσει [το καθεστώς] ακόμη πιο μακριά το 2022. Ήταν η εξάλειψη της Memorial που άνοιξε τον δρόμο για την «ειδική επιχείρηση» στην Ουκρανία. Η συλλογική μας μνήμη έχει αντικατασταθεί από μια προσθετική, φανταστική ιστορία.

Στην οικογένειά μου, υπάρχουν θύματα όλων των σοβιετικών τραγωδιών του περασμένου αιώνα: του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, της Πολιορκίας του Λένινγκραντ, και των καταστολών του Στάλιν στο εσωτερικό. Κανείς δεν μπορεί να το πάρει αυτό από την οικογένειά μου ή από πολλές άλλες ρωσικές οικογένειες. Ο Πούτιν και η ακολουθία του έχουν επαναφέρει πλέον αυτό το αίσθημα καταστροφής και τρόμου στην Ρωσία. Για άλλη μια φορά, βρισκόμαστε παγιδευμένοι από την ιστορία, ακόμη και όταν αυτή διαγράφεται. Για τους αείμνηστους γονείς μου, για τους οποίους η νίκη επί των Ναζί σήμαινε τα πάντα -μόλις τελείωναν το σχολείο το 1945- προφέρουμε τώρα τα τρομερά λόγια: «Δόξα τω Θεώ που δεν έζησαν για να το δουν αυτό».

Ο Πούτιν τα ανέτρεψε όλα. Έχει καταστρέψει όλα τα επιτεύγματα των τελευταίων δεκαετιών, συμπεριλαμβανομένων και των δικών του. Έχει επιτύχει το ακριβώς αντίθετο από τους δεδηλωμένους στόχους του: αντί να αποστρατιωτικοποιήσει την Ουκρανία, έχει κάνει την χώρα να εξοπλιστεί όσο ποτέ άλλοτε˙ αντί να κρατήσει το ΝΑΤΟ μακριά, το έφερε ακριβώς μέχρι τα σύνορα της Ρωσίας˙ αντί να ξανακάνει μεγάλη την Ρωσία, έχει καταφέρει να μεταμορφώσει αυτήν και τον λαό της σε ένα έθνος-παρία. Προσπαθώντας να επιβάλει την εκδοχή του για την ιστορία του έθνους, του στέρησε την ιστορία του. Και στερώντας του την ιστορία του, ακρωτηρίασε το μέλλον του. Η Ρωσία βρίσκεται τώρα σε αδιέξοδο, σε ένα ιστορικό αδιέξοδο.