Κι αν νικήσει η Ουκρανία; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Κι αν νικήσει η Ουκρανία;

Η νίκη στον πόλεμο δεν θα τερμάτιζε την σύγκρουση με την Ρωσία
Περίληψη: 

Αντί για δονκιχωτικές προσδοκίες ότι η Ρωσία θα υποκύψει σε μια ουκρανική νίκη ή απλώς θα εξέλθει από την διεθνή σκηνή, η βιώσιμη ασφάλεια της Ουκρανίας θα απαιτήσει επίπονη προσπάθεια και προσεκτικά βαθμονομημένες αυξήσεις στις πολιτικές, οικονομικές, και στρατιωτικές επενδύσεις.

Η LIANA FIX είναι διευθύντρια προγραμμάτων στο Τμήμα Διεθνών Σχέσεων του Körber Foundation και ήταν προηγουμένως εσωτερική συνεργάτις στο German Marshall Fund των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ο MICHAEL KIMMAGE είναι καθηγητής Ιστορίας στο Catholic University of America και επισκέπτης συνεργάτης στο German Marshall Fund των Ηνωμένων Πολιτειών. Από το 2014 έως το 2016 υπηρέτησε στο προσωπικό του σχεδιασμού πολιτικής του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, όπου κατείχε το χαρτοφυλάκιο της Ρωσίας/Ουκρανίας.

Τις τελευταίες ημέρες, πολλοί Δυτικοί παρατηρητές του πολέμου στην Ουκρανία άρχισαν να ανησυχούν ότι το κλίμα αναστρέφεται υπέρ της Ρωσίας. Τα μαζικά πυρά του πυροβολικού αποφέρουν σταδιακά κέρδη για την Ρωσία στην περιοχή Ντονμπάς της ανατολικής Ουκρανίας, και η Ρωσία φέρνει νέες δυνάμεις. Τα ουκρανικά στρατεύματα είναι στραγγισμένα και εξαντλημένα. Η Ρωσία προσπαθεί να δημιουργήσει ένα τετελεσμένο γεγονός και να κάνει την πραγματικότητα να προσαρμοστεί στις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες της, μέσω της «διαβατηριοποίησης» (passportization) -της γρήγορης παροχής ρωσικών διαβατηρίων σε Ουκρανούς πολίτες [που ζουν] σε κατεχόμενες από την Ρωσία περιοχές- και της αναγκαστικής εισαγωγής των ρωσικών διοικητικών δομών στην ουκρανική επικράτεια. Το Κρεμλίνο πιθανώς σκοπεύει να καταλάβει την ανατολική και τη νότια Ουκρανία επ' αόριστον και τελικά να κινηθεί για την Οδησσό, μια σημαντική πόλη–λιμάνι στη νότια Ουκρανία και ένας εμπορικός κόμβος που συνδέει την Ουκρανία με τον έξω κόσμο.

07062022-1.jpg

Ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στην περιοχή της Ζαπορίζια, στην Ουκρανία, τον Ιούνιο του 2022. Handout / Reuters
-----------------------------------------------------------------------

Βλέποντας τη μεγάλη εικόνα, ωστόσο, τα πράγματα φαίνονται λιγότερο από ρόδινα για τη Μόσχα. Ο κατάλογος των στρατιωτικών επιτευγμάτων της Ουκρανίας είναι μακρύς και γίνεται μακρύτερος. Οι ουκρανικές δυνάμεις κέρδισαν τη μάχη του Κιέβου˙ υπερασπίστηκαν με επιτυχία τη νότια πόλη Μικολάιβ, κρατώντας την Οδησσό μακριά από την εμβέλεια των στρατιών που εισέβαλαν, τουλάχιστον προς το παρόν [1]˙ και επικράτησαν στη μάχη του Χάρκοβο, μιας πόλης ακριβώς απέναντι από τα ρωσικά σύνορα. Συγκριτικά, τα πρόσφατα κέρδη της Ρωσίας ωχριούν. Και σε αντίθεση με το Κρεμλίνο, η κυβέρνηση του Κιέβου έχει έναν ξεκάθαρο στρατηγικό σκοπό, που υποστηρίζεται από άριστο ηθικό και την διευρυνόμενη αρωγή από το εξωτερικό.

Αυτή η δυναμική θα μπορούσε να σκιαγραφήσει έναν ενάρετο κύκλο για την Ουκρανία. Εάν οι ουκρανικές δυνάμεις κερδίσουν έδαφος αυτό το καλοκαίρι, η ισχύς του Κιέβου θα συνεχίσει να αυξάνεται. Η αλήθεια είναι ότι παρά τα κωλύματα που είναι ενδημικά σε όλους τους πολέμους, η Ουκρανία θα μπορούσε ακόμη να νικήσει —μολονότι το εύρος και η κλίμακα της νίκης της πιθανότατα θα ήταν περιορισμένα.

Η πιο εύλογη ουκρανική νίκη θα ήταν «μια μικρή νίκη». Η Ουκρανία θα μπορούσε να εκδιώξει την Ρωσία από την δυτική πλευρά του ποταμού Δνείπερου, να δημιουργήσει αμυντικές περιμέτρους γύρω από τις περιοχές που ελέγχει η Ρωσία στα ανατολικά και νότια της Ουκρανίας και να διασφαλίσει την πρόσβασή της στη Μαύρη Θάλασσα. Με τον καιρό, οι ουκρανικές δυνάμεις θα μπορούσαν να προωθηθούν, σπάζοντας την χερσαία γέφυρα που έχει δημιουργήσει η Ρωσία προς την Κριμαία, το έδαφος στη νοτιοανατολική Ουκρανία που η Ρωσία κατέλαβε και προσάρτησε το 2014. Ουσιαστικά, η Ουκρανία [2] θα μπορούσε να αποκαταστήσει το status quo ante που υπήρχε προτού η Ρωσία ξεκινήσει την επίθεση της, τον Φεβρουάριο.

Αυτή δεν θα ήταν η νίκη που θα άλλαζε τον κόσμο, την οποία ονειρεύονται κάποιοι Δυτικοί σχολιαστές. Αλλά το να απωθεί ένα μικρότερο και στρατιωτικά ασθενέστερο κράτος μια αυτοκρατορική δύναμη θα είχε παρόλα αυτά αλυσιδωτές συνέπειες στην περιοχή και στον υπόλοιπο κόσμο –με το να καταδείξει ότι είναι δυνατή η επιτυχημένη αντίσταση εναντίον πανίσχυρων επιτιθέμενων.

Υπάρχει, φυσικά, και ένα σενάριο «μεγάλης νίκης», στο οποίο ο πόλεμος τερματίζεται εξ ολοκλήρου με τους όρους της Ουκρανίας. Αυτό θα σήμαινε την πλήρη ανάκτηση της ουκρανικής κυριαρχίας [3], συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας και των τμημάτων της Ντονμπάς που κατείχε η Ρωσία τα χρόνια πριν από την πλήρη εισβολή της, τον Φεβρουάριο. Αυτό φαίνεται πολύ λιγότερο πιθανό από μια πιο περιορισμένη νίκη: η επίθεση είναι πιο δύσκολη από την άμυνα και η εν λόγω περιοχή είναι μεγάλη και βαριά οχυρωμένη. Τουλάχιστον, η Ρωσία θα διατηρούσε πεισματικά την Κριμαία. Η περιοχή φιλοξενεί τον ρωσικό στόλο της Μαύρης Θάλασσας και αποτελεί σύμβολο της επιστροφής της Ρωσίας στο στάτους της υπερδύναμης, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, είναι απίθανο να αφήσει την Κριμαία χωρίς μια τρομερή μάχη.

Ανεξάρτητα από το εύρος μιας ουκρανικής νίκης, όλα αυτά τα σενάρια συνεπάγονται μια νεφελώδη «επόμενη ημέρα». Η Ρωσία δεν θα συναινέσει στην ήττα της, ούτε σε ένα καταναγκαστικό αποτέλεσμα κατόπιν διαπραγματεύσεων. Οποιαδήποτε νίκη της Ουκρανίας στον απόηχό της απλώς θα δημιουργήσει κίνητρα για περισσότερη ρωσική αδιαλλαξία. Μόλις μπορέσει να ανοικοδομήσει την στρατιωτική της ικανότητα, η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει ένα αφήγημα περί ταπείνωσης για να υποκινήσει την εσωτερική υποστήριξη σε μια ανανεωμένη προσπάθεια να ελέγξει την Ουκρανία. Ακόμη κι αν χάσει τον πόλεμο [4], ο Πούτιν δεν θα αφήσει την Ουκρανία. Ούτε απλώς θα μείνει άπρακτος, καθώς αυτή θα ενσωματώνεται πλήρως στην Δύση. Μια ουκρανική νίκη, λοιπόν, δεν θα απαιτούσε την χαλάρωση της Δυτικής υποστήριξης προς την Ουκρανία αλλά μια ακόμη ισχυρότερη δέσμευση.

ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΝΙΚΗ