Κι αν ο πόλεμος στην Ουκρανία βγει εκτός ελέγχου; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Κι αν ο πόλεμος στην Ουκρανία βγει εκτός ελέγχου;

Πώς να προετοιμαστείτε για την ακούσια κλιμάκωση
Περίληψη: 

Η κοινή επιθυμία του Πούτιν και του Μπάιντεν να αποφύγουν έναν ευρύτερο πόλεμο δεν αποτελεί εγγύηση ότι ο πόλεμος θα περιοριστεί. Μια σύγκρουση μπορεί να βγει εκτός ελέγχου, ακόμη κι αν καμία από τις δύο πλευρές δεν λάβει την συνειδητή απόφαση να κλιμακώσει ή να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα.

H LIANA FIX είναι διευθύντρια προγραμμάτων στο International Affairs Department του Körber Foundation και ήταν προηγουμένως εσωτερική συνεργάτις στοGerman Marshall Fund των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ο MICHAEL KIMMAGE είναι καθηγητής Ιστορίας στο Catholic University of America και επισκέπτης συνεργάτης στο German Marshall Fund των Ηνωμένων Πολιτειών. Από το 2014 έως το 2016 υπηρέτησε στο προσωπικό του σχεδιασμού πολιτικής του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, όπου κατείχε το χαρτοφυλάκιο της Ρωσίας/Ουκρανίας.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία θα εισέλθει σύντομα στον έκτο μήνα του. Παρ' όλες τις συζητήσεις για το ότι η Ρωσία διέσχισε τις κόκκινες γραμμές της Δύσης με την συμπεριφορά της στον πόλεμο, και για το ότι η Δύση διέσχισε τις κόκκινες γραμμές της Ρωσίας με την στρατιωτική της βοήθεια στην Ουκρανία, οι πραγματικές κόκκινες γραμμές δεν έχουν ακόμη παραβιαστεί. Στην αρχή του πολέμου, αμφότερες οι πλευρές διευθέτησαν μια σειρά από αόρατους κανόνες – άρρητους, αλλά παρόλα αυτά πραγματικούς. Αυτοί περιλαμβάνουν την αποδοχή από την Ρωσία των παραδόσεων βαρέων όπλων από τους συμμάχους και την υποστήριξη πληροφοριών στην Ουκρανία, αλλά όχι την χρήση Δυτικών στρατευμάτων. Και περιλαμβάνουν την απρόθυμη αποδοχή από τα Δυτικά κράτη του ρωσικού συμβατικού πολέμου εντός των συνόρων της Ουκρανίας (όσο ανυπόμονες κι αν είναι αυτές οι χώρες να δουν τη Μόσχα ηττημένη), εφόσον η σύγκρουση δεν οδηγεί στην χρήση όπλων μαζικής καταστροφής. Μέχρι στιγμής, αυτοί οι αόρατοι κανόνες συνεχίζουν να λειτουργούν, απόδειξη ότι ούτε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ούτε ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, επιθυμούν έναν ευρύτερο πόλεμο.

20072022-1.jpg

Σε περιπολία κοντά στην [πόλη] Ζαπορίζια, στην Ουκρανία, τον Ιούλιο του 2022. Dmytro Smolienko / Reuters
------------------------------------------------------

Ωστόσο, ένας ευρύτερος πόλεμος είναι σίγουρα πιθανός. Άλλωστε, κανένας διεθνής μηχανισμός δεν ελέγχει την σύγκρουση. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών είναι επουσιώδης και η Ευρωπαϊκή Ένωση τάσσεται με τη μία πλευρά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι σε θέση να τερματίσουν τον πόλεμο με τους δικούς τους όρους, και ούτε η Ρωσία ούτε η Ουκρανία [είναι σε θέση]. Οι συνομιλίες μεταξύ του Κιέβου και της Μόσχας έχουν καταρρεύσει, και παρά τις συνεχιζόμενες προσπάθειες για ειρήνευση, δεν υπάρχει καμία άξια λόγου αμερικανο-ρωσική διπλωματία από τις 24 Φεβρουαρίου που ξεκίνησε ο πόλεμος. Προσθέστε σε αυτό, το μέγεθος και την πολυπλοκότητα της σύγκρουσης, τον αριθμό των χωρών που εμπλέκονται και τις νέες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται, και το μείγμα γίνεται δυνητικά τοξικό.

Η κοινή επιθυμία του Πούτιν [1] και του Μπάιντεν να αποφύγουν έναν ευρύτερο πόλεμο δεν αποτελεί, επομένως, εγγύηση ότι ο πόλεμος θα περιοριστεί. Μια σύγκρουση μπορεί να βγει εκτός ελέγχου, ακόμη κι αν καμία από τις δύο πλευρές δεν λάβει την συνειδητή απόφαση να κλιμακώσει ή να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα. Και μολονότι είναι απίθανο, μια πυρηνική επίθεση εξακολουθεί να βρίσκεται στη σφαίρα του δυνατού [2], δεδομένης της ρωσικής ικανότητας και της αδιαφάνειας του πραγματικού πυρηνικού δόγματος της Μόσχας. Η ακούσια κλιμάκωση ίσως, στην πραγματικότητα, είναι ακόμη πιο τρομακτική από την συνειδητή κλιμάκωση, καθώς η δεύτερη εμπεριέχει την δυνατότητα της συνειδητής αποκλιμάκωσης. Άλλωστε, μια επιθυμητή τροχιά είναι ευκολότερο να αντιστραφεί από μια [τροχιά] που κινείται ανεξάρτητα από την βούληση της.

Ο Ψυχρός Πόλεμος [3] ίσως είναι ένας χρήσιμος οδηγός για το τι βρίσκεται στον ορίζοντα. Δεδομένης της διάρκειας ετούτης της σύγκρουσης και της σφαλερότητας των πολιτικών και στρατιωτικών ηγετών αμφότερων των πλευρών, ήταν αξιοσημείωτο ότι η αμερικανοσοβιετική αντιπαράθεση έληξε ειρηνικά. Αλλά πίσω από το φωτεινό θαύμα της επιβίωσης της ανθρωπότητας σε μια πυρηνική εποχή κρύβονται οι σκοτεινές γωνιές της παρ’ ολίγον αντιπαράθεσης και της σποραδικής κλιμάκωσης που χαρακτήρισαν το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία πιθανώς θα ακολουθήσει αυτό το μοτίβο - συμπεριλαμβανομένων των φάσεων στις οποίες η συνολική αντιπαράθεση θα είναι σωστά διαχειριζόμενη, ακολουθούμενες από φάσεις στις οποίες η σύγκρουση θα εντείνεται απότομα και άναρχα. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι διπλωμάτες και σε αμφότερες πλευρές του Ατλαντικού πρέπει να προετοιμαστούν για αυτό το σενάριο ακόμη πιο επιμελώς από όσο προετοιμάζονται για την προοπτική της σκόπιμης κλιμάκωσης. Η ομίχλη του πολέμου, που έγινε πιο πυκνή λόγω της ταχύτητας και της αναξιοπιστίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, είναι πραγματική. Μπορεί να αποκρύψει ακόμη και τις καλύτερα σχεδιασμένες στρατηγικές.

ΚΟΚΚΙΝΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ

Ο Μπάιντεν είναι κατηγορηματικός σχετικά με το πού δεν θα φτάσει στην Ουκρανία. Δεν θα επέμβει άμεσα. Δεν θα εγκρίνει την εμπλοκή του ΝΑΤΟ στην σύγκρουση. Δεν θα υπαγορεύσει στην Ουκρανία πιο μαξιμαλιστικούς (ή μινιμαλιστικούς) πολεμικούς στόχους από αυτούς που θέτει το Κίεβο. Και μολονότι οι Ηνωμένες Πολιτείες προμηθεύουν τεράστιες ποσότητες εξοπλισμού στην Ουκρανία, ο Μπάιντεν έχει τονίσει την διάκριση μεταξύ της αυτοάμυνας της Ουκρανίας, στην οποία η Ουάσιγκτον είναι κατηγορηματικά δεσμευμένη, και των ουκρανικών χτυπημάτων στην ίδια την Ρωσία. Η στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία βαθμονομείται κατ’ αυτόν τον τρόπο. Ο Μπάιντεν θέλει η Ουκρανία να νικήσει με τους όρους της και στο έδαφός της. Σαφώς δεν θέλει αυτός να γίνει ένας περιφερειακός πόλεμος, και έχει χρησιμοποιήσει ακόμη και ένα άρθρο γνώμης στην [εφημερίδα] New York Times για να επικοινωνήσει αυτούς τους στόχους στη Μόσχα.