Ενεργειακή ασφάλεια και διεύρυνση της ΕΕ

ΛΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις οκτώ Μαρτίου 2022 με ανακοίνωσή της προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή και Κοινωνική Επιτροπή, και την Επιτροπή των Περιφερειών ορίζει δύο βασικούς πυλώνες για την σταδιακή απεξάρτηση της ΕΕ από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Ο πρώτος πυλώνας αναφέρεται στην διαφοροποίηση του εφοδιασμού με φυσικό αέριο με την αύξηση των εισαγωγών Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG) και των εισαγωγών από μη Ρώσους προμηθευτές, σε συνδυασμό με την αύξηση των επιπέδων βιομεθανίου και υδρογόνου. Ο Δεύτερος πυλώνας επικεντρώνεται στην ταχύτερη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα με την αύξηση του μεριδίου στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Παράλληλα, στο ίδιο κείμενο, ως άμεση στρατηγική αντιμετώπισης της απειλής διακοπής της παροχής ενεργειακών πόρων προτείνεται η πλήρωση των δεξαμενών αποθήκευσης στο έδαφος της ΕΕ στο 90% μέχρι την 1η Οκτωβρίου κάθε έτους [27].

Το λογότυπο του έργου του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2 εμφανίζεται σε έναν σωλήνα μεγάλης διαμέτρου στο εργοστάσιο έλασης σωλήνων Chelyabinsk που ανήκει στον Όμιλο ChelPipe στο Τσελιάμπινσκ της Ρωσίας, στις 6 Φεβρουαρίου 2020. Μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, το σχέδιο έχει «παγώσει». REUTERS/Maxim Shemetov
----------------------------------------------------------------------

Τρείς είναι οι βασικές αρτηρίες μέσω των οποίων σήμερα η ΕΕ προμηθεύεται το φυσικό της αέριο. Από την περιοχή της Βόρειας Θάλασσας, από την Βόρεια Αφρική, και από την Ρωσία. Εξαιτίας της ενεργειακής εξάρτησης, τόσο σε προμήθεια όσο και σε διέλευση, της ΕΕ στην Ρωσία και της πολιτικής εκμετάλλευσης αυτής της εξάρτησης από την πλευρά της Μόσχας όπως η παρούσα περίοδος περίτρανα καταδεικνύει, η ΕΕ έχει θέσει ως στόχο την δημιουργία μιας τέταρτης αρτηρίας διοχέτευσης φυσικού αερίου η οποία θα παρακάμπτει την Ρωσία και θα συνδέει ενεργειακά την ΕΕ με την Κεντρική Ασία και τη Μέση Ανατολή. Μέρος αυτής της σχεδίασης είναι και η δημιουργία του «Νότιου Διαδρόμου» μεταφοράς φυσικού αερίου από την περιοχή της Κασπίας στην ΕΕ. Με την διακήρυξη της Πράγας, η ΕΕ υπογράμμισε το σκεπτικό της γύρω από την υλοποίηση αυτού του διαδρόμου [28]. Σε αυτόν τον σχεδιασμό, ο ρόλος της Τουρκίας αναμένεται να είναι σημαντικός γεγονός που θα αναβαθμίσει όχι μόνο τον ρόλο της και την συμβολή της στην ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ αλλά και τις ευρω-τουρκικές σχέσεις [29].

Ταυτόχρονα, η παρούσα αντιπαράθεση Δύσης-Ρωσίας ίσως επισπεύσει και την λήψη των αντίστοιχων αποφάσεων για την υλοποίηση του αγωγού της Νοτιο-Ανατολικής Μεσογείου ο οποίος θα μεταφέρει φυσικό αέριο από το Ισραήλ, την Κύπρο, και την Αίγυπτο στην Ευρώπη. Θα εξαρτηθεί τόσο από τα γεγονότα όσο και από την ένταση της αντιπαράθεσης Δύσης-Ρωσίας όχι μόνο η επίσπευση της υλοποίησής του αλλά μια νέα προσπάθεια ελληνο-τουρκικής προσέγγισης, επίλυσης του Κυπριακού, και βελτίωσης των ευρω-τουρκικών σχέσεων.

Την ίδια στιγμή, το τελευταίο διάστημα η ΕΕ επιδεικνύει ομολογουμένως και έντονα αμυντικά ένστικτα, γεγονός που ενδέχεται να οδηγήσει σε μια πιο αξιόπιστη και αποτελεσματική Κοινή Εξωτερική Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας. Η ύπαρξη κοινής αντίληψης απειλών μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ αποτέλεσε πάντοτε μια βασική κινητήρια δύναμη για εμβάθυνση της διαδικασίας πολιτικής ενοποίησης μεταξύ τους. Ίσως αυτή την φορά, ύστερα από 70 χρόνια, η ΕΕ να καταφέρει και μια μορφή στρατιωτικής ενοποίησης ικανής να υπερασπίσει τα συμφέροντα της και την ασφάλεια των πολιτών της.

Το σίγουρο είναι ότι, εξαιτίας της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η διεθνής πολιτική έχει επανέλθει σε ψυχροπολεμικές τακτικές που για την περίπτωση της Ευρωπαϊκής ενοποιητικής διαδικασίας δεν σημαίνει απαραίτητα στασιμότητα και αδράνεια. Αντιθέτως, συνιστά μια καθοριστική αιτία όχι μόνο για εμβάθυνσή της αλλά και αύξηση του αριθμού των κρατών που συμμετέχουν σε αυτήν.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:

*Το δοκίμιο αυτό έχει δημοσιευθεί στο τεύχος αριθ. 75 (Απρίλιος - Μάιος 2022) του Foreign Affairs The Hellenic Edition.